Wszystko na temat: Czarnohora

„Spotkanie Vincenzowskie” w Bystrzcu

W piątek 7 września 2018 r. pod vincenzowskim krzyżem na „Skarbach” odbyło się zapowiadane wcześniej spotkanie z licznym udziałem mieszkańców Bystrzca, szczególnie uczniów bystreckiej szkoły, którzy uświetnili uroczystość huculskimi śpiwankami.
W skupieniu odczytaliśmy w dwu językach napisy z tablicy umieszczonej pod krzyżem i odmówiliśmy po polsku i ukraińsku modlitwy w intencji osób, które żyły lub gościły w domu Vincenzów. Kwiaty złożył przybyły specjalnie na tę uroczystość ze Lwowa konsul RP Rafał Kocot. Do zebranych przemawiali przedstawiciele współorganizatorów spotkania – ze strony stowarzyszenia Zełenyj Świt Aleksander Stepanenko, ze strony Towarzystwa Huculszczyna Iwan Zelenczuk, zaś ze strony Towarzystwa Karpackiego Leszek Rymarowicz. Prawdziwą frajdę zebranym sprawił Wasyl Zełenczuk, który zademonstrował tradycyjne huculskie „hałakanie” – popularną kiedyś, obok „trembitania” formę komunikacji na czarnohorskich połoninach. Panu Wasylowi odpowiedziała Gadżyna, niestety już bez owiec i pasterzy. Czytaj dalej

Karpaccy w Czarnohorze

Członkowie i sympatycy Towarzystwa Karpackiego od 1 do 8 września 2018 r. wędrowali przez Czarnohorę i jej okolice.
W wyprawie uczestniczyło 16 osób, którzy z zakarpackiego Rachowa dotarli do Bystrzca na uroczystość poświęconą 130 rocznicy urodzin Stanisława Vincenza.
W Rachowie atrakcją niedzieli był festiwal folklorystyczny „Huculska Bryndza” (już XVIII edycja), połączony z możliwością darmowej degustacji bryndzy i innych huculskich serów oraz zakarpackich win i nalewek na niezliczonych stoiskach z całych ukraińskich Karpat. W różnych częściach miasta oryginalną muzykę grały huculskie, ale także rumuńskie i zakarpackie kapele ludowe. Trzeba przyznać, że niekiedy były to popisy wirtuozowskie. A po części folklorystycznej na głównej scenie amfiteatru występowały znane na Ukrainie gwiazdy. Tysięczna publiczność znała na pamięć i chóralnie śpiewała teksty prawie każdej z ich piosenek. O festiwalu pisze Kurier Galicyjski. W tym samym Rachowie część naszej grupy uczestniczyła w sprawowanym po węgiersku nabożeństwie w kościele katolickim, inna zwiedziła miejscowości w dolinie Cisy. W Borkut-Kvasy szukaliśmy bezskutecznie śladów Vincenza, który wszak po ucieczce z Polski zamieszkiwał w pensjonacie „Rosenthal” i stamtąd kierował prośby o pomoc do zagranicznych przyjaciół. Dotarliśmy także od wyznaczonego jeszcze za nieboszczki Austrii „centrum Europy” koło miejscowości Diłowe. Kolejna podgrupa zdobyła „na lekko” Pop Iwana Marmaroskiego (1937 m). Czytaj dalej

Spotkanie Vincenzowskie w Bystrzcu

Towarzystwo Karpackie ma zaszczyt zaprosić miłośników Huculszczyzny, a w szczególności dzieła Stanisława Vincenza na spotkanie pod Krzyżem Vincenzowskim w Bystrzcu, w piątek 7 września 2018 r. o godz. 17. Okazja do świętowania jest szczególna, bowiem w tym roku przypada 130 rocznica urodzin „Homera Huculszczyzny”. W uroczystości zapowiedzieli udział miłośnicy Huculszczyzny z Polski i Ukrainy, a w szczególności przedstawiciele lokalnych społeczności Bystrzca i Werchowyny. Będzie okazja posłuchać opowieści o Pisarzu i jego życiu w Bystrzcu, a także fragmentów „Połoniny” czytanej w obu językach. Wspomnieć wypada, iż obecna będzie grupa kilkunastu członków i sympatyków Towarzystwa Karpackiego, którzy przez tydzień wędrować będą śladami Vincenza jesienną Czarnohorą. Czytaj dalej

Jubileusz 80-lecia Obserwatoriom na Pop Iwanie

Jak już wcześniej informowaliśmy Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przykarpacki Uniwersytet w Iwano-Frankiwsku w dniach 28-29 lipca 2018 r. organizują obchody jubileuszu 80. rocznicy poświęcenia Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na Pop Iwanie w Czarnohorze. Pierwsza część obchodów miała miejsce w kwietniu na Uniwersytecie Warszawskim, natomiast w programie drugiej odsłony znalazły się m.in.:
– w sobotę, 28 lipca w  Żabiem (Werchowyna) sesja popularno-naukowa poświęcona dziejom i idei Obserwatorium (początek o godz. 15),
– w niedzielę, 29 lipca od godz. 13 uroczystości na szczycie Pop Iwana w częściowo odbudowanym budynku Obserwatorium.
O Obserwatorium, którego budowa już przed wojną budziła wiele kontrowersji oraz o równie kontrowersyjnych pomysłach jego odbudowy pisaliśmy wielokrotnie na naszym portalu i w Almanachu Karpackim „Płaj”. Polecamy na przykład lekturę tego artykułu o mniej znanej historii Obserwatorium – tajemniczy Pop Iwan.

Wędrówki z polskich Karpat Wschodnich na Węgry

O Stanisławie Vincenzie pisaliśmy na łamach Almanachu Karpackiego „Płaj” wielokrotnie, wielokrotnie też publikowaliśmy jego oryginalne teksty (część z nich udostępniona jest na naszym portalu). A ponieważ w 2018 roku przypada 130 rocznica jego urodzin, mamy nadzieję, że będzie on u nas wyjątkowo częstym gościem. Na dobry początek proponujemy jego oryginalny tekst zamieszczony w Płaju 43.
Przy okazji informujemy, że wystawa pt. „Dialog o losie i duszy. Stanisław Vincenz (1888–1971)” wg scenariusza Jana Choroszego, której wędrówkę po Polsce  relacjonujemy od dawna, obecnie prezentowana jest w Centrum Dialogu Przełomy w Szczecinie i w Ośrodku Kultury w Brzegu Dolnym, a w planie tegorocznej peregrynacji przewidziane jest 17 kolejnych miejscowości.
Dochodzą do nas też informacje o planowanych – tak w Polsce jak i na Ukrainie – przedsięwzięciach związanych z jubileuszem pisarza. Postaramy się o nich informować na naszym portalu.


Stanisław Vincenz

Wędrówki z polskich Karpat Wschodnich na Węgry – w pamięci ludu i w kronikach1
(Płaj 43)

Południowo-wschodni cypel Karpat polskich był przez wieki oddzielony od świata potężnym izolatorem olbrzymich lasów. Stąd tłumaczy się zapewne niezwykła odrębność kulturalna zamieszkującego je ludu pasterskiego i myśliwskiego zwanego Hucułami. Większość Hucułów mieszka w Polsce, mniejsze ich odłamy na Węgrzech i Bukowinie. Od Węgier dzielił Hucułów polskich dział wód (Cisa – Prut, Czeremosz), którego dużą część stanowi pasmo górskie zwane Czarnohorą wysokie na 2000 m. Przez połowę roku co najmniej pasmo czarnohorskie jest niedostępne a to dzięki nader obfitym opadom śnieżnym, które po stronie polskiej, zwłaszcza w regionach kotłów polodowcowych, tworzą potężne zaspy i lawiny. Czytaj dalej

„Żabie” po raz czwarty

Wierchowiński Park Narodowy wydał czwarty numer ekologiczno-edukacyjnego krajoznawczego czasopisma „Żabie”. Jest ono wydrukowane w kolorze, w nakładzie 500 egz. i liczy 104 strony formatu A4. W opublikowanych w nim naukowych i popularnonaukowych artykułach pracownicy parków narodowych, nauczyciele, dziennikarze, historycy i krajoznawcy omawiają zagadnienia dotyczące ochrony przyrody, lokalnych dziejów i szeroko rozumianego krajoznawstwa tego rejonu Karpat. Pośród nich na specjalną uwagę zasługują artykuły opracowane przez pracowników „Wierchowińskiego” parku dotyczące jego unikalnej flory i fauny, której wielu przedstawicieli jest wymienionych w Czerwonej Księdze Ukrainy, a także zabytków kultury i natury. Nie bez satysfakcji odnotowujemy fakt, że wśród autorów zamieszczonych artykułów znalazło się dwóch członków Towarzystwa Karpackiego – Leszek Rymarowicz i Andrzej Wielocha.
Elektroniczną wersję czasopisma w formacie *pdf można bezpłatnie pobrać pod tym linkiem. Życzymy dobrej lektury!

Płaj 53

Płaj 53 (wiosna 2017 stron 208+16)

Zawartość tomu:

Andrzej Wielocha, Trzydzieści lat;

Katarzyna Kurkowska, Piotr Kurkowski, Sasi siedmiogrodzcy i ich fortyfikowane kościoły;

Andrzej Ruszczak, Opowieści z dawnego Bystrca pod Czarnohorą;

Leszek Rymarowicz, Marszałek Piłsudski i książę Lubomirski. O początkach obserwatorium na Pop Iwanie raz jeszcze;

Wasyl Ficak, Moje 150 nocy i dni w obserwatorium na Pop Iwanie;

Leszek Rymarowicz, O nadleśniczym Romanie Jarymowyczu i jego huculskich opowiadaniach; Czytaj dalej

Karpaty na krakowskiej Konferencji PIASA

W dniach 16-18 czerwca 2017 r. w Krakowie odbył się Sixth World Congress on Polish Studies zorganizowany przez Polski Instytut Naukowy w Ameryce (PIASA), Polską Akademię Umiejętności (PAU) oraz Uniwersytet Gdański.
Kongres ten połączony był z jubileuszem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce (PIN), który w 2017 r. obchodzi jubileusz 75 rocznicy swojego powstania. PIN/PIASA utworzony został w Nowym Jorku w czasie drugiej wojny światowej przez polskich naukowców i artystów szukających intelektualnego domu w Ameryce przez lata koncentrował swą działalność na promocji polskiej nauki, kultury i sztuki. Wśród członków Instytutu znajdowali się laureaci Nagrody Nobla i wielu światowej sławy Polaków, m.in: Jan Lechoń, Czesław Miłosz, Isaac Bashevis Singer, Kazimierz Funk, Frank Wilczek, Jerzy Kosiński, Artur Rubinstein czy Zbigniew Brzeziński.
Dwie z sesji panelowych Kongresu poświęcone były tematyce karpackiej, a przewodniczył im znany na pewno znawcom Karpat profesor Paul J. Best. Jest nam szczególnie miło przekazać tę informację, bowiem wśród autorów referatów znaleźć można dwie osoby związane z Towarzystwem Karpackim: prof. Patrice M. Dabrowski (Harvard Ukrainian Research Institute), która przedstawiała postać księdza Sofrona Witwickiego oraz dr Leszka Rymarowicza (wiceprezes Towarzystwa Karpackiego), który przedstawił ponad stuletnie dzieje stacji naukowej na Połoninie Pożyżewskiej w Czarnohorze.  Czytaj dalej

Powrót żabiowskiego krzyża

Z prawdziwą radością i nie bez satysfakcji pragniemy poinformować, że dębowy krzyż huculski, który od końca XIX w. aż do roku 1944 stał w centrum Żabiego nad Czarnym Czeremoszem, po ponad 73 latach wrócił na swoje miejsce.
Nasza satysfakcja bierze się z faktu, że od dawna Towarzystwo Karpackie (szczególne tu zasługi Leszka Rymarowicza) zabiegało o powrót na swoje miejsce historycznego krzyża będącego swoistym symbolem Żabiego jako stolicy Huculszczyzny. Ten krzyż odnajdziemy na wielu zdjęcia i pocztówkach z Żabiego-Słupejki jeszcze sprzed I wojny światowej, a także z okresy międzywojennego. Stał on w bezpośrednim sąsiedztwie Dworku Czarnohorskiego PTT i zajazdu Gertnera, w miejscu w którym od wieków istniała przeprawa przez Czarny Czeremosz, wcześniej w formie kładki, później mostu drogowego. Powrót żabiowskiego krzyża jest niewątpliwym dowodem na docenianie przez dzisiejsze władze miejscowości potrzeby przywracania historycznej tożsamości stolicy Huculszczyzny.
Krzyż można oglądać dzięki kamerze internetowej

Arktyczno-alpejskie rośliny Karpat Ukraińskich

Pod koniec lutego 2017 r. ukazała się wydana przez Przykarpacki Uniwersytet w Iwano-Frankiwsku książka Romana Czerepanyna pt. Arktyczno-alpejskie gatunki roślin w Karpach Ukraińskich (Роман Миронович Черепанин, Аркто-альпійські види рослин Українських Карпат, Видавництво Прикарпатського національного університету імені Василя Стефаника, Івано-Франківськ 2017), której redaktorem naukowym jest Jurij Nesteruk. Omawia ona dzieje formowania się obszarów występowania arktyczno-alpejskich gatunków roślin w Karpatach Ukraińskich na tle specyficznego charakteru ich wysokogórskiej przyrody, przypomina historię jej badań oraz porusza niezwykle ważną kwestę ochrony rzadkich gatunków. Czytaj dalej