„Oskar” dla Urszuli Janickiej-Krzywdy

9 października 2013 r. na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej”. Miło nam poinformować, że jedną z laureatek XXXVIII edycji tej najważniejszej w Polsce nagrody przyznawanej za dokonania twórcze, artystyczne, naukowe oraz działalność wspierającą kulturę regionalną została Urszula Janicka-Krzywda etnograf, badaczka kultury ludowej Karpat, folklorystka, kustosz Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Także autorka niezliczonej ilości publikacji poświęconych kulturze karpackich górali, w tym wydanej przez Towarzystwo Karpackie w 1991 r. książki „Kapliczki i krzyże przydrożne polskiego Podkarpacia”.

Opuszczone – ratowane cerkwie

10 października 2013 r. o godz. 17 na dziedzińcu Akademii Sztuk Pięknych przy ul. Krakowskie Przedmieście 5 w Warszawie odbędzie się wernisaż wystawy pt. „Opuszczone – Ratowane greckokatolickie zespoły cerkiewne południowo-wschodniej Polski”. Zaprezentowanych zostanie 35 cerkwi opuszczonych, 16 cerkwi, które zostały wyremontowane i uzyskały nową funkcję, a także 8 cerkwi wpisanych w tym roku na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, a także mapa wszystkich cerkwi na tym obszarze. Wystawa będzie prezentować głównie aktualne zdjęcia zespołów cerkiewnych. Prezentacja będzie wzbogacona o charakterystykę problemów, z którymi trzeba było się zmierzyć, aby uratować cerkiew. Uzupełnieniem wystawy będzie folder – mapa, zachęcający do wyruszenia w podróż szlakiem cerkwi. Współautorem wystawy jest członek Towarzystwa Karpackiego Stanisław Kryciński. Wystawa czynna będzie do 25 października 2013 r. w godzinach 7-21.

Digitalizacja cerkwi w Hańczowej i Pielgrzymce

Katolicka Agencja Informacyjna i Polskie Bractwo Kawalerów Gutenberga zapraszają 9 października (środa) o godz. 10 do Muzeum Ikon w Warszawie (ul. Lelechowska 5) na wernisaż fotografii oraz prezentację podsumowującą realizację projektu digitalizacji cerkwi prawosławnych w Hańczowej i Pielgrzymce. W prezentacji udział wezmą: Jacek Kuśmierczyk, kanclerz Polskiego Bractwa Kawalerów Gutenberga, Paweł Myszka, kierownik projektu, Jarosław Giemza, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum w Łańcucie, Michał Bogucki, dyrektor Muzeum Ikon.
Organizatorzy  przenieśli wernisaż na 23 października o godz. 12, o czym niestety nie poinformowali z odpowiednim wyprzedzeniem.
Gorąco przepraszamy!

XIV Odpust w Łopience

Jako gospodarze sanktuarium w Łopience pragniemy serdecznie zaprosić pielgrzymów i turystów w niedzielę 6 października 2013 r. o godz. 10 na odpustową mszę świętą, która już po raz XIV zostanie odprawiona w łopieńskiej świątyni, nawiązując w ten sposób do tradycji odbywających się tu przed wojną słynnych odpustów. Więcej o historii odpustów w Łopience można przeczytać na naszym portalu. Na przybyłych na odpust pielgrzymów, oprócz strawy duchowej będą także czekały pyszne pajdy chleba ze smalcem i herbata.
W trakcie uroczystości Towarzystwo Karpackie będzie prowadzić jak zwykle zbiórkę publiczną na dalszą odbudowę zespołu cerkiewnego w Łopience. Jednocześnie, z prawdziwą radością pragniemy poinformować, że dzięki ofiarności pielgrzymów i turystów, m. in. za pieniądze zebrane w czasie ubiegłorocznego odpustu, udało się przeprowadzić gruntowną konserwację oryginalnej ambony, cudem uratowanej z ruin łopieńskiej świątyni. Już w trakcie odpustu pięknymi kolorami ucieszy ona oczy odwiedzających sanktuarium.

Mapa Miega wreszcie dostępna

Dzięki Narodowemu Programowi Rozwoju Humanistyki dochodzi do skutku wydanie drukiem sporządzonej w latach 1779-1783 mapy Królestwa Galicji i Lodomerii, tzw. mapy Miega. Pod wspólnym tytułem „Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783”, wydano już tom 1 obejmujący część historycznego woj. krakowskiego, od granic ze Śląskiem, wzdłuż Wisły do Krakowa i na pd. po Podhale i Tatry, oraz tom 4 z częścią historycznego woj. sandomierskiego i ziemi przemyskiej od Wisły i dolnego Sanu na pn. po Frysztak i Kańczugę na pd. Na każdy tom składają się dwa woluminy formatu 232 × 310 mm w oprawie twardej. Jeden z mapami (skala 1 : 28 800), drugi z opisami terenów, komentarzami oraz indeksami do tekstu i mapy. Kolejne tomy mają być publikowane corocznie. Wydawcą jest Wydawnictwo Antykwa z Krakowa. Czytaj dalej

Sytuacja Łemków w III RP

Na rynku księgarskim ukazała się właśnie warta odnotowania książka autorstwa Leszka Filipiaka zatytułowana „Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP”. Obszerne dzieło powstało na podstawie pracy doktorskiej autora obronionej na Uniwersytecie Wrocławskim. W poszczególnych rozdziałach omówiono m.in. historyczne uwarunkowania dualizmu narodowego Łemków, stosunek władz polskich do Łemków, podziały wśród społeczności łemkowskiej, sytuacje religijną, oraz organizacje działające w środowiskach łemkowskich. Książkę wyposażono w obszerną liczącą 60 stron bibliografię, ale niestety zapomniano zupełnie o indeksach.
Leszek Filipiak, Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, format 155/225, s. 576.

Lekcja w Łopience

W sobotę 14 września w Łopience miało miejsce wydarzenie bez precedensu w powojennej historii tej doliny – warsztaty przybliżające dzieciom stare ginące rzemiosło oraz kulturę ludową Bieszczadów. Zorganizowało ja Towarzystwo Karpackie we współpracy z Zespołem Szkół w Cisnej, Nadleśnictwem Cisna, Muzeum Kultury Bojkowskiej w Myczkowie i Gminnym Centrum Kultury i Ekologii w Cisnej. Wielki wkład w organizację imprezy mieli też państwo Krawcowie z Dołżycy. Lekcja rozpoczęła się od mszy świętej w cerkwi łopieńskiej odprawionej przez księdza proboszcza Janusza Marszałka, który w homilii podkreślił wagę tradycji i potrzebę szacunku dla dziedzictwa wypracowanego przez naszych przodków, oraz życzył wszystkim uczestnikom dobrej zabawy. Czytaj dalej

II Brygada Legionów Polskich w Berbeşti

Obiecaliśmy wyjaśnić sprawę tajemniczej mogiły legionistów przypomnianej ostatnio i pięknie upamiętnionej przez mieszkańców marmaroskiej wsi Berbeşti. Otóż z dużą dozą prawdopodobieństwa (graniczącą z pewnością) możemy stwierdzić, że na wiejskim cmentarzu w tej miejscowości – nazywającej się wówczas Bardfalu (Bardfalva) – pochowani są żołnierze II Brygady Legionów Polskich, a konkretnie II pułku piechoty polegli w potyczkach z kubańskimi kozakami w dniu 6 października 1914 r. Starcia te, w których poległo wg różnych danych od 8 do 11 legionistów, były faktycznie chrztem bojowym żołnierzy przyszłej II Brygady Legionów. Walki pod Bardfalu w opracowaniach dotyczących dziejów II Brygady występują też pod nazwą potyczki pod Kracsfalu (dziś wieś Mara), w której legioniści nocowali 5 października. Czytaj dalej

Mogiła legionistów w Berbeşti

Niezwykle ciekawa wiadomość dotarła do nas z rumuńskiej miejscowości Berbeşti położonej w pobliżu Syhotu Marmaroskiego (Sighetu Marmației) w dolinie Izy. W czerwcu 2013 r. odbyła się tam uroczystość poświęcenia kapliczki postawionej na grobie polskich żołnierzy, którzy wg miejscowej tradycji polegli tu na przełomie 1918 i 1919 r. w bitwie z „ukraińskimi bolszewikami” i zostali pochowani we wspólnym grobie na miejscowym cmentarzu. Pan Laurenţiu Batin miejscowy kronikarz opracowując wydaną w tym roku monografię miejscowości zebrał informację o tej mogile polskich żołnierzy i postanowił wspólnie z innymi mieszkańcami uczcić ich pamięć. W uroczystościach jej odsłonięcia wzięło udział ponad 500 osób z Berbeşti i okolic. Centralnym elementem kapliczki jest tablica z napisem w języku rumuńskim i polskim. Obok kapliczki postawiono stary słupek żeliwny z 1927 z granicy polsko-rumuńskiej, jak pisze inicjator budowy kapliczki – aby żołnierze polscy „poczuli się bliżej kraju”.
Wiele wskazuje na to, że może to być nieznana dotychczas mogiła legionistów II Brygady Legionów Polskich, którzy stoczyli tu pod Syhotem Marmaroskim jedną z pierwszych swoich potyczek w walkach z rosyjską kawalerią w początkach października 1914 r., a nie jak mówi miejscowa tradycja na przełomie lat 1918-19. Sprawę postaramy się wyjaśnić. Czytaj dalej

Łemkowszczyzna wyśniona

W połowie tego roku ukazała się książka zatytułowana „Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni” wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej autorka, Patrycja Trzeszczyńska, członkini Towarzystwa Karpackiego, przeprowadza analizę łemkowskiej literatury wspomnieniowej próbując na jej podstawie uchwycić proces budowania jednostkowej i zbiorowej pamięci Łemków oraz tworzenia wizji ich wspólnej przeszłości. Kanwę książki stanowi praca doktorka obroniona przez autorkę w 2011 r. w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Napisana jest więc ona trudnym językiem współczesnej antropologii kulturowej, przez który warto się jednak przebić, Czytaj dalej