Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Łemkowie – między zanikaniem a rewitalizacją

15 lipca 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na siódme tegoroczne Spotkania Karpackie online w czwartek 28 lipca o godz. 19, na których prof. Ołena Duć-Fajfer przedstawi prelekcję zatytułowaną „Łemkowie dzisiaj – między zanikaniem odrębności, a rewitalizacją kultury”. Nie zdajemy sobie najczęściej sprawy z faktu, że wśród Łemków procesy kulturowo-tożsamościowe cechują się dużą dynamiką w relacji do kultur dominujących. Nasz gość, z perspektywy badaczki wewnętrznej, realizującej założenia humanistyki zaangażowanej – przedstawi dwie główne tendencje: asymilacyjną (na dwa odmienne sposoby prowadzącą do zaniku różnicy w stosunku do dominujących wzorów kulturowych) oraz rewitalizacyjną (modele emancypacyjny i rdzenny) jaka obecnie realizowana jest przez aktywne koncepcyjnie środowiska łemkowskie. W ten sposób zapoznać się będziemy mogli z pogłębioną diagnozą co do skali zagrożenia zaniku łemkowskiej odrębności. Jesteśmy przekonani, że refleksje prof. Ołeny Duć-Fajfer nad omawianymi zjawiskami mogą i powinny wpływać na postawy społeczne i wyobrażenia dotyczące kultur mniejszości narodowych i etnicznych. Tu warto przypomnieć, że Pani Ołena gościła już na Spotkaniach Karpackich w 2012 r. w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie z prelekcją o działalności Ruskiej Bursy i kodyfikacji języka łemkowskiego, a także opublikowała wiele tekstów w Almanachu karpackim „Płaj”. Czytaj dalej →

Łemkowskie spotkania w Zyndranowej

28 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

W niedzielę 3 lipca serdecznie zapraszamy do Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej (Музей Лемківской Культуры) na spotkania z autorami książek poświęconych Łemkowszczyźnie.
A oto co w programie:
– godz. 14 Stanisław Kryciński i jego trylogia łemkowska;
– godz. 15 Mania Strzelecka i jej nowa książka dla dzieci ,,Nikifor”, plastyczno-literacka opowieść o genialnym malarzu z Krynicy;
– godz. 16 Akcja „Wisła” oraz działania przesiedleńcze po jej formalnym zakończeniu – spotkanie autorskie z prof. Janem Pisulińskim, który opowie o nowym i znacznie rozszerzonym wydaniu swojej monografii „Akcja Specjalna »Wisła«”;
– godz. 17 „Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów” – spotkanie autorskie z prof. Paulem Robertem Magocsim, zakończone dyskusją wokół idei Rusi Karpackiej;
– godz. 18.30 Koncert muzyki łemkowskiej w wykonaniu duetu Hancia i Slavko, czyli Anny Kwas i Jarka Mazura. Zaś na zakończenie wspólne ognisko, a w przerwach między spotkaniami możliwość zwiedzania Muzeum Kultury Łemkowskiej.

Karpatorusini pod osłoną gór

18 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Z prawdziwą przyjemnością zapraszamy do udziału w spotkaniach autorskich prof. Paula Roberta Magocsi’ego z okazji wydanej właśnie przez oficynę Libra.pl po polsku jego monografii naukowej dotycząca historii zamieszkującej Karpaty ludności rusińskiej pt. „Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów” (w przekładzie Marka Króla). W porównaniu z wydaną także po polsku przed siedmioma laty książką tego autora pt. „Naród znikąd. Ilustrowana historia Rusinów Karpackich”, to opracowanie liczące bez mała 600 stron, zawiera znacznie więcej informacji, szczególnie w zakresie historii współczesnej tego regionu Karpat.
Spotkania odbędą się:
– 27 czerwca, godz. 18, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, ul. Kredytowa 1. Spotkanie poprowadzą Robert Zydel, dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego oraz dr hab. Tomasz Stryjek,
– 28 czerwca, godz. 17:30, Polska Akademia Umiejętności Kraków, ul. Sławkowska 17, Duża Aula. Spotkanie poprowadzą dr hab. Andrzej A. Zięba oraz dr hab. Helena Duć-Fajfer,
– 29 czerwca, godz. 18, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach ul. Wróblewskiego 10A. Spotkanie poprowadzą Zdzisław Tohl, dyrektor Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów oraz dr hab. Jan Pisuliński,
– 30 czerwca, godz. 17, Muzeum Historyczne w Sanoku Sala 25 Obrazów. Spotkanie poprowadzą dr hab. Helena Duć-Fajfer, oraz dr Jarosław Serafin dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku,
– 3 lipca, godz.15, Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej (Музей Лемківской Культуры).
Towarzystwo Karpackie – nie bez satysfakcji – przyjęło patronat medialny nad tym wydarzeniem.

32. Łemkowski Kermesz w Olchowcu

10 maja 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Z nieukrywaną radością śpieszymy poinformować, że Zjednoczenie Łemków, będące organizatorem olchowieckich kermeszy zamieściło na swojej stronie internetowej plakat 32 Kermeszu w Olchowcu. Wprawdzie poza terminem, w którym ma się on odbyć, to znaczy 21-22 maja 2022 r. więcej szczegółów o jego programie na razie jeszcze nie znamy, warto natomiast odnotować, że opublikowany plakat ozdabia historyczna już dziś fotografia wykonana przez Tadeusza Kiełbasińskiego przed jego zabytkową chyżą w 1982 r.
Przedstawia ono członków olchowieckich rodzin – Gabłów, Toropiłów, Mikulików i Romańczaków pięknie ubranych w łemkowskie stroje ze zbiorów Tadeuszowych, a także własne przechowywane w domowych skrzyniach. Wiele zachodu i cierpliwości wymagało od Tadeusza przekonanie sąsiadów do założenia tych strojów, czemu trudno się dziwić jeżeli weźmie się pod uwagę powojenne tragiczne losy Łemków, ale udało się i był to pierwszy krok do odnowienia kermeszowych uroczystości w Olchowcu. Zdjęcie to opublikowane zostało po raz pierwszy w jednodniówce „Głos spod Horbu” wydanej przez Towarzystwo Karpackie z okazji kiermeszu w 1996 r. A więcej o kermeszach w Olchowcu można przeczytać tu.

O Akcji „Wisła” na Sądecczyźnie

27 kwietnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Zapraszamy na spotkanie autorskie z dr Anną Wilk, historykiem, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie, która opowie o przebiegu Akcji „Wisła” na Sądecczyźnie w 1947 r. i o jej konsekwencjach. Spotkanie odbędzie się w Muzeum Nikifora w Krynicy-Zdroju, w czwartek, 5 maja 2022 r. o godz. 17, a poprowadzi je Zbigniew Wolanin. Tu warto przypomnieć, po pierwsze, że patron Muzeum w Romanówce był w ramach Akcji „Wisła” dwukrotnie wywożony z Krynicy, a po drugie, że dr Anna Wilk jest autorką szeregu artykułów o tej tematyce, w tym m.in. Przesiedlenie Łemków sądeckich w ramach akcji „Wisła”. Biuletyn Ukrainoznawczy, R. 2007–2011; oraz Zmiany w rozmieszczeniu i strukturze ludności łemkowskiej na terenie powiatu nowosądeckiego w latach 1900–1947, Studia Geohistorica, nr 8.

Ślub łemkowski sprzed blisko pół wieku

25 marca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Czterdzieści trzy lata temu trójka studentów, członków Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Lublina filmowała i fotografowała łemkowski ślub w Gładyszowie i Zdyni. Po latach jeden z owej trójki, Jerzy Montusiewicz, członek Towarzystwa Karpackiego niemałym nakładem sił i środków postanowił wykonane wówczas nagrania i filmy zdygitalizować i udostępnić szerokiej publiczności. W efekcie powstał wzruszający, unikalny dokument, który zamieszczamy na naszym portalu. Młodą parą biorącą ślub w zdyńskiej cerkwi 29 kwietnia 1979 roku byli Piotr i Anna. Pan młody, Piotr Trochanowski to znany dziś poeta i działacz łemkowski, redaktor „Besidy” Petro Murianka. Starostą weselnym był nieżyjący już dziś, nieodżałowany Fedor Gocz, postać której zasług dla Łemkowszczyzny nie sposób przecenić. Wśród drużbów i gości można rozpoznać jeszcze wiele innych znanych postaci, w tym członków legendarnego już dziś zespołu pieśni i tańca „Łemkowyna”. Ze zrozumiałą nostalgią oglądamy nagrane wówczas sceny i słuchamy oryginalnej muzyki, patrzymy małe Fiaty i Wołgi, i na niepodrabialne beskidzkoniskie błoto, którego dziś też już chyba nie ma.

Magury ’21 już są!

17 lutego 2022 | Nowości wydawnicze, Periodyki | Na temat: ,

Jeszcze nie wszyscy zdążyli przeczytać poprzedni zeszyt, a tu proszę bardzo, Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich z Warszawy oddaje w ręce czytelników kolejny numer „Magur”, rocznika krajoznawczego poświęconego Beskidowi Niskiemu i Pogórzom, redagowanego przez Anetę Załugę i Sławomira Michalika.
Przypisany jest on do roku 2021, a więc w zasadzie wczoraj i zawiera 176 stron, na których znalazły się następujące teksty:
– Wojciech Włoskowicz, Pożegnanie Przewodnika. Słowo na ostatnią drogę Piotra Malca (1967–2021);
– Andrzej Piecuch, Architektura i tajemnice wyposażenia dawnej drewnianej cerkwi pw. św. Łukasza Ewangelisty w Izbach;
– Piotr Paweł Wirchniański, Teresa Banias, Historia i teraźniejszość zborowskiej Makowicy oraz kasztelu Gładyszów w Szymbarku;
– Bogdan Huk, Państwo versus wieś. Przypadek Wisłoka Wielkiego w 1946 roku;

– Tomasz Sulej, Wykopaliska Klubu Młodego Paleontologa w nowym stanowisku ze śladami morskich bezkręgowców w Regietowie w Beskidzie Niskim;
– Varia.

Witamy Magury’20

6 stycznia 2022 | Nowości wydawnicze, Periodyki | Na temat: ,

Z prawdziwą przyjemnością informujemy, że ukazał się kolejny numer „Magur”, rocznika krajoznawczego poświęconego Beskidowi Niskiemu i Pogórzom pod redakcją Sławomira Michalika i Anety Załugi wydawanego przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich w Warszawie. W tym miejscu koniecznie trzeba zaznaczyć, że po raz pierwszy „Magury” ukazały się z okazji VIII Rajdu w Beskidzie Niskim w 1972 roku, a więc w tym roku minie dokładnie 50 lat od ich debiutu! Jest to już 190. publikacja SKPB Warszawa. Na 172 stronach znajdziecie następujące artykuły:

– Tomasz Borucki, Nazwa Bieszczad w Bieszczadach Zachodnich i Beskidzie Niskim pod względem historyczno-geograficznym;
– Tomasz Borucki, Relikty fortyfikacji konfederatów barskich w Izbach i Koniecznej na mapach katastru galicyjskiego z lat 1846 i 1850;
– Zygmunt Pelczar, „Żyj tak, aby ślady twoich stóp przetrwały ciebie”;
– Stanisław Kryciński, Olchowiec – księgi chrztów, ślubów i zgonów z lat 1758-1778;
– Wywiad Joanny Sarneckiej z Wiesławem Żyznowskim;
– Szymon Modrzejewski, Dajemy życie zmarłym;
– Varia.

Czasopismo w cenie 16 zł można nabyć wysyłając zamówienie na adres kwyd@skpb.waw.pl

Nagrobek Grzegorza Ławrowskiego w Mszanie

9 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Unikalny zespół pomników nagrobnych przy ruinach prezbiterium cerkwi w Mszanie został ostatnio odnowiony i zakonserwowany przez Szymona Modrzejewskiego z Magurycza dzięki staraniom mszańskiej pani sołtys. Warto tu przypomnieć, że Szymon zajmował się tymi nagrobkami po raz pierwszy już w 2004 r. Cerkwisko ma być jeszcze uporządkowane i zaopatrzone w tablicę informacyjną. A ponieważ jeden ze znajdujących się tam nagrobków upamiętnia parocha Mszany Grzegorza Ławrowskiego, korzystając z okazji chcemy przypomnieć jego postać, a także rodzinę Ławrowskich ogromnie zasłużoną dla tych terenów.

Probostwo w Mszanie w dawnej Polsce było dziedziczne i przynajmniej od roku 1521 przynależało do rodu Stebnickich herbu Przestrzał, a od 1772 r. do Ławrowskich herbu Sas – przez wiele pokoleń „gente Rutheni natione Poloni”.
Pierwszym historycznie znanym Ławrowskim będącym proboszczem w Mszanie był ks. Jan (Iwan) Ławrowski, który parafię objął w roku 1772, po śmierci swojego teścia Bazylego Stebnickiego. Ksiądz Jan był na owe czasy jednym z najbardziej wykształconych księży obrządku greckokatolickiego. W Mszanie osiadł już w późnym wieku, a wcześniej przez wiele lat był dziekanem teologii Kolegium Teatyńskiego we Lwowie, powstałym z fundacji Jakuba Sobieskiego dla kształcenia księży obrządków katolickich: ormiańskiego i greckiego. W Mszanie też prawdopodobnie zmarł. Czytaj dalej →

Nikifor. Malarz nad malarzami

6 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat:

Z prawdziwą radością informujemy, ze w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie od 16 listopada 2021 roku będzie można oglądać monograficzną wystawę Epifaniusza Drowniaka zwanego Nikiforem – jednego z najbardziej znanych malarzy nieprofesjonalnych. Na ekspozycji zobaczymy ponad 130 jego dzieł pochodzących z kolekcji własnej PME, jednej z najbogatszych w Polsce. Wystawa przedstawia przekrojowo dorobek malarza i obejmuje wszystkie podejmowane przez niego tematy: pejzaż, architekturę miejską i fantastyczną, dworce kolejowe, wnętrza świątyń i sklepów, postacie świętych. Obok obrazów z kolekcji własnej PME, na wystawie zaprezentowane będą również dzieła z kolekcji Alfonsa Karnego, wybrane przez niego osobiście u Nikifora, tym cenniejsze, że rzadko eksponowane, zachowały niepowtarzalną „nikiforową” barwę – głęboką, nieledwie aksamitną. Dzieła Nikifora będzie można oglądać przez 3 miesiące, do 27 lutego 2022 roku.

Czytaj dalej →