Lekcja w Łopience

W sobotę 14 września w Łopience miało miejsce wydarzenie bez precedensu w powojennej historii tej doliny – warsztaty przybliżające dzieciom stare ginące rzemiosło oraz kulturę ludową Bieszczadów. Zorganizowało ja Towarzystwo Karpackie we współpracy z Zespołem Szkół w Cisnej, Nadleśnictwem Cisna, Muzeum Kultury Bojkowskiej w Myczkowie i Gminnym Centrum Kultury i Ekologii w Cisnej. Wielki wkład w organizację imprezy mieli też państwo Krawcowie z Dołżycy. Lekcja rozpoczęła się od mszy świętej w cerkwi łopieńskiej odprawionej przez księdza proboszcza Janusza Marszałka, który w homilii podkreślił wagę tradycji i potrzebę szacunku dla dziedzictwa wypracowanego przez naszych przodków, oraz życzył wszystkim uczestnikom dobrej zabawy. Czytaj dalej

II Brygada Legionów Polskich w Berbeşti

Obiecaliśmy wyjaśnić sprawę tajemniczej mogiły legionistów przypomnianej ostatnio i pięknie upamiętnionej przez mieszkańców marmaroskiej wsi Berbeşti. Otóż z dużą dozą prawdopodobieństwa (graniczącą z pewnością) możemy stwierdzić, że na wiejskim cmentarzu w tej miejscowości – nazywającej się wówczas Bardfalu (Bardfalva) – pochowani są żołnierze II Brygady Legionów Polskich, a konkretnie II pułku piechoty polegli w potyczkach z kubańskimi kozakami w dniu 6 października 1914 r. Starcia te, w których poległo wg różnych danych od 8 do 11 legionistów, były faktycznie chrztem bojowym żołnierzy przyszłej II Brygady Legionów. Walki pod Bardfalu w opracowaniach dotyczących dziejów II Brygady występują też pod nazwą potyczki pod Kracsfalu (dziś wieś Mara), w której legioniści nocowali 5 października. Czytaj dalej

Mogiła legionistów w Berbeşti

Niezwykle ciekawa wiadomość dotarła do nas z rumuńskiej miejscowości Berbeşti położonej w pobliżu Syhotu Marmaroskiego (Sighetu Marmației) w dolinie Izy. W czerwcu 2013 r. odbyła się tam uroczystość poświęcenia kapliczki postawionej na grobie polskich żołnierzy, którzy wg miejscowej tradycji polegli tu na przełomie 1918 i 1919 r. w bitwie z „ukraińskimi bolszewikami” i zostali pochowani we wspólnym grobie na miejscowym cmentarzu. Pan Laurenţiu Batin miejscowy kronikarz opracowując wydaną w tym roku monografię miejscowości zebrał informację o tej mogile polskich żołnierzy i postanowił wspólnie z innymi mieszkańcami uczcić ich pamięć. W uroczystościach jej odsłonięcia wzięło udział ponad 500 osób z Berbeşti i okolic. Centralnym elementem kapliczki jest tablica z napisem w języku rumuńskim i polskim. Obok kapliczki postawiono stary słupek żeliwny z 1927 z granicy polsko-rumuńskiej, jak pisze inicjator budowy kapliczki – aby żołnierze polscy „poczuli się bliżej kraju”.
Wiele wskazuje na to, że może to być nieznana dotychczas mogiła legionistów II Brygady Legionów Polskich, którzy stoczyli tu pod Syhotem Marmaroskim jedną z pierwszych swoich potyczek w walkach z rosyjską kawalerią w początkach października 1914 r., a nie jak mówi miejscowa tradycja na przełomie lat 1918-19. Sprawę postaramy się wyjaśnić. Czytaj dalej

Łemkowszczyzna wyśniona

W połowie tego roku ukazała się książka zatytułowana „Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni” wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej autorka, Patrycja Trzeszczyńska, członkini Towarzystwa Karpackiego, przeprowadza analizę łemkowskiej literatury wspomnieniowej próbując na jej podstawie uchwycić proces budowania jednostkowej i zbiorowej pamięci Łemków oraz tworzenia wizji ich wspólnej przeszłości. Kanwę książki stanowi praca doktorka obroniona przez autorkę w 2011 r. w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Napisana jest więc ona trudnym językiem współczesnej antropologii kulturowej, przez który warto się jednak przebić, Czytaj dalej

Karpackie śpiewanie

Z prawdziwą przyjemnością pragniemy poinformować, że nakładem Beskidzkiego Towarzystwa Oświatowego w Milówce ukazał się właśnie „Śpiewnik karpacki”, książka licząca 552+8 stron (format B5, oprawa twarda), w której zamieszczono wybór ponad 360 tradycyjnych pieśni z różnych stron Karpat. Wszystkim pieśniom, podanym w językach oryginalnych, towarzyszą zapisy nutowe. Każdy z rozdziałów poprzedzony jest wprowadzeniem. Śpiewnik zaopatrzony jest w mapę regionów kulturowych Karpat i wybranych grup kulturowych Karpat. Zamieszczono w nim również fotografie m. in. z tegorocznego Redyku Karpackiego. Autorem „Śpiewnika karpackiego” jest Władysław Motyka z Milówki, historyk, Honorowy Członek Związku Podhalan w Polsce, oraz liczne grono współpracowników. Czytaj dalej

Karpaty Wschodnie na przedwojennej fotografii

Z radością i nie bez odrobiny satysfakcji pragniemy poinformować, że w połowie sierpnia tego roku trafi do księgarń album zatytułowany „Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Karpaty Wschodnie. Najpiękniejsze Fotografie”, którego autorem jest Andrzej Wielocha. Wydana przez Wydawnictwo RM książka zawiera ponad 100 starannie wybranych przez autora i opatrzonych przez niego obszernym komentarzem fotografii pochodzących z bardzo różnych źródeł. Wiele z nich publikowanych jest po raz pierwszy. We wprowadzeniu do książki jej autor pisze tak:
Przedwojenne Karpaty Wschodnie to kraina, której już nie ma. Nie ma też już ludzi, którzy by ją pamiętali i mogliby nam o niej opowiedzieć. Cóż, nam, urodzonym za późno, nie dane już było posmakować tamtych Karpat Czytaj dalej

Nowe bieszczadzkie czasopismo!

„Bieszczady Odnalezione” to czasopismo Stowarzyszenia Rozwoju Wetliny i Okolic, które ma ambicję popularyzować wiedzę o Bieszczadach i być pouczającą lekturą dla wszystkich ich miłośników. Życzymy sukcesu i trzymamy kciuki.
A oto spis treści pierwszego, liczącego 72 str. numeru:
Z. Maj, Monografia Wetliny,
Ł. Bajda, Osiemnastowieczna Wetlina w świetle inwentarza z 1713 r.,
Z. Maj, Bieszczadzkie kolejki wąskotorowe, cz. I,
M. Dobrowolski, Jak odnalazłem swoje Bieszczady,
Sz. Modrzejewski, Dydiowa – na granicy światów i pamięci – losy kamieni,
Z. Maj, Wycieczka szkoleniowa ścieżką „Bieszczady Odnalezione”.
Możliwości zakupu pierwszego numeru pod adresem: zbychmaj@op.pl

Chrześcijańskie czuwanie w Łopience

Towarzystwo Karpackie już po raz drugi zaprasza do cerkwi w Łopience w wigilię Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 14 sierpnia 2013 r. na Nocne Czuwanie Chrześcijan. We wspólnej modlitwie swój udział zapowiedzieli przedstawiciele prawosławnej diecezji przemysko-nowosądeckiej, metropolii przemysko-warszawskiej kościoła greckokatolickiego, kościoła polsko-katolickiego oraz kościoła rzymskokatolickiego. Modlitewne czuwanie rozpocznie się o godz. 19, a zakończy około północy.
Jednocześnie zapraszamy na mszę świętą w dniu 15 sierpnia, którą o godz. 15 odprawi ksiądz proboszcz z parafii w Polańczyku.

Polecamy najnowszy, 45 tom Płaju!

Tematem wiodącym, któremu poświęcono aż siedem tekstów jest czarnohorski Pop Iwan i wybudowane niegdyś na nim Obserwatorium. Popiwański blok otwiera stanowisko Towarzystwa Karpackiego w sprawie podejmowanych obecnie prób odbudowy tego obiektu. Zaraz po nim następuje szkic Władysława Midowicza o codziennym życiu na Pop Iwanie. Leszek Rymarowicz i Andrzej Wielocha opisują dzieje Obserwatorium po wrześniu 1939 r., które jak się okazało były całkiem bogate, a dodatkowo w tajemniczy sposób wiążące się z losami Stanisława Vincenza. Mateusz Troll odwołując się do najstarszych źródeł dokumentalnych bada przemiany stosunków własnościowych okolicznych połonin, a Wojciech Krukar zajmuje się oczywiście dziejami nazwy tego szczytu.
Kolejne cztery artykuły traktują o Huculszczyźnie i ludziach z nią związanych. Na szczególne polecenie zasługują wspomnienia Jana Milcewicza oraz tekst Mateusza i Agaty Trollów o „ukraińskim Barbizonie” – przysiółku Dzembroni, który przez kilkadziesiąt lat przyciągał czołowych ukraińskich malarzy. Czytaj dalej

„Ruś Krośnieńska”

Ta trochę zapomniana przez wszystkich kraina zyskała ostatnio za sprawą pana Sebastiana Dubiela-Dmytryszyna dwie nowe publikacje. Pierwsza to „Rzecz o łemkowskiej enklawie na północ od Krosna. Prace dedykowane dr. Modestowi Humeckiemu z okazji 170-tej rocznicy urodzin”, Krosno: RuthenicArt, 2012, ss. 73. Druga zaś, jak się wydaje z nadzieją na wydawnictwo cykliczne, to wydana na początku tego roku „Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat wyspy łemkowskiej”, Węglówka: RuthenicArt, 2013, ss. 140. Znajdziemy tu szereg ciekawych, sięgających do źródeł tekstów, między innymi:
Sebastian Dubiel-Dmytryszyn, Zapiski z Waniwki – tytułem wstępu;
Teofil Kuryłło, Łemkowie z północnej części powiatu krośnieńskiego;
I. Korostianśkyj (Iwan Ziłynśkyj), Zamieszańcy;
Jarosław Moklak, Życie polityczne i religijne ludności łemkowskiej powiatu krośnieńskiego w latach 1918-1939 (z uwzględnieniem Pogórza Strzyżowskiego);
Piotr Siwicki, Wspomnienia pośmiertne o ks. Janie Nehrebecktm (1853-1927), długoletnim proboszczu parafii greckokatolickiej w Zalesiu pad Rzeszowem…;
Antoni Chuchla, Blizianka i Gwoździanka – dzieje wsi z etniczno-kulturowego pogranicza;
Obydwie książki można nabyć po skontaktowaniu się z wydawcą pod adresem: ruthenicart@zpoludnia.pl Więcej informacji na: http://ffkarpacki.pl