Płaj – artykuły

Andrzej Wielocha

(fragment)

(…)
Z kilkunastu nazw gór niewątpliwego autorstwa Ptolemeusza tylko dwie przyjęły się na stałe. Są to Karpaty i Sudety. Z obydwoma do dziś badacze maja liczne problemy. Po pierwsze właściwie nie wiemy jakich gór one tak naprawdę dotyczyły w pierwotnym tekście Ptolemeusza. W wypadku Karpat można je odnosić jedynie do jakiejś konkretnej góry w Karpatach Wschodnich, w wypadku Sudetów, większość badaczy identyfikuje je z Lasem Czeskim lub Szumawami. Po drugie ogromne problemy mają z nimi też językoznawcy. W obydwu przypadkach poszukiwania etymologii zakończyły się wątpliwymi sukcesami.
Karol Buczek pisze, że większość gór, które umieścił w Sarmacji Europejskiej Ptolemeusz, w ogóle nie istniała. Czy jednak na pewno tak musiało być? Myślę, że góry te mogły istnieć naprawdę… w relacjach, które Ptolemeusz skrzętnie zbierał i na postawie których tworzył swoje „opisanie świata”. Góry te mogły zresztą istnieć także w rzeczywistości. Autorzy relacji mogli je widzieć nawet osobiście. Jednak próbujący owe relacje zebrać w całość autor był w sytuacji kogoś, kto na podstawie opisu kilku ślepców musi narysować krzesło. Jeżeli przyjmiemy, że rysujący nigdy krzesła wcześniej nie widział, może się zdarzyć, że będzie ono miało siedem nóg i trzy oparcia. Czytaj dalej →

Andrzej Wielocha

(fragment)

Prosimy nie traktować niniejszego materiału jako przewodnika ani też monografii. Stanowi on bowiem jedynie zbiór dość luźno ze sobą powiązanych informacji zebranych w trakcie zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie w maju 2001 r. wyprawy na teren ukraińskiej Bukowiny. Publikujemy te swoiste silva rerum przede wszystkim dla tego, że bardzo mało jest materiałów krajoznawczych dotyczących północnej Bukowiny, zaś w dostępnych obecnie nielicznych opracowaniach dotyczących tego terenu istnieje wiele przekłamań, a często wręcz informacji nieprawdziwych. Mamy więc nadzieję, że publikowany tu tekst, mimo swojego przyczynkarskiego charakteru, posłuży porządkowaniu wiedzy o tej części Karpat.
Nazwy miejscowości, rzek i gór podajemy przede wszystkim w wersji utrwalonej w polskiej literaturze i kartografii. Jeżeli istnieje kilka wersji, wybieramy tę, która jest najpowszechniejsza. Jeżeli nie ma polskiej nazwy, stosujemy współczesną nazwę ukraińską w wersji spolszczonej. W nawiasach kwadratowych podajemy w kolejności nazwę ukraińską (jeżeli odbiega brzmieniem od wersji podstawowej), rumuńska i niemiecką (jeżeli istnieje). Czytaj dalej →

Andrzej Wielocha
(fragment)

[przypisy pominięto]

Właściwie to już od pierwszego zeszytu „Płaju”, czyli od ponad dziesięciu lat, noszę się z pomysłem napisania większego tekstu na temat słowa płaj i jego znaczeń. Pierwszą, trochę może intuicyjną próbę zawarłem w motcie, które od pierwszego zeszytu pojawia się na naszych stronach tytułowych. Wtedy wy­dawało mi się, że o znaczeniu tego słowa dużo więcej powiedzieć się nie da, i myślałem raczej o pokazaniu konkretnych przykładów jego występowania na terenie Karpat oraz tego, jak termin ten funkcjonował w piśmiennictwie. Jed­nak w miarę poszukiwań moje zdumienie wielością jego znaczeń, powszech­nością występowania, a zarazem fascynacja otaczającą go tajemniczością, rosły lawinowo. Dzisiaj moja wiedza na ten temat jest znacznie większa niż dziesięć lat temu, choć z pewnością nadal mocno niekompletna. Ponieważ jednak tekst ten nie ma ambicji naukowych, mam nadzieję, że czytelnicy wybaczą mi jego braki, składając je na karb mojej niecierpliwości. Czytaj dalej →