Wszystko na temat: Czarnohora

O roślinach Czarnohory i historii ich badań

14 sierpnia 2022 | Ogólne, Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy serdecznie na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19. Ich gościem będzie członek Towarzystwa Karpackiego dr Jurij Nesteruk ze Lwowa, który opowie o Czarnohorze – wyjątkowym paśmie górskim w ukraińskich Karpatach Wschodnich, a przede wszystkim o unikatowych roślinach, które tam rosną, a także o historii badań nad nimi od połowy XIX w. do dziś. Prelegent przedstawi nam ogólne cechy czarnohorskiej flory i omówi występujące w tym paśmie najcenniejsze gatunki, oraz ich możliwe zastosowania. Dowiemy się też wiele o dawnych i współczesnych botanicznych stacjach badawczych w Czarnohorze, o najwybitniejszych badaczach czarnohorskiej roślinności – polskich, czeskich i słowackich, węgierskich i oczywiście ukraińskich, a także o przygotowywanych obecnie publikacjach dotyczących tego tematu.
Dr Jurij Nesteruk jest autorem licznych prac o florze Czarnohory, ale też historii jej badań i ochrony, tradycyjnej gospodarki pasterskiej, oraz zagospodarowania turystycznego. Przez wiele lat pracował naukowo w Narodowym Uniwersytecie Lwowskim im. Iwana Franki i w Narodowej Akademii Nauk Ukrainy współpracując m.in. z polskimi badaczami i instytucjami, i uczestnicząc w wielu wspólnych projektach badawczych. Mimo wojny wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę, Jurij optymistycznie patrzy w przyszłości licząc, że uda mu się spełnić swoje badawcze projekty związane z Czarnohorą. Czytaj dalej →

„Obserwatorium – Обсерваторія 2022”

4 kwietnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Wprawdzie z pewnym poślizgiem, ale nie bez satysfakcji, miło nam poinformować o wydanym na początku roku nakładem Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku, pięknym ściennym kalendarzu pt. „Obserwatorium – Обсерваторія 2022” ze zdjęciami wykonanymi na Huculszczyźnie przez ostatniego komendanta Komisariatu Straży Granicznej w Żabiu Józefa Jaroszewskiego. Graficznie kalendarz opracował Paweł Jaroszewski (dzięki któremu te fotografie zostały zachowane), zaś autorem tekstów jest Leszek Rymarowicz. O każdym zdjęciu można opowiadać wiele, a niektóre z nich są naprawdę unikalne. Kalendarz jest dwujęzyczny, a teksty na ukraiński przetłumaczyła Oksana Usatenko, jest to więc poniekąd kolejny przyczynek do naszej akcji Сьогодні всі ми говоримо українською. Całą publikację można obejrzeć w tym miejscu.
Zainteresowanych spuścizną fotograficzną Józefa Jaroszewskiego zapraszamy do lektury artykułu w 60 tomie Almanachu Karpackiego „Płaj”, a także do obejrzenia transmisji ze Spotkania Karpackiego online poświęconego relacji fotograficznej Józefa Jaroszewskiego z uroczystości poświęcenia i otwarcia Obserwatorium na Pop Iwanie.
Uwaga! Gratka dla kolekcjonerów. Dzięki uprzejmości wydawcy dziesięć pierwszych osób, które zgłoszą zainteresowanie kalendarzem w komentarzach na profilu FB Towarzystwa Karpackiego, otrzyma jego egzemplarz.

O wyprawach Stanisława Vincenza za Czarnohorę

25 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Ponieważ mamy ostatni czwartek miesiąca, kiedy to  tradycyjnie odbywają się „Spotkania Karpackie online”, aby tradycji stało się zadość proponujemy obejrzenie opowieści Leszka Rymarowicza „Za góry czy za miedzę” przedstawionej na konferencji „Stanisław Vincenz – Czarnohora: miejsce i nie-miejsce”. W referacie opisano wyprawę Stanisława Vincenza odbytą we wrześniu 1925 r. pieszo przez Czarnohorę do Rachowa oraz jej hipotetyczny związek z późniejszymi peregrynacjami rodziny Vincenzów. Dokonano także opisu Przełęczy Tatarskiej i wydarzeń które się tam rozgrywały we wrześniu 1939 r. Niewątpliwie ciekawe dla osób wędrujących po Karpatach będą efekty podjętych przez autora poszukiwań reliktów historycznych na Przełęczy Tatarskiej, a szczególnie konstatacja, że obecne miejsce, przez które przechodzi szosa transkarpacka nie jest tożsame z tym historycznym łączącą przez wieki ziemie dawnej Polski z Królestwem Węgierskim, a przez międzywojenne dwudziestolecie z Czecho-Słowacją. Opowieść ilustrowana historycznymi i współczesnymi fotografiami miejsc i osób dostępna jest tu. Jednocześnie udostępniony fragment Konferencji prosimy potraktować jako zachętę do zapoznania się z innymi referatami dostępnymi na kanale YouTube „Towarzystwo Karpackie”. Czytaj dalej →

Odkrywanie Karpat

18 września 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat: , , ,

Zapraszamy na kolejne, już dziewiąte w tym roku Spotkanie Karpackie online, na których dr Patrice M. Dabrowski przedstawi prelekcję zatytułowaną „Odkrywanie Karpat. Epizody w obrazowaniu i przekształcaniu pogranicznych pasm górskich Polski i Ukrainy” nawiązującą do jej właśnie ukończonej, najnowszej książki zatytułowanej „The Carpathians. Discovering the highlands of Poland and Ukraine”, której oficjalną premierę przewidziano na 15 października 2021 r. Prelekcja w języku polskim odbędzie się 30 września 2021 r., tradycyjnie o godz. 19.
Czy można różnie rozumieć „odkrywanie” Karpat? W trzech różnych okresach historycznych Polacy używali tego określenia wobec trzech odrębnych pasm górskich Karpat. W drugiej połowie XIX w. uznano, że warszawski lekarz Tytus Chałubiński „odkrył” Tatry; w latach trzydziestych XX w. deklarowano, iż „odkrywamy” Huculszczyznę czyli zamieszkałe przez Hucułów Karpaty Wschodnie; zaś po drugiej wojnie światowej deklarowano, że „odkrywamy” Bieszczady. Prelegentka zamierza dowieść, że mikrohistoria tych trzech „odkryć” rzuca światło na ważne zagadnienia dla polskiego „nizinnego” społeczeństwa. Zadaje też pytania: na czym polegała polskość kiedy Polska jeszcze nie istniała, jak może wielokulturowa ludność żyć w zgodzie i jak może Polska w przyszłości wyglądać. Czytaj dalej →

Druga odsłona „Teatralnych popiwań”

20 sierpnia 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

W przeddzień jubileuszu 30-lecia niepodległości Ukrainy, w sobotę 21 sierpnia o godz. 13 (14 czasu ukraińskiego) aktorzy Akademickiego Teatru Dramatycznego z Iwano-Frankiwska w przestrzeni wokół budynku dawnego obserwatorium na Pop Iwanie przedstawią „Eneidę” na podstawie poematu Iwana Kotlarewskiego. Dzieło „ojca” literatury ukraińskiego Iwana Kotlarewskiego (1769-1838), opublikowane w roku 1798 to żartobliwa trawestacja „Eneidy” Wergiliusza, napisana językiem zbliżonym do żywej mowy ludu ukraińskiego. Przedstawia wydarzenia historyczne, które w znaczący sposób wpłynęły na powstanie narodu ukraińskiego, a zarazem wyznacza narodziny nowożytnej literatury ukraińskiej. Spektakl w reżyserii Rościsława Derżypilskiego na uczczenie jubileusz wybrano nieprzypadkowo, przedstawia on bowiem ideę kształtowania się narodu przez śmiech i miłość, a hartowanie w wojennej potrzebie. Współczesna wersja „Eneidy” to próba zrozumienia przeszłości i przyszłości Ukrainy, oraz nawiązanie do współczesnej burzliwej historii tego kraju. Czytaj dalej →

Konferencja Vincenzowska

18 sierpnia 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

W roku pięćdziesięciolecia śmierci autora Połoniny zapraszamy do udziału w międzynarodowej konferencji naukowej pod hasłem „Stanisław Vincenz – Czarnohora: miejsce i nie-miejsce” (Kraków, 19–20 listopada 2021) organizowanej przez Uniwersytet Wrocławski i Towarzystwo Karpackie. Tworzący się program sesji ma charakter interdyscyplinarny, łączy wątki literaturoznawcze z filozoficznymi i krajoznawczymi, a jej zaplanowana forma (zdalna lub hybrydowa) pozwoli na uczestnictwo mimo prawdopodobnych obostrzeń sanitarnych. Szczegółowe informacje oraz wszystkie niezbędne narzędzia komunikacji z organizatorami znajdują się na stronie konferencji.

Za Komitet Organizacyjny
Agnieszka Synakowska
(Pracownia Badań nad Spuścizną Stanisława Vincenza UWr)

Nagranie ze Spotkania o Pop Iwanie

31 lipca 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Jeszcze raz gorąco przepraszamy za brak transmisji na YouTube ostatniego Spotkania Karpackiego i aby choć częściowo wynagrodzić rozczarowanie tym, którzy na nią czekali, przyspieszamy opublikowanie jej nagarnia. Tak więc zapis Spotkania Karpackiego online z 29 lipca br., na którym Paweł Jaroszewski i Leszek Rymarowicz zaprezentowali unikalne zdjęcia z uroczystości otwarcia Obserwatorium na Pop Iwanie z 29 lipca 1938 r. oraz przedstawili postać ich autora, komisarza Józefa Jaroszewskiego komendanta Komisariatu Straży Granicznej w Żabiu można od dziś oglądać pod tym adresem. Jednocześnie gorąco zapraszamy na następne wakacyjne Spotkania Karpackie online 26 sierpnia 2021 r. , na których Juliusz Marszałek opowie o Połoninie Borżawa, jednym z najciekawszych masywów ukraińskich Karpat Wschodnich.

Fotoreportaż z uroczystego otwarcia Obserwatorium na Pop Iwanie

19 lipca 2021 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Bardzo przepraszamy, ale nadliczbowe, lipcowe Spotkania Karpackie odbędą się tydzień później niż zapowiadaliśmy, to znaczy w czwartek 29 lipca 2021 r. o godz. 19. Tego dnia przypada bowiem 83. rocznica poświęcenia i uroczystego otwarcia Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomicznego PIM im. Józefa Piłsudskiego na Pop Iwanie. Dziś szczyt ten (2022 m n.p.m.), wraz z budynkiem Obserwatorium jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez Polaków miejsc w Czarnohorze. Mamy na szczęście opis uroczystego otwarcia Obserwatorium zawarty we wspomnieniach jego kierownika, Władysława Midowicza. Oczyma wyobraźni widzimy tę celebrację: kolumna aut podwożących gości do podnóża góry, marszałka Senatu Aleksandra Prystora przecinającego wstęgę, przemowy sanacyjnych dostojników, generalicję w wyglancowanych przez ordynansów oficerkach, koniki huculskie skubiące trawę i oczekujące na niecodziennych jeźdźców, Hucułów w barwnych strojach, garnących się do przedstawicieli władzy i raczących się obfitym poczęstunkiem, i w końcu samego Władysława Midowicza, usiłującego odciągnąć uwagę oficjeli od ciągle jeszcze nieukończonych części obiektu. I chociaż ukazało się już wiele tekstów na temat historii i działalności naukowej Obserwatorium, nie dysponowaliśmy jak dotąd fotografiami z tego wydarzenia. Wydawało się, że tak już pozostanie, i że tylko „oczyma wyobraźni” oglądać będziemy opisane przez Midowicza wydarzenie. Jednak jakimś cudem, po ponad 80 latach odnaleziony został negatyw z kilkudziesięcioma kapitalnymi zdjęciami z uroczystości otwarcia Obserwatorium, dodajmy negatyw z którego nigdy nie wykonywano odbitek. Zapraszamy więc do spojrzenia na tę uroczystość, taką jaką ona była naprawdę. Autorem prezentowanych fotografii jest ostatni przedwojenny komendant Komisariatu Straży Granicznej w Żabiu, komisarz Józef Jaroszewski. Czytaj dalej →

Odnaleziony grób Piotra Kontnego

1 grudnia 2020 | Wydarzenia | Na temat: ,

Ciekawe wieści ze Lwowa przysłał nam członek naszego Towarzystwa dr Jurij Nesteruk. Otóż na Cmentarzu Łyczakowskim dzięki wskazówkom Ihora Monczuka odnaleziono grób Piotra Kontnego, o którym sądzono, że został już dawno zlikwidowany. Piotr Kontny to niezwykle ciekawa i bardzo karpacka postać. Urodził się w 1895 r. we wsi Dubie (dawny powiat Brody, woj. lwowskie), zmarł w 1947 r. we Lwowie. Gimnazjum ukończył w 1915 r. we Lwowie następnie studiował na uniwersytecie lwowskim, gdzie obronił pracę doktorską z filozofii. Wg niektórych źródeł miał także uczęszczać do seminarium duchownego, ale święceń nie przyjął. W latach trzydziestych był członkiem komitetu wykonawczego Lwowskiego Kuratorium Państwowej Komisji Ochrony Przyrody, członkiem zarządu Lwowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, oraz sekcji ekonomicznej Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny.
Jego postać i działalność przybliżył nam artykuł Andrzeja Ruszczaka i Patrice M. Dabrowski, opublikowany w Płaju 35 pt. „Piotr Kontny — zapoznany badacz Huculszczyzny” (pdf). Znajdziemy w nim także obszerną bibliografię jego publikacji.
Przy okazji warto też przeczytać artykuł samego Piotra Kontengo opublikowany pierwotnie 25 IX 1936 r. w czasopiśmie „Bunt Młodych”, a przedrukowany w Płaju 35, zatytułowany „Goci, Huculi i… August III” (pdf). W świetle pojawiających się także współcześnie (szczególnie w Internecie) różnych dyrdymałów o pogańskich świątyniach na kolejnych wschodniokarpackich ostańcach, lektura na czasie i bardzo odświeżająca.

Album czarnohorski Tadeusza Wilczyńskiego

6 listopada 2020 | Aukcyjne karpatiana | Na temat: ,

Na 52 Aukcji Książek i Grafiki organizowanej przez Antykwariat „Lamus”, która odbędzie się w formie internetowej na portalu www.secretera.pl w dniach 21 i 22 listopada 2020 r. wystawione zostały dwa ciekawe karpatiana. Pod nr 274 wystawiony jest unikatowy „Album wędrówek pieszych po Czarnohorze” podarowany przez przyrodnika i fotografa Józefa Treszkę doktorowi Tadeuszowi Wilczyńskiemu (będącemu wówczas kierownikiem stacji botanicznej na Pożyżewskiej) z dedykacją „na pamiątkę ze wspólnej wycieczki”.
Album zawiera 133 fotografie formatu 6 x 9 cm z lat 1931-1933.  Wszystkie opatrzone są krótkimi podpisami, karty zaś zawierają daty dzienne. Przedstawiają wędrówki m.in. na Howerlę, Pop Iwana, Turkuł i Dancerz, a także do Burkutu. Dwa zdjęcia związane są ze Stanisławem Vincenzem, a na kilkanaście przedstawia postacie Hucułów. Cena wywoławcza 1800 zł.
Z kolei pod nr 220 wystawiono sześć drzeworytów z lat 1939-1940 pod wspólnym tytułem „Teka huculska” autorstwa Ludwika Tyrowicza (1901-1958),  grafika i pedagoga, ucznia Wł. Skoczylasa i E. Bartłomiejczyka. W skład teki wchodzą: 1. Zwózka sera z gór; 2. Powrót owiec z połoniny; 3. Przełęcz karpacka; 4. Taniec huculski; 5. Świątkarz; 6. Rozmowa. Cena wywoławcza 1600 zł. Katalog aukcji tu do pobrania.