Wszystko na temat: etnos

Łemkowszczyzna z Hubertem Ossadnikiem

Komisja Etnograficzna Polskiej Akademii Umiejętności zaprasza na posiedzenie naukowe, na którym wykład pt. „Łemkowszczyzna Wschodnia w okresie międzywojennym jako specyficzne pogranicze kulturowe, etniczne i etnograficzne” wygłosi członek naszego Towarzystwa dr Hubert Ossadnik z Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Wykład odbędzie się 25 stycznia (czwartek) 2024 r. o godz. 17 w Sali im. Karoliny Lanckorońskiej PAU przy ul. Sławkowskiej 17. Oprócz udziału stacjonarnego możliwy jest też udział na platformie ZOOM. Szczegóły na portalu PAU.

Spotkanie z Bojkowszczyzną zza Sanu

Zapraszamy na dziewiąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 28 września 2023 r., tradycyjnie w czwartek o godz. 19. Jego gośćmi będą dr Tadeusz Baraniuk i dr Bartłomiej Chromik, którzy przedstawią opowieść pt. „Bojkowszczyzna zza Sanu – kraina epickich narracji”. Złożą się na nią wyniki badań prowadzonych na Bojkowszczyźnie w ramach laboratoriów etnograficznych Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005-2008. Obszarem badań były tereny Bojkowszczyzny położone pomiędzy granicą ukraińsko-polską, a linią Przełęcz Beskid – Skole – Stryj. Autorzy przedstawią ogólną charakterystykę tego terenu, a także jego specyfikę, szczególnie w odniesieniu do sytuacji społecznej i ekonomicznej. Omówiona zostanie metodologia badań i relacje z mieszkańcami. Informacje te stanowić będą podstawę do rozważań o opowieściach, które na Bojkowszczyźnie odgrywają ważną kulturowo rolę i zdumiewają bogactwem rozwiązań fabularnych. Autorzy odniosą się do różnych aspektów i gatunków bojkowskich opowieści. Poruszą temat odzwierciedlania w narracjach przeżytego czasu obejmującego „wielką” i „małe” historie – doświadczenia wojny, powojnia, bytowania w kołchozie. Wspominając postać wybitnego twórcy Mychajła Małetycza pokażą społeczne konteksty opowiadania bajek, poruszą również temat opowieści autobiograficznych. Wreszcie, pokażą w jaki sposób wspólnotowo konstruowane narracje pomagały w przezwyciężaniu kryzysów, które zagrażały podstawom funkcjonowania lokalnej społeczności. Będzie to więc jedna z niewielu okazji do zapoznania się z Bojkowszczyzną nie tą zamkniętą w gablotach muzeów, lecz ciągle żywą i zmieniającą się wraz z otaczającym nas światem. Czytaj dalej

Zanikające tradycje Beskidu Śląskiego

Zapraszamy na piąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 maja 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie etnolog dr Ewa Baniowska-Kopacz, która przedstawi referat zatytułowany „Struktura osadnicza a życie społeczności wiejskiej. Przykład wsi Beskidu Śląskiego”. Zostaną w nim zaprezentowane spostrzeżenia z etnograficznych badań terenowych prowadzonych na terenie wsi Kamesznica, Koniaków i Jaworzynka w Beskidzie Śląskim. Badania dotyczyły zanikających współcześnie form życia społecznego, jakimi są współdziałanie i pomoc wzajemna. W tradycyjnych społecznościach te formy współżycia miały nie tylko walor ekonomiczny, gospodarczy, ale były także formą życia towarzyskiego i społecznego. Pomoc wzajemna i współdziałanie zwłaszcza w przeszłości, sięgającej lat po II wojnie światowej, a w niektórych przypadkach lat 80. XX wieku, były obwarowane regułami postępowania, których odrzucenie wiązało się z ryzykiem narażenia się na izolację ze strony reszty społeczności, czy w najlepszym razie pozostawaniem bez pomocy w razie potrzeby. Rozpatrywane zachowania z uwzględnieniem teorii wymiany ukazują powiązania i zależności istniejące pomiędzy mieszkańcami danej społeczności w kontekście jej struktury osadniczej. Współcześnie te formy życia społecznego obowiązują w coraz mniejszym stopniu i dotyczą coraz węższego katalogu sytuacji, w których się pojawiają. Obserwowane jeszcze w czasie prowadzonych badań współdziałanie bardzo często było związane z historycznie ukształtowaną strukturą osadniczą, która chociaż stopniowo i nieuchronnie zanikając, w krajobrazie badanych wsi wciąż jeszcze jest dostrzegalna. Czytaj dalej

Dzień Huculski na Wareckiej

Stowarzyszenie Pracownia Etnograficzna, Oddział Warszawski Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i „Pracownia Duży Pokój” zapraszają w sobotę 20 maja 2023 na „Dzień Huculski”, a w programie:
godz. 11 – 14 Warsztaty tworzenia biżuterii huculskiej, które poprowadzi je Halyna Kutaszczuk z Historyczno-Krajoznawczego Muzeum „Huculszczyzna” w Werchowynie, autorka licznych publikacji o tematyce huculskiej.
godz. 15 – 18 Seminarium Huculskie:
prof. Lech Mróz, Między pamięcią a wyobrażeniem. Huculszczyzna dziś;
dr Bohdana Knysz-Czich z Kosowskiego Instytutu Sztuki Stosowanej i Dekoracyjnej, Huculska sztuka ludowa czasu wojny;
Halyna Kutaszczuk, Fenomen werchowyńskich muzeów;
dr Tadeusz Baraniuk i dr Bartłomiej Chromik, Jurij i Dmytro. Huculscy klucznicy.
godz. 18:30, Koncert muzyki huculskiej w wykonaniu Mykoły Strynadiuka, pochodzącego z Zamahory multiinstrumentalisty i skrzypka huculskiego.
Wszystko to będzie się działo w „Pracowni Duży Pokój” przy ulicy Wareckiej 4/6 w Warszawie (wejście od Kubusia Puchatka), a udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

Podróż z antropologiem na Huculszczyznę

Stowarzyszenie „Pracownia  Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego zaprasza na spotkanie z cyklu „Podróże z antropologią!” zatytułowane „Huculszczyzna. (Ponad) dwieście lat podróży z antropologią”, które poprowadzi Bartłomiej Chromik, a które odbędzie się we wtorek 9 maja 2023 r. punktualnie o godz. 19 na Facebooku pod tym linkiem. Składać się będzie z 45 min wykładu oraz sesji odpowiedzi na pytania od publiczności zadawane na czacie w czasie wykładu. Wykładowca opowie między innymi o tym, jaki wpływ współtworzona przez etnografów mityzacja wywarła na kulturę Hucułów, czy po dwóch wiekach badań są na Huculszczyźnie tematy, które czekają na opisanie, a także gdzie i kiedy zobaczyć można strukturę społeczną Hucułów.

Zaniedbywane karpackie dziedzictwo

Już sam podtytuł „Dziedzictwo zagrożone” odnoszące się do hal i polan definiuje temat najnowszej publikacji w serii „Spotkajmy się na szlaku kultury wołoskiej”, której wydawcą jest gorczańska gmina Ochotnica Dolna. Jest też elementem projektu „Wiosna Wołoska”, który to ma na celu ochronę kulturowego, krajobrazowego i przyrodniczego dziedzictwa okolic znajdujących się na terenie gminy.
Przez dziesiątki lat, ba przez wieki! – zagospodarowane hale i polany były podstawą egzystencji ochotnickiego pasterstwa i rolnictwa przyczyniając się do tegoż właśnie dziedzictwa. W tej kwestii jeszcze na jeden aspekt zwróciłbym uwagę, ważny, bo świadczący o horyzoncie myślowym autorów projektu. Otóż jest to świadoma praca nad ugruntowaniem swojej tożsamości. Jakie to ważne! To sięgnięcie do korzeni przodków, do wartości, których utrata byłaby bezpowrotna. Czytaj dalej

Do Łopienki na „Etnowarsztaty”

„Etnowarsztaty w Łopience” to projekt będący próbą uratowania od zapomnienia bieszczadzkiej tradycji i kultury. Nieistniejąca dziś wieś Łopienka jest przykładem wielu bieszczadzkich miejscowości, w których tradycyjny przekaz pokoleniowy został przerwany przez wojnę i wysiedlenie mieszkańców. Bogata spuścizna kultury materialnej i duchowej tworzona przez wieki przez przedstawicieli różnych kultur: polskiej, bojkowskiej, łemkowskiej, żydowskiej, wołoskiej nagle zniknęła. „Etnowarsztaty” będą nie tylko prezentacją ginącego rzemiosła i sztuki ludowej, ale poprzez aktywne uczestnictwo dadzą możliwość dotknięcia przeszłości, spełnią rolę brakującego ogniwa w przekazie tradycji i dziedzictwa kulturowego. Projekt przewiduje przeprowadzenie warsztatów z następujących dziedzin: kowalstwo, garncarstwo, kamieniarstwo, wikliniarstwo, tkactwo, muzyka, taniec i etnografia. Nieprzypadkowy jest wybór miejsca warsztatów, które z jednej strony ukazuje współczesny kontekst zaniku więzi kulturowych, z drugiej zaś na tle podniesionej z ruin cerkwi w Łopience pokaże, że możliwa jest odbudowa tradycji. Więcej informacji o „Etnowarsztatach” znajduje się tu.

O „Gorolskim Święcie” w Jabłonkowie

Serdecznie zapraszamy na trzecie w 2022 roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 31 marca o godz. 19. Naszym gościem będzie Leszek Richter, który przedstawi prelekcję pt. Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „Gorolski Święto” jako fenomen kulturowo-społeczny na pograniczu czesko-polsko-słowackim. Tym razem będziemy mieli przyjemność powędrować w trochę zapomnianą część Beskidów: na pogranicze polsko-czesko-słowackie, do źródeł Wisły i Olzy. Od naszego gościa usłyszymy o góralach tam zamieszkujących, a także o najważniejszym wydarzeniu organizowanym przez Miejscowe Koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Jabłonkowie, a mianowicie o trwającym trzy dni Międzynarodowym Spotkaniu Folklorystycznym „Gorolski Święto”, w którym bierze udział ponad 10 tys. uczestników. Otwiera go program plenerowy „Nie jyny z naszi dzichty” prezentujący folklor muzyczny i słowny całego Łuku Karpackiego, w jego pierwotnej, niestylizowanej formie, ze szczególnym uwzględnieniem regionu Beskidu Śląskiego. W ramach „Święta“ odbywa się także przegląd tradycyjnych ludowych instrumentów muzycznych, śpiewaków oraz gawędziarzy. Równie atrakcyjne są „Szikowne Gorolski Rynce” pokazy i warsztaty rękodzieła, a także „Na sałaszuˮ  – wyrób bundzu i oscypków, obróbka wełny. Nie do przecenienia jest funkcja integrująca „Gorolskiego Święta” bowiem w jego przygotowaniu biorą udział członkowie czternastu kół PZKO z regionu jabłonkowskiego i trzynieckiego oraz szeregu innych organizacji.
Leszek Richter jest działaczem społecznym, regionalistą, założycielem i kierownikiem Izby Regionalnej im. Adama Sikory MK PZKO w Jabłonkowie i oczywiście członkiem Komitetu Organizacyjnego MSF „Gorolski Święto” Czytaj dalej

Rendez-vous z Antonim Krohem

Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie serdecznie zaprasza w niedzielę 27 lutego 2022 r. o godz. 16 na spotkanie z etnografem i pisarzem Antonim Krohem, które będzie towarzyszyć finisażowi dwóch wystaw czasowych, o których pisaliśmy wcześniej na naszym portalu, a mianowicie Fotogawęda. Ze zbiorów Mieczysława Cholewy” i „Nikifor. Malarz nad malarzami”. Dodatkową okazją do spotkania z autorem „Sklepu potrzeb kulturalnych” i mnóstwa innych książek, a także wielu artykułów w Almanachu karpackim „Płaj” jest najnowsza książka Antoniego Kroha pt. „To jest zjawisko, i na to nie ma rady”, która ukaże się wkrótce w wydawnictwie „Iskry”. Spotkanie poprowadzi Robert Zydel, dyrektor PME, a odbędzie się ono w Sali Kinowej Muzeum (obowiązują wcześniejsze zapisy). Transmisja online na Facebooku PME.

Promocja Górali Nadpopradzkich

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury im. Danuty Szaflarskiej w Piwnicznej-Zdroju oraz Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie serdecznie zapraszają na promocję wydanej niedawno książki zatytułowanej Kultura ludowa Górali Nadpopradzkich (od Piwnicznej i Rytra). Jest to praca zbiorowa o charakterze monograficznym pod redakcją naukową Katarzyny Ceklarz i Joanny Hołdy wydana przez  Oficynę Wydawniczą „Wierchy” COTG PTTK jako 34 tom Biblioteki Górskiej. Publikacja składa się z dwóch woluminów liczących odpowiednio 740 i 91 stron, zawiera liczne ilustracje w tekście oraz na oddzielnych kartach.
Spotkanie promocyjne odbędzie się 2 grudnia 2021 r. o godz. 18 w sali MGOK w Piwnicznej-Zdroju, Rynek 11.