Spotkania Karpackie

online

Nagranie spod Łopiennika

Miło nam poinformować, że dostępne jest już tu pod tym linkiem nagranie ostatnich Spotkań Karpackich online, na których dr hab. Grażyna Stojak, prof. UR przedstawiła ekscytującą opowieść pt. „O Łotoczce, Łopienniku i Łopience”. Nagranie obejmuje oczywiście także bardzo ciekawą dyskusję jaka wywiązała się po prelekcji, w której wzięli uczestnicy Spotkań, a z której dowiedzieliśmy się wielu nieznanych szczegółów tak o Olgierdzie Łotoczko, jak i o schronisku pod Łopiennikiem.
Wszystkich, którzy chcieli by poznać twórczość literacką Olgierda zachęcam do przeczytania zamieszczonych w 33 tomie Płaju jego dwóch tekstów prozy poetyckiej „Przez most biegnie” i „Suche Rzeki” drukowanych pierwotnie w Twórczości. W tym samym tomie wart polecenia jest także piękny esej Barbary Tondos pt. „List do Małego Olgierda czyli wspomnienie o poecie, historyku sztuki i człowieku gór, Olgierdzie Łotoczko. Tak się dobrze składa, że tom ten za jedyne 24 zł można jeszcze zakupić w Oficynie wydawniczej „Rewasz”.
Natomiast tych, którzy chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej o owianym legendą schronisku „Pod Łopiennikiem” odsyłam do książki „Pół wieku w górach. 1957-2007 czyli dzieje Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich w Warszawie” pod red. Andrzeja Wielochy (teksty o schronisku zamieszczone na stronach 51-54, 95-102), której nakład jest wprawdzie już dawno wyczerpany, ale którą w wersji elektronicznej (pdf) można pobrać po kliknięciu na jej okładkę widoczną tu obok.
I oczywiście jak zwykle zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online 30 marca o godz. 19, na których prof. dr hab. Michał Parczewski, członek naszego Towarzystwa przedstawi referat zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Zapowiada się ciekawie!

Z Łopienką i Łopiennikiem w tle

Zapraszamy na drugie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się wyjątkowo nie w ostatni, lecz w pierwszy czwartek miesiąca, 2 marca 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie dr hab. Grażyna Stojak, prof. UR, która opowie „O Łotoczce, Łopienniku i Łopience”.  Będzie to jednak opowieść nie tyle o znanych wszystkim miejscach, czyli o nieistniejącej wsi Łopienka czy górującym nad nią szczytem Łopiennika, lecz opowieść o czasach PRL i ludziach którzy jako pierwsi poświęcili się ratowaniu pamiątek historii dawnych Bieszczadów.
Jedną z takich postaci jest Olgierd Łotoczko (1937-1974), radomianin z pochodzenia, a bieszczadnik z wyboru. W latach 60-tych i pierwszej połowie lat 70-tych ubiegłego wieku zapoczątkował podnoszenie z ruiny łopieńskiej cerkwi. Był on także współautorem pomysłu, aby w stworzyć w niej lapidarium rzeźby kamiennej, a także idei powstania w łopieńskiej dolinie „Studenckiej Wioski Turystycznej o charakterze skansenowym”, do której przenieść miano kilkanaście ocalałych jeszcze obiektów rusińskiej architektury drewnianej. Nie wszyscy też wiedzą, że Olgierd Łotoczko w latach 1969-1973 prowadził zapomniane dziś  schronisko studenckie pod szczytem Łopiennika.
Te i inne ciekawe historie z nie tak dawnej przecież, a tak odległej bieszczadzkiej historii, w oparciu o unikalne materiały archiwalne z archiwów urzędu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Instytutu Pamięci Narodowej (działalność studentów w Łopience była uważnie obserwowana przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa w ramach sprawy o kryptonimie nomen omen  „Marzyciele”) przedstawi nam dr Grażyna Stojak.
Grażyna Stojak jest przemyślanką, z wykształcenia historykiem sztuki i historykiem architektury, a z zamiłowania muzeologiem. Na co dzień jest pracownikiem naukowo-dydaktycznym w Katedrze Muzeologii Kolegium Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Pełniła funkcję Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Jest niewątpliwie także uznanym karpatologiem, autorem wielu publikacji obejmujących szeroko rozumianą problematykę karpacką. Czytaj dalej

Spotkania Karpackie 2023 – online

Z wielką radością i nie małą satysfakcją informujemy wszystkich miłośników Karpat o tym, że w zeszły czwartek udało nam się zainaugurować kolejny sezon Spotkań Karpackich. Niestety przyzwyczajenie, a zapewne i po trosze własne wygodnictwo zaowocowały tym,  że są to nadal Spotkanie w formule online, która ma jednak to do siebie, że umożliwi udział tym, dla których przyjazd do Warszawy na prelekcję byłby raczej niemożliwy.
Pierwsze Spotkania wypełnili swoją fascynującą opowieścią Piotr Bobak, Adrian Dudziak i Łukasz Witkowski, którym w 2021 r. udało się przejść „Łuk Karpat” pokonując od Orszowej po Bratysławę 2325 km w 95 dni. Tych, którzy w czwartek nie mieli czasu informujemy, że od dziś można się z nią zapoznać pod tym linkiem, a także na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego.
W tym roku, tak jak i w latach ubiegłych w czwartkowe wieczory w Waszych domach zagoszczą znakomici znawcy karpackich tematów. Zarezerwujcie więc sobie z góry czas na te wizyty zapoznając się wcześniej
w tym miejscu z programem Spotkań na cały rok 2023.
Jednocześnie przypominamy, że Spotkania odbywają się na platformie Zoom w trybie webinarium i  są transmitowane na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego, a nagrania z nich udostępnimy na naszym portalu.

Zapraszamy serdecznie!

Zwracamy się jednocześnie z gorącą prośbą o wsparcie programu popularyzacji problematyki karpackiej prowadzonego przez nasze Towarzystwo poprzez wpłatę darowizny na konto: nr 75 1020 1185 0000 4602 0074 3104, z adnotacją „Spotkania Karpackie”. Za każdą wpłatę będziemy ogromnie zobowiązani. „Spotkania Karpackie” realizowane są wyłącznie siłami społecznymi w ramach działalności statutowej Towarzystwa Karpackiego, prelegenci i prowadzący nie otrzymują honorariów.

Łukiem Karpat z Piotrem, Adrianem i Łukaszem

Zapraszamy na pierwsze w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 26 stycznia 2023 r. o godz. 19. Będzie to kolejna w programie naszych spotkań relacja z wędrówki „Łukiem Karpat”. Ale że „Łuk Karpat” jest pojęciem (na szczęście!) nie do końca zdefiniowanym, zapowiada się opowieść znów inna, na pewno równie interesująca jak wcześniejsze, znane z naszych łamów opowieści zdobywców „Łuku Karpat”: Andrzeja Wielochy, Dominika Księskiego czy Ewy Chwałko. Tym razem o swojej karpackiej wędrówce opowiedzą koledzy ze Studenckiego Koła Przewodników Górskich w Krakowie: Piotr Bobak, Adrian Dudziak i Łukasz Witkowski, którym „Łuk Karpat” udało się przejść w 2021 r. pokonując 2325 km w 95 dni. Wszyscy trzej są absolwentami geografii i ekonomii, przewodnikami górskimi, aktualnie pracującymi „na etatach” w różnych branżach.
Traktowali tę wędrówkę jak zwyczajne chodzenie po górach, ze zwyczajnym górskim ekwipunkiem, zwykłym jedzeniem w plecakach, bez nadmiernego mitologizowania wyprawy. Między Orszową i Bratysławą na karpackich grzbietach przeżyli lato pełne zachwytów i zwątpień, codziennych chwil w niecodziennych okolicznościach. Piotr, Adrian i Łukasz opowiedzą o tym jak Karpaty Rumunii, Ukrainy, Polski, Czech i Słowacji stawały się domem w ciągłej wędrówce. Czytaj dalej

Tadeusz Trajdos o twórczości malarskiej Zomphów

Na ostatnich w tym roku Spotkaniach Karpackich online, które odbyły się 15 grudnia i miały trochę inną formułę niż wszystkie poprzednie, prof. Tadeusz Mikołaj Trajdos, członek naszego Towarzystwa, przedstawił swoją najnowszą publikację zatytułowaną „Warsztat malarski Alojzego Zompha w Bardiowie oraz Wiktora Zompha w Bardiowie i Krynicy w drugiej połowie XIX wieku”, wydaną przez Komisje Wydawniczą SKPB Warszawa jako pierwszy tom nowej serii „Biblioteka Magur”. Wydanie tej pracy sygnalizowaliśmy już wcześniej na naszym portalu. Nagranie autorskiej prezentacji tej ciekawej, odsłaniającej kulisy twórczości Alojzego i Wiktora Zomphów książki, udostępniamy niniejszym wszystkim zainteresowanym (dostępne także na naszym kanale na YouTobe).
A ponieważ wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują na to,  że w przyszłym roku Spotkania Karpackie online będą kontynuowane, już dziś na nie zapraszamy. Szczegółowy program pojawi się na naszej stronie wkrótce.

Nagranie z opowieści o „Maguryczu”

W ostatni listopadowy czwartek twórca „Magurycza” Szymon Modrzejewski na Spotkaniu Karpackim online nie tylko opowiedział o swojej wieloletniej pracy nad ratowaniem popadających w ruinę nagrobków i figur przydrożnych, ale wtajemniczył słuchaczy w niedostępny dla zwykłych zjadaczy chleba świat sztuki sepulkralnej. I tak jak zapowiadaliśmy, spotkanie z nim było naprawdę niezwykle interesujące. Zatem jeżeli ktoś je przegapił lub z jakiś przyczyn nie mógł oglądać, teraz może nadrobić zaległości, upubliczniamy bowiem niniejszym jego nagranie pod tym linkiem. Zapraszamy do oglądania.

„Magurycz” czyli cmentarne pogotowie ratunkowe

W listopadowym nastroju zapraszamy na kolejne, jak zwykle wyjątkowe, Spotkanie Karpackie online, które odbędzie się w czwartek 24 listopada o godz. 19. Tym razem gospodarzem spotkania będzie Szymon Modrzejewski, który opowie o kilkudziesięciu latach swoich prac nad ocaleniem od unicestwienia ponad 3000 krzyży, pomników nagrobnych i kapliczek na terenach zamieszkiwanych kiedyś przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców. O pierwszych krokach w ramach akcji „Opis” i „Nadsanie”, o dekadzie Nieformalnej Grupy Kamieniarzy „Magurycz” działającej pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego i o powstałym w 2007 r. Stowarzyszeniu „Magurycz”. Ideą przyświecającą Szymonowi jest ratowanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych pozostających bez opieki. Zachowanie tych elementów krajobrazu ma wpływ na współczesne postrzeganie regionu jako miejsca, w którym jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury. Powołany do życia przez Szymona „Magurycz” zazwyczaj zajmuje się pozbawionymi opiekunów, zapomnianymi cmentarzami w nieistniejących wsiach. Idea społecznej pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie służy żadnej instytucji, nie propaguje żadnej wizji historii, nie wynika też z inspiracji religijnej, a odwołuje się jedynie do wrażliwości i potrzeby służenia. Sprzyja tolerancji, bezinteresowności i zachowaniu ginącego krajobrazu kulturowego. Stanowi też wzór i inspirację dla lokalnych społeczności.
Szymon Modrzejewski jest warszawiakiem. Ukończył LXI specjalne liceum ogólnokształcące. Podjętych studiów patrologicznych na Akademii Teologii Katolickiej oraz kulturoznawczych w PWSZ w Sanoku nie ukończył. Rzemiosła kamieniarskiego i technik konserwatorskich uczył się m.in. u obecnych profesorów Adama Romana i Janusza Smazy. Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany, m.in. w 2011 r. nagrodą Grand Prix Europa Nostra (Amsterdam) w dziedzinie „ochrona dziedzictwa kulturowego”, w 2015 r. nagrodą Fundacji Polish Culture za działalność na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, w 2019 r. Medalem Honorowym Ukraińskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce „Сторож пам’яті”, w 2020 r. Odznaką Honorową Rzecznika Praw Obywatelskich za zasługi dla ochrony praw człowieka oraz przez Kościół Greckokatolicki w Polsce Medalem Świętych Cyryla i Metodego. Od wielu lat mieszka w Nowicy na Łemkowszczyźnie. Jest członkiem Towarzystwa Karpackiego. Czytaj dalej

Zapisany wykład dr Tomasza Kośka

Zgodnie z utartym już zwyczajem udostępniamy nagranie z prelekcji dr. Tomasza Kośka o migracjach i zbieractwie jako elemencie lokalnej ekonomii we współczesnej wsi u podnóża Połoniny Krasnej. Została ona zaprezentowana w ostatni czwartek 27 października w ramach Spotkań Karpackich online, a teraz można ją obejrzeć tu.
Jednocześnie serdecznie zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się oczywiście w czwartek 22 listopada 2022 r., a które wypełni Szymon Modrzejewski opowieścią zatytułowaną Dajemy życie zmarłym – 36 lat społecznej działalności Stowarzyszenia „Magurycz”.

O życiu we wsi pod Połoniną Krasną

Zapraszamy na kolejne Spotkanie Karpackie online,  które odbędzie się w czwartek 27 października 2022 r. o godz. 19.  Nasz gość dr Tomasz Kosiek przedstawi referat pt. „Migracje i zbieractwo jako elementy lokalnej ekonomii we współczesnej wsi u podnóża Połoniny Krasnej”. Karpaty Wschodnie to nie tylko piękne krajobrazy i drewniane cerkiewki, ale również zamieszkujący je ludzie z ich codzienną pracą, kłopotami, ale także radościami. Za sprawą dr. Tomasza Kośka przeniesiemy się na ukraińskie Zakarpacie, na położoną miedzy Ust Czorną a Kołoczawą Połoninę Krasną i poznamy główne źródła utrzymania miejscowych mieszkańców czyli zarobki uzyskane dzięki migracjom i zbieraniu lokalnych darów natury.  Nasz gość latem 2019 r. wędrując wraz z przyjaciółmi grzbietem Połoniny Krasnej obserwował jak porośnięte jagodami stoki stają się areną kolektywnej pracy zbieraczy. Namiotowe osady na szczytach gór służą jako punkty odbioru owoców, ciężarówki wożą po górskich grzbietach pracowników i zebrane przez nich runo. Obserwacje, jakie wówczas poczynił i rozmowy z mieszkańcami wsi w dolinie, wskazywały, że połonińskie zbieractwo i zagraniczne migracje są dla wielu mieszkańców podstawą utrzymania. Ta konstatacja zachęciła do etnograficznych badań terenowych i szukania odpowiedzi na pytania o źródła obu strategii i rolę jaką one pełnią, a także o to w jaki sposób wpisują się one w regionalną specyfikę, a w jakim stopniu ją tworzą? W swoim wystąpieniu nasz gość przybliży wyniki swoich terenowych obserwacji, uwzględniając także przemiany spowodowane trwającą napaścią rosyjską na Ukrainę.

Dr Tomasz Kosiek, antropolog kulturowy, karpatoznawca, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Prowadzi badania terenowe w Polsce, Ukrainie i Rumunii. Wśród jego zainteresowań badawczych dominują tematy związane z pamięcią i tożsamością etniczną w warunkach pogranicza i sytuacji grup mniejszościowych. Współtwórca kolektywu WododziałTV, z którym w ramach grantu St. Gallen University zrealizował projekt Broadcasting form the Forgotten European Borderlands: Carpathian Watershed in the Polyphony of Voices. Obecnie przebywa na stażu naukowym w Romanian Institute for Reasearch on National Miniorities (Rumunia), w ramach którego prowadzi badania w dolinie Ruscovej. Czytaj dalej

Zapis wykładu o kosowskiej „Utopii wcielonej”

Tym, którzy po ostatnich Spotkaniach karpackich online chcieliby raz jeszcze zanurzyć się w  fascynującą opowieść Natalii Tarkowskiej zatytułowaną „Utopia wcielona czyli Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie”, a także tym, którzy z jakiś względów nie mogli w nich uczestniczyć niniejszym udostępniamy nagranie wykładu i dyskusji. Zgodnie z utartym zwyczajem zapraszamy serdecznie na kolejną edycję Spotkań Karpackich online w czwartek 27 października 2022 r. o godz. 19, na których dr Tomasz Kosiek zaprezentuje prelekcję pt. „Migranci i zbieracze. Przyczynek do badań lokalnej gospodarki i stosunków społecznych współczesnej karpackiej wsi. Raport z badań u podnóża Połoniny Krasnej”.