Wszystko na temat: cerkwie karpackie

Zrzutka na polichromię gładyszowskiej cerkwi

Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie została wzniesiona w 1939 r. Jest jedną z nielicznych na terenie Polski świątyń reprezentujących tzw. styl narodowy. Ze względu na wybuch wojny i późniejsze wysiedlenia ludności (1944 – 1947) nie został zrealizowany malarski wystrój świątyni. W okresie powojennym cerkiew była użytkowana wyłącznie przez wspólnotę rzymskich katolików. Dopiero w 1999 r. świątynia powróciła do pierwotnych właścicieli. W 2006 r. umieszczono w niej ikonostas, a w 2019 r. powstał projekt polichromii figuralno-ornamentalnej wnętrza kopuły i tamburu wykonany na Wydziale Malarstwa Sakralnego Lwowskiej Państwowej Akademii Sztuk Pięknych wyłoniony w drodze konkursu specjalnie do wnętrza gładyszowskiej cerkwi. W stylistyce i formie nawiązują one do estetyki wystrojów cerkwi w latach 20. i 30. XX w. Monumentalne malowidła przedstawiają  archaniołów i ewangelistów, i są wysokiej klasy dziełami sztuki sakralnej, które harmonijnie wkomponowano w zabytkowe wnętrze. Postacie są bardzo dużych rozmiarów, gdyż szczyt kopuły znajduje się ponad 13 m nad ziemią. Powstaje dzieło współczesnej sztuki sakralnej o wysokich walorach artystycznych, osadzone zarazem w dawniejszej tradycji obrazowania. Prace posiadają wszystkie wymagane pozwolenia, w tym władz konserwatorskich. I chociaż artyści pracują za niewielkie stawki i zwrot kosztów materiału, wykonanie tej polichromii przerosło możliwości finansowe parafii, która liczy zaledwie 10 rodzin. Dlatego zwraca się ona z prośbą o wsparcie tego przedsięwzięcia miedzy innym za pośrednictwem portalu „Zrzutka” pod tym linkiem. Nazwiska darczyńców będą eksponowane na pamiątkowej tablicy wewnątrz świątyni.

W Grabówce u świętego Mikołaja

Stowarzyszenie Ratowania Cerkwi w Grabówce (gmina Dydnia) serdecznie zaprasza w niedzielę 21 listopada 2021 r. o godz. 12:30 do Domu Ludowego w tej pogórzańskiej miejscowości na „Jesienne Spotkanie przy cerkwi w Grabówce” zorganizowane w celu umożliwienia wymiany doświadczeń pomiędzy ludźmi zajmującymi się ratowaniem pamiątek kultury materialnej i duchowej Rusinów. O zabytkach greckokatolickich w województwie podkarpackim i o trudach związanych z ich odbudową opowiedzą: Katarzyna Winnicka z Muzeum Historycznego w Sanoku, Jan Herbetko ze Stowarzyszenie Ratowania Cerkwi w Baligrodzie, oraz Zbigniew Kaszuba kustosz sanktuarium w Łopience i Witold Grzesik animator odbudowy dzwonnicy w Polanach Surowicznych, obaj z Towarzystwa Karpackiego. Stowarzyszenie Ratowania Cerkwi w Grabówce powstałe w marcu tego roku w celu podejmowania działań na rzecz odbudowy tego zabytku zrzesza mieszkańców gminy, a także zaprzyjaźnionych historyków i etnografów. Spotkanie zakończy koncert Agaty Rymarowicz. Zobacz plakat.

Sympozjum o drewnianych cerkwiach

Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej zaprasza na II Międzynarodowe Sympozjum pt. „Drewniane cerkwie obszaru Karpat i wschodniego pogranicza”, które odbędzie się w piątek 5 listopada 2021 roku w jego siedzibie. Sympozjum jest cyklicznym namysłem nad znaczeniem i rolą cerkwi w krajobrazie kulturowym Karpat i wschodniego pogranicza. Efektywna ochrona i popularyzacja wiedzy o zabytkach sztuki cerkiewnej wymaga współpracy przedstawicieli wielu środowisk i specjalności, także na płaszczyźnie międzynarodowej. Naszą intencją jest stworzenie interdyscyplinarnej platformy przepływu wiedzy, w tym prezentowania wyników najnowszych badań, wymiany różnorodnych doświadczeń, nawiązywania współpracy międzynarodowej oraz spojrzenia ponad granicami na zjawisko kulturowe, jakim są cerkwie drewniane rozsiane na obszarze Karpat i wschodniego pogranicza Polski, Białorusi i Ukrainy. W krajobrazie kulturowym tych terenów zachowała się wciąż znaczna liczba drewnianych świątyń i całych zespołów cerkiewnych o zróżnicowanej metryce, formach architektonicznych i stopniu unikalności. Spośród nich 27 wyjątkowych cerkwi drewnianych znalazło się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, ale przedmiotem zainteresowań badaczy i konserwatorów zabytków pozostają też inne, nierzadko mało znane obiekty z ich bogatą historią, złożoną problematyką konserwatorską i pytaniami o przyszłość. W programie sympozjum przewidziano szereg naprawdę ciekawych wystąpień, w tym wiele o cerkwiach z terenu Karpat.

Piękno cerkwi sprzed stu laty

Muzeum Etnograficzne w Krakowie na początku września ukończyło realizację projektu digitalizacji kolekcji szklanych negatywów i fotografii z 2. połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku i uruchomiło serwis internetowy dostępny pod tym adresem, a prezentujący ponad dwa tysiące fascynujących fotografii ukazujących społeczeństwo i dziedzictwo kulturowe południowej Polski z tamtego czasu. Naprawdę warto je obejrzeć. Natomiast ostatnio w galerii Gazety Krakowskiej zaprezentowano 37 wybranych z tej kolekcji zdjęć drewnianych cerkwi, w tym większość karpackich.
Serdecznie zapraszamy do ich obejrzenia.

Huculskie cerkwie na austriackich katastrach

Uprzejmie informujemy, że na kanale YouTube’owym Koła Naukowego Studentów Architektury Politechniki Łódzkiej „IX Piętro” dostępne jest wystąpienie dra Włodzimierza Witkowskiego pod następującym, bardzo barokowym tytułem: Palcem przez historię albo krótka podróż kartograficzna w czasach pandemii przez dwa stulecia, sześć państw, w tym jedno po dwakroć, cztery języki i pięć obrządków, z których wszystkie wschodniochrześcijańskie. Czyli huculskie cerkwie na austriackich mapach katastralnych. Miało on miejsce w trakcie 12. edycji Ogólnopolskiego Seminarium Studentów Architektury Łódź U Like 2021, które odbyło się online 21-23.04.2021 r. Jesienią całość materiału z tego seminarium ukaże się drukiem, a także będzie on dostępny w Repozytorium cyfrowym Biblioteki Politechniki Łódzkiej. A wystąpienie z pewnością warto obejrzeć i posłuchać, bo zawiera całe mnóstwo ciekawych informacji. Zapraszamy.

Nagranie ze Spotkania o drewnianych cerkwiach

Zgodnie z obietnicą udostępniamy dzisiaj nagranie ze Spotkania Karpackiego online z 28 stycznia tego roku, które było poświęcone drewnianym cerkwiom wschodniogalicyjskich Karpat, a które prowadzili Paweł Kusal i Stanisław Kryciński. Jego transmisja została dość brutalnie i bezmyślnie zakłócona przez ingerencję internetowego chuligana. Z prezentowanego przez nas nagrania ingerencję tę udało się na szczęście prawie w całości usunąć. Plik z nagraniem jest dostępny pod tym linkiem. Zapraszamy do oglądania.

Pierwsze Spotkanie Karpackie online

Zapraszamy na pierwsze w roku 2021 Spotkanie Karpackie online pt. „O drewnianych cerkwiach wschodniogalicyjskich Karpat” z udziałem Pawła Kusala i Stanisława Krycińskiego, autorów wydanego  niedawno przez Wydawnictwo „Libra.pl” albumu poświęconego tej tematyce: Cerkwie Galicji Wschodniej.
Aby wziąć udział w Spotkaniu, najwcześniej na 5 minut przed rozpoczęciem należy uruchomić ten link.
Drewniana architektura cerkiewna Wschodniej Galicji jest zjawiskiem, które nie ma sobie równych w skali Europy, a różnorodność typów i bogactwo form tych budowli sakralnych wzniesionych z tak nietrwałego jak drewno materiału wzbudza zdumienie. Do  początku XX w. dotrwały setki przepięknych drewnianych budowli, z których najstarsze miały ponad 300 lat. Niestety później wiele bezcennych starych cerkwi rozebrano w związku z budową nowych, obszerniejszych, ponadto ogromna ilość  świątyń  została zniszczona przez obie wojny  światowe i działania władz sowieckich. Ten niezwykły świat galicyjskich cerkwi utrwalony został jednak na fotografiach. Imponujący ich zbiór zgromadził Paweł Kusal, który postanowił podzielić się nim z szeroką publicznością przygotowując albumu, który zawiera fotografie 242 cerkwi. Autorem towarzyszących fotografiom opisów jest Stanisław Kryciński, również od wielu lat zajmujący się problematyką architektury cerkiewnej na dawnych kresach wschodnich. Od prelegentów dowiemy się z pewnością wielu interesujących faktów zarówno o cerkwiach karpackich, o historii zbioru fotografii Pawła Kusala, a także o warsztacie krajoznawcy i autora karpackich publikacji Stanisława Krycińskiego.

Paweł Kusal, z zawodu lekarz weterynarii, znany kolekcjoner, działacz społeczny, autor wielu publikacji poświęconych Bieszczadom popularyzujący dawne Lesko i Bieszczady w mediach społecznościowych.

Stanisław Kryciński, z wykształcenia inżynier chemik, z zamiłowania historyk i krajoznawca, od wielu lat zaangażowany w akcję ratowania dziedzictwa kulturowego południowo-wschodniego pogranicza, autor wielu książek poświęconych Bieszczadom, Beskidowi Niskiemu, a także Pogórzom, członek Towarzystwa Karpackiego.


Szanowni Państwo
w trakcie Spotkania Karpackiego online w dniu 28 stycznia mieliśmy przykrą okazję obserwacji zachowania trola internetowego, który zakłócił przebieg Spotkania. Wobec powyższego zdarzenia podjęto decyzję o jego przerwaniu. Przygotowujemy dla Państwa film z całości wystąpień (oczywiście ze zrozumiałymi cięciami). Mamy nadzieję, że zaspokoi on ciekawość tych co nie mogli się połączyć jak i tych, którzy spotkanie opuścili wcześniej i już się ponownie nie łączyli. W ciągu kilku dni będzie udostępniony link z filmem. Przed kolejnym spotkaniem wprowadzimy rozwiązania, które pozwolą wyeliminować takie zdarzenia w przyszłości. Przepraszamy za zaistniałą sytuację.

W imieniu Rady TK,
Robert Księżopolski,
prezes obecnej kadencji

Co to za cerkiew?

Niecały miesiąc temu zmieściliśmy na karpackich informację o tym, że na aukcji „Sztuka dawna. Prace na papierze” Domu Aukcyjnego Desa Unicum będzie można nabyć akwarelę Aleksandra Augustynowicza przedstawiającą cerkiew strukowską w Jasini. Okazuje się, że na wystawionym na sprzedaż i zaprezentowanym przez nas obrazku przedstawiona jest jednak inna cerkiew. Dr Włodzimierz Witkowski, jeden z najlepszych znawców  cerkwi huculskich, zwrócił nam uwagę, że jest to bez wątpienia cerkiew św. Dymitra w Tatarowie.

Cerkwie są podobne, ale jasiniańska ma bardziej zwartą i wyższą w proporcjach bryłę, inaczej zwieńczony okap pod namiotowym dachem oraz daszek obwodowy poniżej głównego. Zasadniczo różnią się także dzwonnice. Tatarowska, widoczna na pierwszym planie na akwareli, jest znacznie mniejsza od jasiniańskiej i jest zupełnie inaczej usytuowana w stosunku do samej świątyni. Jak widać my też daliśmy się zwieść podobieństwu obydwu świątyń i zaakceptowaliśmy identyfikację zaproponowaną przez Desę Unicum. Czytaj dalej

Motywy karpackie na papierze

Na aukcji „Sztuka dawna. Prace na papierze” Domu Aukcyjnego Desa Unicum, która odbędzie się 1 grudnia 2020 r. w Warszawie przy ul. Pięknej 1a będzie można nabyć cały szereg interesujących karpackich obrazków. Naszym zdaniem na szczególną uwagę zasługuje umieszczona pod nr 14. w katalogu piękna akwarela na papierze (37 x 52 cm) z 1931 r. Aleksandra Augustynowicza (1865 Iskrzynia- 1944 Warszawa) przedstawiająca huculską cerkiew pw. św. Dymitra (tzw. Strukowską) z Jasini, która nota bene niedawno znalazła się na liście zabytków UNESCO.
Niewątpliwie wart obejrzenia jest również nr 40 w katalogu wystawy, mianowicie „Portret Hucułki” (pastele na tekturze 61 x 44 cm) z 1913 r. pędzla, a właściwie kredki dyżurnego „huculisty” Kazimierza Sichulskiego (1879 Lwów – 1942 Lwów). Praca trochę jakby mniej ekspresyjna i bardziej stonowana, niż za zwyczaj u tego malarza. Taka zamyślona Hucułka.
Ponadto na tej aukcji wystawione są także inne zawierające karpackie motywy, ciekawe prace, m.in.  Rafała Malczewskiego, Zofii Stryjeńskiej, Stefana Filipkiewicza i Henryka Uziembły. I oczywiście mnóstwo „Nikiforów”.

Co się wydarzy w Łopience

W najbliższych dniach w łopieńskim sanktuarium wiele się będzie działo. Najpierw, bo już w najbliższą sobotę 19 września z okazji zbliżającego się święta Narodzenia Najświętszej  Maryi Panny (wypada 21 września według kalendarza gregoriańskiego) dziekan sanocki i zarazem proboszcz Komańczy ksiądz Andrzej Żuraw o godz. 11 odprawi mszę greckokatolicką. Kilka dni później, bo już w niedziele 4 października odbędzie się 21 – można więc powiedzieć, że już tradycyjny – powojenny odpust, którego rozpoczęcie planujemy na godzinę 11.
Na obydwie uroczystości serdecznie wszystkich zapraszamy. Czytaj dalej