Ewa Kocój, Świątynie – Postacie – Ikony. Malowane cerkwie i monastyry Bukowiny południowej w wyobrażeniach rumuńskich. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2006
Książka ta powinna stać się lekturą obowiązkową każdego, kto chce zrozumieć i poznać Rumunię. Jest efektem wieloletnich badań autorki prowadzonych w bukowińskich wioskach, ale także imponującej kwerendy w bibliotekach i archiwach rumuńskich i nie tylko.
Ona sam tak we wstępie przedstawia swoją pracę:
„Niniejsza książka jest antropologiczną próbą odczytania współczesnych znaczeń, związanych z cerkwiami i monastyrami Bukowiny Południowej oraz ich ikonografią ścienną, obecnych w rumuńskich wyobrażeniach typu ludowego (potocznych).
Punktem wyjścia niniejszych rozważań są rozmaite konteksty funkcjonowania malowanych cerkwi i monastyrów Bukowiny we współczesnej kulturze rumuńskiej. Wyznaczają je przede wszystkim dwie perspektywy: węższa (ludowa), w której świątynie te są miejscem kultu religijnego mieszkańców bukowińskich wiosek, oraz szersza (narodowa), w której nadane zostały im znaczenia, wyrastające z rumuńskiej mitologii polityczno-narodowej. (…) Te dwa obrządki – ludowy oraz narodowy – nie funkcjonują oddzielnie, ale przenikają się i ujawniają w rozmaitych tekstach kultury rumuńskiej.”
Pierwszy rozdział książki powinien zainteresować nie tylko antropologów kultury i etnografów, ale także wszystkich tych, którzy chcą posiąść wiedzę o dziejach bukowińskich monasterów w ogóle. Znajdujemy tu bowiem zrekapitulowane na blisko stu stronach ich dzieje z uwzględnieniem najnowszych, prowadzonych już po epoce Ceaucescu badań rumuńskich.
W kolejnych rozdziałach omawiane są wybrane obszary symboliki „kultury typu ludowego”, począwszy od samej świątyni i jej mitycznych funkcji, po przez ikonę, aż do konkretnych postaci i przedstawień.
Myślę, że wart podkreślenia jest fakt, że rozdział IV jest rozwinięciem artykułu zamieszczonego przez autorkę w 26 tomie Plaju (wiosna 2003) i dotyczy mitycznych dziejów Stefana Wielkiego w kontekście rumuńskich idei polityczno-narodowych i ikonografii bukowińskich malowideł.
Książka zawiera niezwykle obszerną, liczącą 52 strony bibliografię przedmiotu, oraz 148 barwnych ilustracji.
A.W.
