Flora Bieszczadzkiego Parku Narodowego

17 października 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na dziesiąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 26 października 2023 r., tradycyjnie o godzinie 19. Ich gościem będzie prof. dr hab. Bogdan Zemanek, który opowie o zmianach we florze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, który w tym roku obchodzi jubileusz pięćdziesięciolecia swojego istnienia.
Zmiany we florze występują wszędzie, nawet na terenach chronionych. Jedne rośliny zanikają, a na ich miejsce pojawiają się nowe. W parkach narodowych ważne jest aby ocenić, czy zachodzące zmiany są z punktu widzenia ochrony korzystne, czy nie i znaleźć możliwie szybko przyczyny tych zmian. Szczególnie ważna jest identyfikacja niebezpieczeństw mogących dotknąć najcenniejsze obiekty ochrony. Wszak dopiero po zidentyfikowaniu zagrożeń można szukać skutecznych sposobów przeciwdziałania. Czytaj dalej →

Zmarł prof. Jan Machnik

12 października 2023 | Wydarzenia

Dotarła do nas bardzo smutna wiadomość, że w dniu 7 października zmarł członek naszego Towarzystwa, prof. dr hab. Jan Machnik. Był archeologiem, wybitnym badaczem młodszej epoki kamienia i wczesnego okresu epoki brązu. Swoje badania archeologiczne prowadził na terenach południowo-wschodniej Polski (m.in. rejonie Pogórzy Karpackich), Słowacji i Ukrainy, poświęcając wiele uwagi zagadnieniom obrządku pogrzebowego i badaniom kurhanów. Zawsze bliska Mu była tematyka „karpacka”, czemu niejednokrotnie dawał wyraz – zarówno w swoich licznych publikacjach, jak też w wystąpieniach na konferencjach i sympozjach. Prze wiele lat był pracownikiem naukowym Instytutu Archeologii i Etnologii PAN (d. Instytut Historii Kultury Materialnej PAN), a w ostatnich latach Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Był również wiceprezesem Polskiej Akademii Umiejętności i przewodniczący Komisji Prehistorii Karpat tej placówki.
W ramach organizowanych przez nasze Towarzystwo Spotkań Karpackich profesor Machnik wygłosił dwa wykłady. Pierwszy w lutym 1994 roku w Muzeum Niepodległości o pierwszych rolnikach w Karpatach środkowo-wschodnich, drugi w kwietniu 2012 roku w Muzeum Ziemi PAN o swoim udziale w powstaniu skansenu „Karpacka Troja”. Ten drugi wykład połączony był z projekcją filmu  „Trzcinica – Karpacka Troja.
Uroczystości pogrzebowe Profesora odbędą się w sobotę 14 października o godz. 13 na Cmentarzu w Lubli (pomiędzy Kołaczycami i Strzyżowem).

Jak na łopieńskim odpuście było?

5 października 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Nie ma co ukrywać, dwudziesty czwarty łopieński odpust jest już niestety za nami. Tym razem pogoda dopisała i chociaż w nocy padało, i pielgrzymi z Górzanki mieli sporo błota na drodze, to w ciągu dnia się wypogodziło i zza chmur wychyliło się słońce. Nic dziwnego więc, że do Łopienki ściągnęło mnóstwo ludzi. Sama pielgrzymka z Górzanki przyprowadziła ponad 300 osób, co stanowi rekordową jak dotąd liczbę. Po raz pierwszy przybyła pielgrzymka z Rajskiego prowadzona przez księdza Sławomira, tradycyjnie przybyli przewodnicy bieszczadzcy, ratownicy GOPR, turyści i pielgrzymi z całej prawie Polski. Po raz piętnasty przycwałowała konna pielgrzymka prowadzona przez pana Ryśka. Szczególnymi gośćmi byli potomkowie mieszkańców Łopienki i Tyskowej – rodzina państwa Sołtysów.
Tradycyjnie odpust rozpoczął się od modlitwy różańcowej. Odmawiane były tajemnice chwalebne i światła, a jedna dziesiątka nawiązując do przedwojennych odpustów została odmówiona po ukraińsku. Różaniec poprowadziła druhna Agnieszka Bernadzka, która od lat dba o kontynuację tradycyjnego śpiewu i tradycyjnych pieśni liturgicznych w Łopience. Czytaj dalej →

Brązowy naszyjnik sprzed ok. 3000 lat

1 października 2023 | Wydarzenia | Na temat:

Od wiosny 2023 roku w okolicach Cergowej prowadzone są przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego pod kierownictwem Wojciecha Pasterkiewicza badania archeologiczne mające na celu odkrycie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytków oraz stanowisk archeologicznych. Podczas prac prowadzonych na początku września 2023 roku w jednym z potoków będących dopływem Jasiołki natrafiono na naszyjnik wykonany z brązu. Zabytek ma okrągły kształt, wymiary 16×16 cm i posiada obydwa końce sklepane i zwinięte w uszka. Został wykonany z pręta o przekroju czworobocznym. Stan jego zachowania jest wyjątkowo dobry biorąc pod uwagę fakt odnalezienia w łożysku potoku. Naszyjnik jest pierwszym tego typu znaleziskiem z obszaru Beskidu Niskiego. Zdaniem archeologów znalezisko należy łączyć najpewniej z okresem wczesnego żelaza (około VIII-IV wieku p.n.e.). W pracach poszukiwawczych uczestniczyli m.in. członkowie Stowarzyszenia Eksploracyjno-Historycznej „Galicja”: Krzysztof Wiśniewski – znalazca naszyjnika, Artur Hejnar, Piotr Kubit, Piotr Bek oraz Dariusz Rysz. Badania mogły się odbyć dzięki pomocy i życzliwości Nadleśnictwa Dukla, Lesława Wilka z Prywatnego Muzeum Podkarpackich Pól Bitewnych w Krośnie oraz mieszkańców Lipowicy i Dukli.

Nagranie z Bojkowszczyzny z za Sanu

1 października 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zgodnie z rytuałem Spotkań Karpackich online pod tym linkiem udostępniamy nagranie z ich ostatniej odsłony, w trakcie której doktorzy Tadeusz Baraniuk i Bartłomiej Chromik przedstawili opowieść pt. „Bojkowszczyzna zza Sanu – kraina epickich narracji”. Złożyły się na nią wyniki badań prowadzonych na Bojkowszczyźnie w ramach laboratoriów etnograficznych Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005-2008.
I jak zwykle zapraszamy jednocześnie na kolejną, październikową edycję Spotkań Karpackich online, na której prof. dr hab. Bogdan Zemanek opowie o zmianach we florze Bieszczadzkiego Parku Narodowego.

Magury’23 są o czasie

29 września 2023 | Nowości wydawnicze, Periodyki | Na temat: ,

Właśnie dotarła do nas doskonała wiadomość, otóż światło dzienne ujrzały Magury ’23, rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom, pod redakcją Sławomira Michalika, Anety Załugi, jako 194 publikacja Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Warto odnotować fakt, że redakcja dogoniła czas i rok wydania jest identyczny z numerem w tytule. Gratulacje! Tom liczy – bagatela – 180 stron, a na nich cała masa arcyciekawych i arcybeskidzkoniskich tekstów. A mianowicie:
– Adam Baniak: Wielka wojna w Uściu Ruskim we wspomnieniach karczmarza Antoniego Humeckiego;
– Antoni Humecki: Przyczynek do historii Łemkowszczyzny – czasy pierwszej wojny światowej;
– Tymoteusz Garbera: Życie ludności na Łemkowszczyźnie;
– Andrzej Piecuch: Twórczość artysty kamieniarza Wojciecha Jędrusiaka (1860-1907) z Turzy;
– Tomasz Borucki: Sercożercy i martahuzi;
– Tadeusz M. Trajdos: Feretron Alojzego Zompha;
– Wiesław Żyznowski: O chyżach przemieszczonych z Koniecznej, Zdyni i Gładyszowa do Olchowca;
– Jakub Łobocki: Historia czterech chyż z doliny Zdyni;
– Przemysław Pilich: Przypominamy postać Nikifora Krynickiego;
– Jakub Łobocki, Sławomir Michalik: Przegląd pozycji wydawniczych na temat Beskidu Niskiego wydanych w 2022 roku.
Nic, tylko siąść i czytać, czytać, czytać!

Dwudziesty czwarty odpust w Łopience

26 września 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Liście powoli zaczynają żółknąć, połoniny czerwienieją, zatem czas na serdeczne zaproszenie na dwudziesty czwarty powojenny odpust w cerkwi w Łopience, oczywiście w niedzielę  1 października, a także na tradycyjną pielgrzymkę do Łopienki, która wyruszy tego samego dnia o godz. 7 spod kościoła w Górzance. Uroczystości odpustowe w Łopience rozpocznie modlitwa różańcowa przed ikoną Matki Bożej Łopieńskiej o godz. 10.30, natomiast bezpośrednio po niej, o godz. 11 odprawiona zostanie uroczysta msza święta celebrowana na ołtarzu polowym przed cerkwią, zakończona procesją wokół świątyni. W trakcie odpustu  będzie możliwość przystąpienia do sakramentu pojednania.
Po odpuście wszystkich przybyłych na łopieńską uroczystość zapraszamy gorąco na występy zespołów „Łopienka” i „Hyżniacy”.

Brama Szeptyckiego na Jajku Perehińskim

25 września 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Z nieukrywaną satysfakcją informujemy, iż na Jajku Perehińskim w Gorganach zakończona została społeczna akcja odbudowy historycznej pamiątki – ozdobnej bramy wejściowej do Rezerwatu Limbowego im. Andrzeja Szeptyckiego. Rezerwat ten powstał w okresie międzywojennym dzięki wspólnym wysiłkom uczonych zarówno polskich i ukraińskich, a ustanowił go dekretem z dnia 15.04.1935 r. metropolita Andrzej Szeptycki, stąd też nadano rezerwatowi właśnie jego imię. Na obszarze ponad 250 hektarów ochroną objęto naturalne siedlisko limby z wieloma okazami pomnikowymi. Do rezerwatu wiodła ozdobna limbowa brama z napisami po polsku i po ukraińsku. Do jego powstania szczególnie przyczynili się ze strony polskiej dr Piotr Kontny, prof. Walery Goetel i prof. Władysław Szafer, a ze strony ukraińskiej dr Mykoła Sajewycz, dr Włodzimierz Lewicki, o. Tytus Wojnarowicz. Czytaj dalej →

Spotkanie z Bojkowszczyzną zza Sanu

18 września 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: , ,

Zapraszamy na dziewiąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 28 września 2023 r., tradycyjnie w czwartek o godz. 19. Jego gośćmi będą dr Tadeusz Baraniuk i dr Bartłomiej Chromik, którzy przedstawią opowieść pt. „Bojkowszczyzna zza Sanu – kraina epickich narracji”. Złożą się na nią wyniki badań prowadzonych na Bojkowszczyźnie w ramach laboratoriów etnograficznych Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego w latach 2005-2008. Obszarem badań były tereny Bojkowszczyzny położone pomiędzy granicą ukraińsko-polską, a linią Przełęcz Beskid – Skole – Stryj. Autorzy przedstawią ogólną charakterystykę tego terenu, a także jego specyfikę, szczególnie w odniesieniu do sytuacji społecznej i ekonomicznej. Omówiona zostanie metodologia badań i relacje z mieszkańcami. Informacje te stanowić będą podstawę do rozważań o opowieściach, które na Bojkowszczyźnie odgrywają ważną kulturowo rolę i zdumiewają bogactwem rozwiązań fabularnych. Autorzy odniosą się do różnych aspektów i gatunków bojkowskich opowieści. Poruszą temat odzwierciedlania w narracjach przeżytego czasu obejmującego „wielką” i „małe” historie – doświadczenia wojny, powojnia, bytowania w kołchozie. Wspominając postać wybitnego twórcy Mychajła Małetycza pokażą społeczne konteksty opowiadania bajek, poruszą również temat opowieści autobiograficznych. Wreszcie, pokażą w jaki sposób wspólnotowo konstruowane narracje pomagały w przezwyciężaniu kryzysów, które zagrażały podstawom funkcjonowania lokalnej społeczności. Będzie to więc jedna z niewielu okazji do zapoznania się z Bojkowszczyzną nie tą zamkniętą w gablotach muzeów, lecz ciągle żywą i zmieniającą się wraz z otaczającym nas światem. Czytaj dalej →

„Bystrzec 2023” – krótka relacja

15 września 2023 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Po trzech latach przerwy spowodowanej pandemią i stanem wojny na Ukrainie wróciliśmy na wokółczarnohorskie szlaki, by stanąć znów pod vincenzowskim krzyżem w Bystrzcu. Decyzja o tym kolejnym powrocie w Czarnohorę nie była łatwa. Z jednej strony trwająca na wschodzie krwawa wojna z Moskalem o być albo nie być Ukrainy, rakiety spadające na Lwów, Iwano-Frankiwsk, Kołomyję, a nawet okolice Delatyna – z drugiej strony rozpacz bliskich po utracie synów i mężów, i coraz to nowe mogiły poległych przy każdej cerkwi. Te dylematy rozstrzygnęło jednak proste zdanie powtarzane przez wszystkich „Przyjeżdżajcie! Zapraszamy!”. I tak, pomimo wojny, a może właśnie jej na przekór, w dniach 4-12 sierpnia znów byliśmy na pięknej i gościnnej Huculszczyźnie. Ten wyjazd traktowaliśmy także jako wyraz solidarności z walczącą Ukrainą. I tak też przez wszystkich spotkanych na szlaku ludzi był on traktowany. Na każdym kroku spotykaliśmy się z wyrazami sympatii i wdzięczności oraz wiary, że razem z całym cywilizowanym światem uda się Moskala pokonać. Hasło „Polacy” otwiera na Ukrainie absolutnie wszystkie, nawet te dotychczas zamknięte drzwi. I serca. Czytaj dalej →