Niemcy w Karpatach – Wprowadzenie (Płaj 19)

15 maja 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Andrzej Wielocha

W deklaracji Towarzystwa Karpackiego znajduje się następujący fragment:

Karpaty są rdzeniem Europy Środkowej, swoistym fenomenem kulturowo-historycznym, pewną całością geograficzną, historyczną i społeczną, wznoszącą się ponad przecinające je granice państwowe. Są nierozerwalnym splotem kultur, miejscem ścierania się i nakładania wpływów polskich, ruskich, ukraińskich, rumuńskich, słowackich i węgierskich, a także niemieckich, żydowskich i wielu, wielu innych. Tak postrzegane Karpaty chcemy poznawać, badać i ochraniać. Będziemy upowszechniać i popularyzować wiedzę o nich oraz starać się o zachowanie ich kulturowej złożoności i bogactwa. Zamierzamy działać na rzecz wzajemnego poznawania współzamieszkujących je narodów i grup etnicznych, a także zachowania ich tożsamości.
Szczególną wagę przywiązujemy do przełamywania narosłych uprzedzeń narodowościowych. Mogą tego dokonać tylko rzetelne badania i popularyzowanie wkładu poszczególnych grup etnograficznych i narodowościowych w kształtowanie obrazu kulturowego Karpat. Czytaj dalej →

Republika Huculska (Płaj 19)

15 maja 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Jerzy Macek

(fragment)
(Uwaga! pominięto przypisy)

U schyłku I wojny światowej jasnym stało się, że definitywnego rozkładu cesarstwa austro-węgierskiego nic już nie powstrzyma. Oznakom zbliżającej się klęski militarnej na europejskich frontach towarzyszyły narastające nastroje antywojenne wewnątrz państwa. Jednak o ostatecznej agonii monarchii przesądziły coraz silniejsze separatyzmy i tendencje odśrodkowe szerzące się zwłaszcza w peryferyjnych prowincjach cesarstwa. Na terytoriach tych, pod względem demograficznym stanowiących istną mozaikę narodowościową, różne nacje dostrzegły szansę wyzwolenia się spod absolutystycznego panowania Habsburgów i stworzenia nowoczesnych i niezależnych państw narodowych. Dla wielu narodów – po raz pierwszy od czasów Wiosny Ludów – pojawiła się realna możliwość na urzeczywistnienie idei państwotwórczych. Rozwinięciem dziewiętnastowiecznych prądów stało się wówczas słynne, szeroko akceptowane prawo narodów do samostanowienia. W chaosie narodowych dążeń, często przeciwstawnych, rodził się nowy porządek środkowoeuropejski. Czytaj dalej →

Płaj 19 – Abstracts

15 maja 2006 | Ogólne

Andrzej Wielocha:
THE JOSEPHINIAN SETTLEMENT IN THE GALICIAN PART OF THE CARPATHIANS
A brief description of German settlement in Galicia, organized by Joseph II at the end of XVIII century, and further vicissitudes of German villages.
Marek Grabski:
GERMAN SETTLEMENT IN THE SANDECIAN REGION IN XVIII CENTURY
A detailed description (population, architecture, economical conditions) of the German villages in environs of Nowy Sącz. Czytaj dalej →

Łemkowszczyzna w pracach prof. Romana Reinfussa (Płaj 17)

9 maja 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

(bibliografia)

Almwirtschaft und Schafhaltung bei den Lemken in den Niederen Beskiden [w:] Viehwirtschaft und Hirtenkultur, Budapest 1969.

Badania hodowli owiec w Beskidzie Środkowym. Naukowa Konferencja Karpacka, Kraków, 16 -19 V 1964.

REC. W.K. (Krygowski Władysław) Z badań nad hodowlą owiec w Beskidzie Niskim, Wierchy 1964, t. XXXIII, Kronika. Budownictwo ludowe na Łemkowszczyźnie, Dodatek Literacki Kuryera Lwowskiego, nr 13, 31 III 1935.

Budownictwo ludowe na zachodniej Łemkowszczyźnie, Lud 1934, t. 33.

Cerkiewki drewniane na Łemkowszczyźnie, Dodatek Literacki IKC, nr 231, 21 VII 1933.

Cmentarze, na których nie zapłoną światła, Kurier Literacko-Naukowy nr 44, Dodatek do IKC nr 301, 30 X1933.

Cmentarze wojenne na Łemkowszczyźnie, Wierchy. 1935, t. XIII. Czytaj dalej →

Wysoki Dział i dolina Górnej Osławy (Płaj 17)

9 maja 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Wojciech Krukar

Materiały do monografii
(fragment)

Wstęp
Niniejsze opracowanie jest pierwszym tak wnikliwym opisem masywu Wołosani – Chryszczatej i obniżenia Woli Michowej. Adresowany jest on przede wszystkim do turystów i krajoznawców zainteresowanych bardziej dokładnym poznaniem tego fragmentu Bieszczadów Zachodnich. Czytaj dalej →

Płaj 17 – Abstracts

9 maja 2006 | Ogólne

ROMAN REINFUSS
An obituary for the outstanding Polish ethnologist, whose work was dedicated especially to the Carpathian peoples. Text both in Polish and Lemkian. Accompanied with the bibliography of late Mr Reinfuss works, concerning Lemko ethnic group.
Tadeusz M. Trajdos
A STUDY OF HISTORY OF BANICA
The historical monography of Banica, the village in western part of the Lower Beskidy Mts. (continued from „Płaj” 15). Inter alia the detailed analysis of the 17th cent, icon, found in local church in the eighties. Czytaj dalej →

W masywie Buila (Płaj 11)

28 kwietnia 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Wojciech Grochala

(fragment)

Szczyt Gera 1886 m w głównym grzbiecie gór Capaţinii wypuszcza ku południowemu wschodowi długie, stromo opadające ramię boczne, które za niską przełęczą Hadarau 1308 m wznosi się, kulminując w skalistym vâf. Stogu 1494 m, i zakręca na południowy zachód. Tutaj zaczyna się masyw Buila-Vânturăriţa, nazywany przez mieszkańców okolicznych wiosek Białą Górą. Z podkarpackiego obniżenia krótki, dziesięciokilometrowej długości, wapienny grzbiet rzeczywiście wygląda jak jedna wielka skała, imponująca w porównaniu z okolicznymi wzgórzami Subkarpat. Tutaj należy też szukać genezy nazwy całego pasma Capaţinii (dosłownie: Góry Głowiaste), bowiem skalisty grzebień ciągnący się z północnego wschodu na południowy zachód, szczególnie w części północnej stanowi ciąg wież skalnych o fantazyjnych kształtach: Stogu 1494 m, Stogsoare 981 m, Vânturăriţa II 1665 m, poprzedzielanych głębokimi, trudno dostępnymi przełączkami. Czytaj dalej →

Płaj 9 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Olena Duć-Fajfer
LEMKOS IN POLAND – DEVELOPMENT OF THEIR ETHNIC CON-SCIOUSNESS, CONTEMPORARY SITUATION AND PERSPECTIVES OF SURVIVAL
The autoress, a Lemkian national activist, describes the evolution of ethno-national consciousness of the Lemko ethnic group, as well as their present organisational and cultural activities.
ON EXILE. A DIARY OF REV. J. BOHATIUK 1944-1945
The author, a Greek-catholic priest from the Tarnopol Region has spent the last months of WW II in some villages of the Lemko Region. The diary covers the period from September 1944 to June 1945, the time of German-Soviet fights and the first expatriation of the Lemko population. Czytaj dalej →

Płaj 8 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Tadeusz Andrzej Olszański
ON THE NATIONAL RELATIONSHIPS IN THE PRZEMYSL-DYNOW HIGHLANDS
A broad analysis of the national and religious data concerning the Przemyśl-Dynów Highlands (see below) in XVIII-XX centuries.  A detailed presentation of some localities attached. Note: The Przemyśl-Dynów Highlands are the foresteeps of Bieszczady and western part of Lower Beskidy Mts.
Szymon Modrzejewski, Radostaw Szewc
AN OUTLINE OF THE MONOGRAPHY OF DYDIOWA AND LOKIEC VILLAGES
An outline of history and ethnography of two villages in Polish part of Bieszczady Mts., now abandoned, based on the relations from the beginnings of XX century and the authors’ own explorations. Czytaj dalej →

Płaj 12 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Tadeusz M. Trajdos
TRANSCARPATHIA
A broad historical account and description of certain localities and antiquities of former Hungarian Carpatalja (Subcarpathians), at present Ukrainian Transcarpathia. Focused on Hungarian heritage.
Wasyl Słobodian
THE ROCKS OF THE SKOLE REGION
A detailed description of history, scientific exploration and to-day status of three most attractive rocky groups on the northern slopes of the Ukrainian Carpathians, where in the Middle-Ages monasters and a stronghold were located. Czytaj dalej →