W kwietniu 2009 r. w 120 rocznicę urodzin Petra Szekeryka-Donykiwa ukazała się nakładem Wyd. „Huculszczyna” książka pt. „Rok w wierzeniach Hucułów” zawierająca wybór jego utworów. Są to teksty z różnych okresów twórczości Szekeryka – począwszy od artykułów z prasy pisanych jeszcze przed I wojną światową, po przez publikacje w naukowych zeszytach Towarzystwa im. Szewczenki, aż po wydawane przez Towarzystwo Przyjaciół Huculszczyzny w latach 1935, 37 i 39 „Kalendarze Huculskie”.
Jan Skłodowski
(fragmenty)
Ta bardzo historyczna miejscowość położona u podnóża Gorganów, przed wojną w powiecie nadwórniańskim województwa stanisławowskiego, znajduje się dziś w granicach Ukrainy i nazywa się Bystricia. Jej dawna nazwa związała się nierozerwalnie z walkami 2 i 3 pułków Legionów Polskich na przełomie lat 1914/1915 i od niej wzięła imię tzw. rzeczpospolita rafajłowska. Dzieje wsi są jednak znaczone także wydarzeniami mniejszej wagi, które wyznaczały jedynie bieg spraw codziennych i losy mieszkańców; składają się one na „małą księgę historii”. Skromną i z pozoru mniej ważką niż ta „wielka”, ale stanowiącą dziś przewodnik zapraszający na spotkanie z zachowanymi śladami – ostańcami dawnych czasów.
Leszek Rymarowicz
(fragmenty)
W wydanym wiele już lat temu przewodniku Powroty w Czarnohorę przypomniano, a właściwie odkryto na nowo postacie wielu osób zasłużonych dla turystyki, ochrony przyrody, literatury i sztuki, związanych z Karpatami Wschodnimi w okresie II Rzeczypospolitej. W ciągu kilkunastu minionych lat wiele z tych postaci doczekało się obszernych opracowań, niektóre jednak, jak nasz tytułowy bohater, czekają nadal na swoich „odkrywców”.
Przy okazji sesji w Rafajłowej postanowiłem przybliżyć jej uczestnikom, a w konsekwencji także czytelnikom „Płaju” postać nietuzinkową. Jej życiorysem obdzielić można byłoby przynajmniej kilka innych osób, których grube biografie zalegają półki księgarń i antykwariatów.
PŁAJ 38 (wiosna 2009) 224+16
zawartość tomu:
Jan Skłodowski, Spacer historyczny po Rafajłowej,
Jan Skłodowski, Rzeczpospolita rafajłowska. Epizody wojenne i pomniki legionowe,
Konstanty Edward Cieszkowski, Pierwsze strzały w Rafajłowej,
Tadeusz M. Trajdos, Szlak bojowy II Brygady Legionów Polskich
od marca 1915 r.,
Andrzej Wielocha, Dzieje kompanii huculskiej 2 pułku piechoty Legionów Polskich,
Paweł Ziemnicki, Stanisław Strzelecki – bohater spod Kirlibaby,
Leszek Rymarowicz, Pułkownik Norbert Okołowicz (1890–1943). Kartki do biografii,
Norbert Okołowicz, Noc z 15 na 16 lutego w II Brygadzie, Czytaj dalej
W 38 tomie Płaju dominują materiały z sesji „Rafajłowa – w 95 rocznicę walk II Brygady Legionów Polskich” zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie w dniach 9-11.X.2009 r. Jej celem było przypomnienie karpackiej epopei II Brygady Legionów, a szczególnie jej epizodu zwanego „Rzeczpospolitą Rafajłowską”. Znajdują się tu znacznie poszerzone i uzupełnione licznymi ilustracjami zaprezentowane na sesji referaty, a także kilka innych tekstów. Szczególnej uwadze Czytelników polecamy referat Leszka Rymarowicza o Norbercie Okołowiczu, postaci mocno związanej z Huculszczyzną, niezwykle barwnej, a prawie całkowicie zapomnianej. Uzupełniają go teksty autorstwa samego Okołowicza i reprodukcje jego obrazów, w tym prezentowany po raz pierwszy autoportretem w stroju huculskim. Czytaj dalej
Z pewnym opóźnieniem informujemy, że nakładem kołomyjskiego wydawnictwa "Вік" ukazała się w 2008 roku książka zatytułowana "Vincenziana, artykuły, listy, fragmenty utworów" ("Вінцензіана, статті, листи, фрагменти творів") pod redakcją Mykoły Wasylczuka. Przedstawiono w niej szereg tekstów dotyczących życia i twórczości Stanisława Vincenza pióra ukraińskich autorów, a także fragmenty jego utworów tłumaczone na język ukraiński.
Poniżej podajemy spis treści tego opracowania: Czytaj dalej
Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie posiada największe w Polsce, liczące około dwóch tysięcy eksponatów, zbiory huculskie. Są to m.in.: stroje, biżuteria, broń, ceramika, instrumenty muzyczne, a także figurki z sera oraz bogata kolekcja pisanek. Nie brak też charakterystycznego dla Huculszczyzny malarstwa na szkle i ikon. „Przewodnik po zbiorach huculskich MEK” wydany jako Rocznik Muzeum Etnograficznego w Krakowie, t. XV jest pierwszą próbą usystematyzowania i opisu tego zbioru. Istotną częścią publikacji stanowi tekst dr Urszuli Janickiej-Krzywdy wprowadzający czytelnika w świat tradycyjnej huculskiej kultury. Czytaj dalej
Nakładem Zarządu Głównego PTTK ukazała się obszerna, licząca blisko 500 stron biografia Mieczysława Orłowicza napisana przez Tomasza Kowalika, jednego z najlepszych znawców życia i działalności nestora polskiej turystyki. Książka zatytułowana jest Życie dla turystyki, krajoznawstwa i sportu. Mieczysław Orłowicz 1881-1959. To imponujące dzieło nie jest jednak klasyczną biografią, nie opisuje bowiem życia Orłowicza dzień po dniu, lecz pokazuje je po przez różne obszary jego zainteresowań i aktywności w dziedzinie szeroko pojmowanej turystyki, krajoznawstwa, ochrony przyrody, a także sportu. Po przez życie prywatne, działalność społeczną i zawodową wplecioną w zmienne, często jakże dramatyczne koleje losu.
Tomasz Kowalik, Życie dla turystyki, krajoznawstwa i sportu. Mieczysław Orłowicz 1881-1959, Zarząd Główny PTTK, Wydawnictwo PTTK „Kraj”, Warszawa 2009, str. 498. format B5.
W połowie tego roku ukazała się książka zatytułowana „Huculszczyzna. Kultura i edukacja” wydana przez toruńskie Wydawnictwo Adam Marszałek a sfinansowana przez Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Zawiera czternaście tekstów dotyczących szeroko rozumianej tematyki huculskiej, niestety w większości prezentujących bardzo mizerny poziom merytoryczny. Tak naprawdę na uwagę zasługuje jedynie artykuł, a właściwie bardziej esej Jana Choroszego zatytułowany „Podróż domowa Stanisława Vincenza" oraz tekst Tarasa Zayatsa pt. „Ukraiński mit huculszczyzny".
Huculszczyzna. Kultura i edukacja, pod redakcją Anny Haratyk, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2009 rok, Stron: 218, Format: 145x200mm Czytaj dalej
W Oficynie Wydawniczej „Rytm” ukazała się nowa książka Grzegorza Motyki zatytułowana: W kręgu „Łun w Bieszczadach”. Autor weryfikuje krok po kroku rzekomą autentyczność „faktów” opisanych w „Łunach w Bieszczadach”, próbuje rozwikłać zagadki śmierci generała Karola Świerczewskiego oraz redaktora Jana Gerharda. Omawia też działalność ukraińskiej partyzantki w Bieszczadach i dzieje zgrupowania NSZ Antoniego Żubryda. Pokazuje manipulacje propagandy PRL próbującej wykreować stereotypowy obraz „Ukraińca – rezuna i nacjonalisty”. Ten zbiór szkiców to kolejny, ważny krok w kierunku poznania najnowszej historii Bieszczadów i dramatycznych stosunków polsko-ukraińskich. Książka liczy 200 stron formatu A5, twarda oprawa. Czytaj dalej
