Spotkania Karpackie

online

Znany i nieznany Beskid Wyspowy

Zapraszamy na drugie w 2024 r. Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 29 lutego 2024 r. jak zwykle o godz. 19. Tym razem przeniesiemy się w zachodnią część Karpat. Nasz gość Dariusz Gacek wygłosi prelekcję zatytułowaną Odkryj Beskid Wyspowy.
Beskid Wyspowy to barwny, intrygujący i zróżnicowany krajobrazowo fragment polskich Beskidów. Mimo, że leży na „wyciągnięcie ręki” od Krakowa i Górnego Śląska, często jest pomijany przez turystów zmierzających w nieco wyższe i bardziej znane obszary karpackie. Niepowtarzalna rzeźba terenu, którą tworzą izolowane „wyspy” górskie, fantastyczne panoramy, liczne zabytki architektury, skarby przyrody i niezła infrastruktura turystyczna tworzą świetną bazę i potencjał pod rozwój turystyki kwalifikowanej. O niezwykłym pięknie tej górskiej krainy, mozaice krajoznawczej oraz tajemnicach zaklętych w drewnianych świątyniach i szlacheckich dworkach opowie nam człowiek zakochany w tych górach i autor przewodnika po Beskidzie Wyspowym.
Dariusz Gacek historyk, przewodnik górski, członek Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich w Katowicach. Swoje pasje krajoznawcze dzieli między ukochane Beskidy i rodzinną górnośląską ziemię. Autor wielu opracowań turystycznych – przewodników, map i artykułów w prasie fachowej. Maratończyk i ultramaratończyk, dla którego las i góry są drugim domem. Czytaj dalej

Program Spotkań Karpackich online 2024

W myśl zasady – lepiej późno, niż wcale – publikujemy program Spotkań Karpackich online na pierwsze półrocze 2024 roku

29.02.2024  Dariusz Gacek – Odkryj Beskid Wyspowy.

28.03.2024   Maria Kościelniak-Woźniak – Od Tetmajera do Goorala. Intermedialne losy pieśni „Hej Krywaniu”.

25.04.2024   Tadeusz M. Trajdos – Dawna i niedawna przeszłość Kut – kolejny głos historyka.

30.05.2024   Zbigniew Kaszuba – „Łopienka wczoraj i dziś”.

27.06.2024   Vasyl Fitsak  – O odbudowie historycznych obiektów w Gorganach – schronisko na Połoninie Płyśce i „bramie Szeptyckiego” w rezerwacie limbowym na Jajku Perehińskim.

Pięcioksiąg Staszka Krycińskiego raz jeszcze

Na pierwszych w tym roku Spotkaniach Karpackich online o swoich pięciu bieszczadzkich książkach i ciekawych dziejach ich powstawania opowiadał Stanisław Kryciński. Dla wszystkich tych, którzy z jakiś względów nie mogli tej opowieści wysłuchać mamy dobrą wiadomość, otóż od dzisiaj nagranie tej fascynującej, pięknie ilustrowanej opowieści dostępne jest pod tym linkiem i można je oglądać kiedy się tylko zechce, tak samo zresztą na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego.
Jednocześnie zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online, na których w czwartek 29 lutego 2024 roku jak zwykle o godzinie 19 o tym jak i dlaczego zakochał się w Beskidzie Wyspowym, opowie Dariusz Gacek autor kilku wydań przewodnika po tej grupie górskiej.

Bieszczadzki pięcioksiąg Stanisława Krycińskiego

Zapraszamy na pierwsze w nowym, 2024 roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 stycznia 2024 r. jak zwykle o godz. 19. Tym razem o swojej bieszczadzkiej pentalogii opowie Stanisław Kryciński. Jego książki o Bieszczadach, Pogórzu Przemyskim czy Łemkowszczyźnie wrosły w karpacki krajobraz prawie tak jak odbudowana z ruin cerkiew w Łopience, czy stare krzyże na łemkowskich i bojkowskich cmentarzach, do których ratowania nasz gość walnie się przyczynił. Okazja do spotkania i swoistego podsumowania jest naprawdę niezwykła. Kilka tygodni temu ukazała się bowiem piąta, jubileuszowa bieszczadzka książka Staszka. Jak doszło do tego jubileuszu opowiada sam autor:
Wiosną 2013 r. zwróciło się do mnie wydawnictwo Libra.pl z propozycją napisania wstępu do albumu o Bieszczadach. Zaznaczono, że wstęp nie może być „naukowy” lecz ma być „osobisty”. Napisałem, bardzo się spodobał, a moje stwierdzenie, że w studenckich czasach wędrowałem z plecakiem po Bieszczadach „tam gdzie oczy poniosą” stało się tytułem albumu. Latem tego roku wydawnictwo zamówiło u mnie książkę o Bieszczadach, która nie miała być przewodnikiem a opowieścią krajoznawczą o górach przetykaną moimi turystycznymi wspomnieniami. Dostałem na jej napisanie trzy miesiące, więc mogłem spisać tylko to co mi się na bieżąco przyszło do głowy. Nie było czasu na żadne poszukiwania archiwalne. Opisałem w niej trzy fragmenty Bieszczadów, takie które najbardziej zapadły mi w pamięć i kawałeczek Pogórza Przemyskiego, bo chciałem czytelnikom zasygnalizować jak ciekawa jest to kraina. Tak powstały „Bieszczady. Tam gdzie diabły, hucuły, ukraińce”. Książka, o dziwo, spodobała się czytelnikom i w 2023 r. została wydana już po raz czwarty. W tej sytuacji Wydawnictwo zaproponowało mi napisanie drugiej książki o Bieszczadach. Przyjąłem te samą metodę jak przy pierwszej. Wybrałem kilka rejonów i opisałem je – były to doliny Osławy i Wołosatego, pasmo Otrytu i okolice Lutowisk. Tym razem miałem na napisanie trzy razy więcej czasu. „Bieszczady. Od Komańczy do Wołosatego” ukazały się pod koniec 2014 r. i też zostały dobrze przyjęta przez czytelników. Przez kolejne cztery lata biedziłem się nad pisaniem „trylogii łemkowskiej” ponieważ Wydawnictwo zażyczyło sobie opracowania o takiej tematyce. Wyjściowo miała być jedna książka, ale finalnie skończyło się na trzech. Lata 2019-2020 to czas pisania i wydawania dwóch książek o Pogórzu Przemyskim. W roku 2021 powróciłem do pisania książek o Bieszczadach bowiem czytelnicy domagali się dalszych części. Dwie pierwsze przypominały ser szwajcarski – teren był tylko częściowo opisany, a pomiędzy świeciły dziury. W książce „Bieszczady. Gdzie dzwonnica głucha otulona w chmury” opisałem środkową część gór, z połoninami, Berehami Górnymi, Smerekiem, Wetliną i wsiami nad Sanem pod Otrytem. W kolejnym roku powstały „Bieszczady. Cierń w wilczej łapie” dotyczące terenu między Otrytem a Żukowem oraz doliny Solinki z Łopienką, Terką i Wołkowyją. Tragiczny konflikt między tymi dwoma ostatnimi wsiami natchnął mnie do takiego tytułu. Wreszcie zdecydowałem się na opisanie wsi wokół obu zalewów – Myczkowskiego i Solińskiego, a także wsi zalanych, co wypełniło „Bieszczady. Morze niepamięci” wydane pod koniec 2023 r. W ten sposób udało mi się prawie całkowicie wypełnić Bieszczady swoimi krajoznawczymi opowieściami. Czytaj dalej

O Kutach i Ormianach

Już w Nowym Roku udostępniamy dla wszystkich zainteresowanych link do zapisu relacji z prelekcji dr. Franciszka Wasyla o Kutach – małej stolicy Ormian polskich, która odbyła się 28 grudnia ubiegłego roku w ramach ostatnich Spotkań Karpackich online.
Życząc miłego oglądania jednocześnie zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackich online w czwartek 25 stycznia 2024 roku, których bohaterem będzie Stanisław Kryciński, a którego oczywiście nikomu przedstawiać nie ma potrzeby.

Kuty – mała stolica Ormian Polskich

Zapraszamy na dwunaste w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się tradycyjnie w czwartek 28 grudnia 2023 r. o godzinie 19, a które wypełni opowieść o Kutach, małej stolicy Ormian Polskich dr. Franciszka Wasyla, badacza spuścizny Ormian. Wszyscy miłośnicy Karpat Wschodnich zetknęli się na pewno z opowieściami o Ormianach zamieszkujących pokuckie miasteczka, zajmujących się handlem i rzemiosłem i docierających do najbardziej nawet oddalonych karpackich zakątków. Ormianie przez wiele wieków swojej obecności stali się nieodłączną częścią historii tej części dawnej Rzeczypospolitej. Ormiańskie wątki licznie pojawiają się na kartach vincenzowskiej tetralogii „Na wysokiej połoninie” zarówno w legendach opryszkowskich, jak i autobiograficznych narracjach autora. I choć Ormian dawno już na Huculszczyźnie nie ma, nadal obecni są w huculskich pieśniach. Trudno się tej ich obecności w huculskim etnosie dziwić, skoro licznie zamieszkiwali Kuty, jeden z ośrodków władzy administracyjnej galicyjskiej części Huculszczyzny. Kuty śmiało nazwać można „małą stolicą Ormian Polskich” – tam stanowili oni największy odsetek mieszkańców, tam też społeczność ormiańska z całym bogactwem jej kultury i tradycji przetrwała chyba najdłużej.
Dr Franciszek Wasyl jest historykiem specjalizującym się w demografii, absolwentem Uniwersytetu Rzeszowskiego. Stopień doktora uzyskał w Uniwersytecie Jagiellońskim, w latach 2015 -2017 roku pracował jako adiunkt w Katedrze Judaistyki im. Tadeusza Taubego Uniwersytetu Wrocławskiego. Jest członkiem zespołu edytorskiego serii Pomniki dziejowe Ormian polskich; współpracownikiem naukowym Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich oraz Instytutu Piramowicza. Autorem artykułów oraz monografii: „Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne” i „Sąsiedzi. Historia istnienia wieloetnicznej wspólnoty”. Jest pomysłodawcą i twórcą strony internetowej poświęconej Kutom nad Czeremoszem www.mykutczanie.pl. Czytaj dalej

Zapis prelekcji o Bohdanie Łepkim

Dla wszystkich, którzy w andrzejkowy wieczór nie mogli oglądać pięknej opowieści Oleksandra Stepanenko o ukraińskim poecie i działaczu społecznym Bohdanie Łepkim mamy dobrą wiadomość, otóż cały zapis tej ciekawej prelekcji i odbytej po niej dyskusji jest już dostępny pod tym linkiem.

Jednocześnie serdecznie zapraszamy na ostatnie w tym roku Spotkania Karpackie online w czwartek 21 grudnia 2023 r., na którym dr Franciszek Wasyl opowie o Kutach nad Czeremoszem – małej stolicy Ormian polskich.

O poecie Bohdanie Łepkim

Zapraszamy na jedenaste w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 30 listopada 2023 r., tradycyjnie o godzinie 19. Naszym gościem będzie Oleksandr Stepanenko, który przedstawi prelekcję zatytułowaną „Między Podolem, Huculszczyzną, Krakowem a Podhalem. O twórczości Bohdana Łepkiego i jego przyjaźni z Władysławem Orkanem”. Prelekcja wygłoszona zostanie w języku polskim. W 2022 r. minęła 150 rocznica urodzin poety, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego, ukraińskiego patrioty i działacza społecznego, senatora II Rzeczypospolitej – Bohdana Łepkiego. Choć urodził się na Podolu, to jego drugą ojczyzną były Karpaty, szczególnie te położone nad Czeremoszem. Im też poświęcił znaczną cześć swojej twórczości. Jednak największą część swojego życia spędził w Krakowie, w gronie twórców Młodej Polski i Młodej Muzy czyli artystycznej bohemy ukraińskiej w znacznej części studiującej ówcześnie w Krakowie. Szczególne, niezwykle ciepłe i prawdziwie braterskie relacje łączyły go z Władysławem Orkanem. Nie wszyscy wiemy, że Orkan, który językiem ukraińskim władał biegle, we współpracy z Łepkim wydał w 1908 r. zbiór pt. „Młoda Ukraina. Wybór nowel” zawierający utwory 14 ukraińskich twórców, w tym ściśle związanych z Karpatami – Iwana Franki, Olgi Kobylańskiej, Natalii Kobryńskiej, Marko Czeremszyny, Wasyla Stefanyka czy Andrija Werchowynecia. Wiemy, że Bohdan Łepki bywał w gościnie w Orkanowej Porębie, niestety nie wiemy, czy Orkan odwiedzał go we wsiach nad Czeremoszem. Bohdan Łepki spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, a jego postać upamiętnia tablica na ścianie Instytutu Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Czytaj dalej

Zapis ze spotkań z florą BPN

Jak zwykle, tak i tym razem udostępniamy pod tym linkiem nagranie z ostatnich Spotkań Karpackich onlin, na których prof. dr hab. Bogdan Zemanek opowiadał o zmianach we florze obchodzącego jubileusz pięćdziesięciolecia swojego istnienia Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Także o tym jak ocenić, czy zachodzące zmiany z punktu widzenia ochrony są korzystne, czy nie i jak znaleźć szybko skuteczną metodę zapobiegania tym drugim. Tradycyjnie też zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online w czwartek 30 listopada o godz. 19, na których dr Aleksander Stepanenko i dr Leszek Rymarowicz przedstawią prelekcje pt. Karpaty w życiu i twórczości Bogdana Lepkiego.

Flora Bieszczadzkiego Parku Narodowego

Zapraszamy na dziesiąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 26 października 2023 r., tradycyjnie o godzinie 19. Ich gościem będzie prof. dr hab. Bogdan Zemanek, który opowie o zmianach we florze Bieszczadzkiego Parku Narodowego, który w tym roku obchodzi jubileusz pięćdziesięciolecia swojego istnienia.
Zmiany we florze występują wszędzie, nawet na terenach chronionych. Jedne rośliny zanikają, a na ich miejsce pojawiają się nowe. W parkach narodowych ważne jest aby ocenić, czy zachodzące zmiany są z punktu widzenia ochrony korzystne, czy nie i znaleźć możliwie szybko przyczyny tych zmian. Szczególnie ważna jest identyfikacja niebezpieczeństw mogących dotknąć najcenniejsze obiekty ochrony. Wszak dopiero po zidentyfikowaniu zagrożeń można szukać skutecznych sposobów przeciwdziałania. Czytaj dalej