Niech radość zasiądzie z Wami do świątecznego stołu,
a w Nowym Roku niech Karpaty zaproszą Was na swoje płaje
Kategorie
Na Święta i Nowy Rok od karpackich
Łemkowskie rozdroże
Na początku grudnia nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego ukazała się publikacja naukowa autorstwa prof. dr. hab. Jarosława Syrnyka, pracownika Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Książka pt. Łemkowskie rozdroże stanowi kontynuację problematyki poruszonej w dwóch wcześniejszych monografiach tego autora: Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice w latach 1944–1947. Analiza antropologiczno-historyczna (wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa-Wrocław 2020) oraz Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim 1944–1947 (wyd. Libra Pl, Rzeszów 2018).
Dziś, w zależności od tego kto i w jakim celu mówi o Łemkach, jedne elementy ich historii nagłaśnia, inne przemilcza. Łemkowskie rozdroże ukazuje ten problem skupiając się na wydarzeniach lat 1944–1947 i opisując późniejsze próby ich mitologizacji na użytek określonych ideologii.
Vincenz nieprowincjonalny
Zakład Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr udostępnił nagranie z dwudziestego trzeciego seminarium vincenzologicznego, w trakcie którego prof. Mirosława Ołdakowska-Kuflowa z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego opowiadała o swojej najnowszej książce zatytułowanej „Od dawności do bezczasu. O twórczości Stanisława Vincenza”, wydanej przez krakowski Instytut Literatury. Wychodząc od koncepcji czasu liczonego niekoniecznie fizycznie, badaczka zmierzała do ukazania źródeł wartości kulturowych autora „Połoniny”. Starała się zbudować całościową wizję jego życia i dorobku literackiego. Książka zawiera więc krótką biografię Vincenza, ogólną charakterystykę jego tekstów, szczegółowe komentarze do ich wybranych fragmentów oraz antologię rzucającą światło na właściwości całej tej spuścizny. Uwzględnione zostały nie tylko fragmenty z tetralogii huculskiej, ale również eseistyka – tomy „Z perspektywy podróży” oraz „Po stronie dialogu”. Wybór ów unaocznia, zdaniem autorki, najważniejsze dla Vincenza zagadnienia.
W dyskusji podkreślano istotność perspektywy platońskiej dla dzieła Vincenza oraz jego odchodzenie od wszelkich dualizmów, traktowanie rzeczywistości – w każdym sensie – jako continuum.
Vincenziwskije czytannija w Słobodzie
Przepraszając za opóźnienie, mamy przyjemność poinformować, że na Ukrainie po raz kolejny uczczono pamięć o Stanisławie Vincenzie. 30 listopada 2024 roku, a więc w 136 rocznicę urodzin pisarza, w jego rodzinnej Słobodzie (Rungurskiej) przy pamiątkowym kamieniu na miejscu domu Vincenzów zebrali się miejscowi mieszkańcy, młodzież, goście – studenci z Iwano-Frankiwska, oraz w imieniu Towarzystwa Karpackiego Aleksander Stepanenko, który jest jednym z inicjatorów tej imprezy.
Te tradycyjne spotkania w Słobodzie mogą zaistnieć dzięki staraniom wielu ludziom dobrej woli, wolontariuszy, mieszkańców Słobody, wśród których prym wiedzie kolektyw miejscowej biblioteki na czele z panią Lubow Martyniec. Warto wspomnieć, że właśnie biblioteka w Słobodzie jako jedyna w Ukrainie nosi imię Stanisława Vincenza. W Polsce, niestety, Stanisław Vincenz nie został nigdzie tak upamiętniony.
Dziękujemy więc społeczności Słobody za zorganizowanie tego spotkania, za dbałość o pamięć o swoim rodaku. Dziękujemy za wasze słowa, za przejmujące czytanie tekstów Vincenza po ukraińsku i po polsku i za wasz śpiew i muzykę. Za życzliwość i szczodry karpacki poczęstunek. Czytaj dalej
Relacja z opowieści o Orkiestrze Św. Mikołaja
Tych, którzy przegapili, albo nie mieli wczoraj czasu, zapraszamy do obejrzenia pod tym linkiem relacji z ostatnich w tym roku Spotkań Karpackich online, które odbyły się w 12 grudnia 2024 r. Ich gościem był Bogdan Bracha, założyciel i lider arcykarpackiej Orkiestry św. Mikołaja, a przy okazji także członek Towarzystwa Karpackiego, który opowiedział wiele fascynujących rzeczy o dziele swego życia.
Jednocześnie zapraszamy na kolejne, już w Nowym Roku, a dokładnie w czwartek 30 stycznia, Spotkania Karpackie online, na których o kolędowaniu na Huculszczyźnie opowie doskonała znawczyni tematu, dr Justyna Cząstka-Kłapyta.
„Mur Krzeczkowski” nowy rezerwat karpacki
Utworzony właśnie nowy rezerwat przyrody „Mur Krzeczkowski” o pow. 62,44 ha, położony jest na Pogórzu Przemyskim pomiędzy Birczą a Krasiczynem, w miejscowości Krzeczkowa, w obrębie obszarów Natura 2000: Pogórze Przemyskie PLB180001 i Ostoja Przemyska PLH180012. Rezerwat chroni unikalną wychodnię skalną – skarpę denudacyjną typu „kuesta”, zbudowaną z twardych margli krzemionkowych rozpadający się na ostrokrawędzisty gruz. Formacja ta powstała w wyniku długotrwałych procesów geologicznych, które poprzez powolną erozję, okalających rezerwat bardziej miękkich warstw skalnych, utworzyły charakterystyczny skalny mur. Charakterystyczne tektoglify na powierzchni skał to ślady ruchów tektonicznych masywu, poślizgu warstw skalnych, które tworzą fascynujące wzory. Wokół formacji rośnie buczyna karpacka i jaworzyna, a jednym z ciekawszych elementów flory jest języcznik zwyczajny Asplenium scolopendrium. Jest to roślina, która preferuje wilgotne, zacienione stanowiska, szczególnie na stromych, skalistych zboczach.
Karpacki Świat Orkiestry św. Mikołaja
Zapraszamy na ostatnie w 2024 roku Spotkanie Karpackie online, które odbędą się tym razem w pierwszy pomikołajkowy czwartek, czyli 12 grudnia 2024 r., jak zwykle o godz. 19. O mikołajkach wspominamy nie bez przyczyny, bo gościem Spotkań będzie tym razem Bogdan Bracha, założyciel i lider arcykarpackiej (i po prawdzie już chyba legendarnej) Orkiestry św. Mikołaja, a przy okazji także członek Towarzystwa Karpackiego.
„Cała przygoda ludzi połączonych wspólnym śpiewaniem rozpoczęła się wiosną 1988 roku w Lublinie. To tak oficjalnie. Naprawdę wszystko zaczęło się dużo wcześniej: od fascynacji górami, do zachłyśnięcia się powietrzem opuszczonych Dolin Bieszczadzkich, od smaku zdziczałych jabłek i czereśni w osieroconych sadach Beskidu Niskiego.”
„Wyprawy w Karpaty na Łemkowszczyznę, w Bieszczady, na Huculszczyźnie, ekspedycje na pogranicze polsko-ukraińskie, niezliczone włóczęgi bez celu i z celem, to klucz do naszych wszystkich działań. Opowieści mieszkańców tych ziem oraz ślady minionej kultury: stare, zarośnięte cmentarze, kapliczki, fundamenty domów, samotne cerkwie w pustych dolinach były i są podstawowym źródłem naszych inspiracji. „Wykradamy” z tego wszystkiego strzępy ech dawnych wieków, które ciągle tam jeszcze słychać. Nasza muzyka to świat zbudowany z nich, jak z kawałków starych domów. Spoiwem jest nasza wyobraźnia.” Czytaj dalej
Rusza „e-Płaj”
Mamy ogromną przyjemność zaprosić do lektury karpackich publikacji w cyfrowym wydawnictwie Towarzystwa Karpackiego, któremu nadaliśmy nieprzypadkowo tytuł „e-Płaj”. Chcemy bowiem, żeby było ono nawiązaniem do wydawanego przez nas przez ponad 30 lat, do roku 2021 półrocznika noszącego tytuł Almanach Karpacki „PŁAJ”, dostosowaną jednak do świata cyfrowego. Z poprzedniej formuły czasopisma zamierzamy zachować to, co najcenniejsze, a przede wszystkim poziom merytoryczny publikowanych artykułów, skrupulatną redakcję tekstów, a także wysmakowaną formę graficzną. Mamy nadzieję, że ogromnym kapitałem „e-Płaju” będzie grono autorów publikujących do niedawna w Almanachu Karpackim „Płaj”, a gotowych wspierać swoimi tekstami także jego cyfrową kontynuację. Czytaj dalej
O Archiwum Jerzego Tura i Barbary Tondos
Tu, pod tym linkiem zamieszczamy zapis opowieść o Cyfrowym Archiwum Jerzego Tura i Barbary Tondos, czyli nagranie ostatnich Spotkań karpackich online, których gośćmi byli Katarzyna Tur-Marciszuk i Andrzej Żygadło. Ci wszyscy, którzy nie mogli wysłuchać tego zajmującego referatu, będą zatem mieli szansę nadrobić te zaległości.
I tradycyjnie przy okazji zapraszamy na ostatnie w tym roku Spotkania karpackie online w czwartek 12 grudnia o godz. 19, których bohaterem będzie Bogdan Bracha opowiadający o Karpackim Świecie Orkiestry pw. Świętego Mikołaja.
O Vincenzie z perspektywy ukraińskiej
Podczas pierwszego w nowym roku akademickim, ale ogólnie już dwudziestego drugiego seminarium vincenzologicznego prof. Ola Hnatiuk z Uniwersytetu Warszawskiego – autorka m.in. książek „Odwaga i strach” oraz „Wiedźmy, czarty i święci Huculszczyzny. Mity i legendy” – przypomniała ukraińskie wątki z życia i twórczości Stanisława Vincenza. Odniosła się do jego przyjaźni z Ukraińcami, np. z Petrem Szekerykiem-Donykiwem, wójtem Żabiego, posłem na Sejm II RP i autorem powieści „Dido Iwańczyk”; czy z pisarką Olgą Duczymińską, która w Stanisławowie przeżyła 105 lat i doświadczyła dotkliwych represji ze strony totalitarnej władzy. Pprzywołała również pobyt Vincenza w radzieckim więzieniu, punkt wyjścia dla „Dialogów z Sowietami”, oraz omówiła losy ukraińskiego wydania „Połoniny”. W dyskusji zwrócono uwagę m.in. na to, że w Ukrainie znany jest Vincenz huculski brakuje natomiast tłumaczeń innych jego dzieł. Wiedza o samym pisarzu bez pogłębionej lektury wszystkich jego tekstów prowadzi bowiem niekiedy do uproszczeń czy nieuprawnionych wniosków. Zwrócono też uwagę na potrzebę organizowania kolejnych inicjatyw okołovincenzowskich, takich jak niedawne odbudowanie krzyża w Bystrzcu. Nagranie z Seminarium dostępne pod tym linkiem.