Materiały do krajoznawstwa północnej Bukowiny (Płaj 23)

26 marca 2006 | Płaj - artykuły

Andrzej Wielocha

(fragment)

Prosimy nie traktować niniejszego materiału jako przewodnika ani też monografii. Stanowi on bowiem jedynie zbiór dość luźno ze sobą powiązanych informacji zebranych w trakcie zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie w maju 2001 r. wyprawy na teren ukraińskiej Bukowiny. Publikujemy te swoiste silva rerum przede wszystkim dla tego, że bardzo mało jest materiałów krajoznawczych dotyczących północnej Bukowiny, zaś w dostępnych obecnie nielicznych opracowaniach dotyczących tego terenu istnieje wiele przekłamań, a często wręcz informacji nieprawdziwych. Mamy więc nadzieję, że publikowany tu tekst, mimo swojego przyczynkarskiego charakteru, posłuży porządkowaniu wiedzy o tej części Karpat.
Nazwy miejscowości, rzek i gór podajemy przede wszystkim w wersji utrwalonej w polskiej literaturze i kartografii. Jeżeli istnieje kilka wersji, wybieramy tę, która jest najpowszechniejsza. Jeżeli nie ma polskiej nazwy, stosujemy współczesną nazwę ukraińską w wersji spolszczonej. W nawiasach kwadratowych podajemy w kolejności nazwę ukraińską (jeżeli odbiega brzmieniem od wersji podstawowej), rumuńska i niemiecką (jeżeli istnieje). Czytaj dalej →

Płaj 23

26 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 23
Płaj 23 jesień 2001 (216+24 strony)

zawartość tomu

Ihor Czechowśkyj, Czerniowiecka „szifa” – okręt pod żaglami tolerancji
Andrzej Wielocha, Materiały do krajoznawstwa północnej Bukowiny
Andrzej Wielocha, Osyp Fedkowycz – poeta huculski?
Anna Danilewicz, Mezuza z Baniłowa
Jerzy Czajkowski, Stół w muzeum w Użhorodzie
Tomasz Borucki, Garść uwag i spostrzeżeń z Pasma Czarnomorskiego i okolic Przełęczy Legionów w Gorganach
Edward Marszałek, Osuwiska leśne na Dukielszczyźnie
Andrzej Stachowiak, Łemkowskie krzyże kamienne w dolinach Bielczy i górnej Jasiołki
Szymon Modrzejewski, Nieznane zdjęcia cerkwi w Bieszczadach,
Ustrzyckie przyczynki
w tym:
Aneta Kociszewska, Magda Świerad, Bieszczady widziane okiem młodego Polaka. Polska codzienność 1945-56,
Malwina Dymar, Podwaja własne życie, kto przeszłość rozważa. Akcja przesiedlenia ludności polskiej z  Wyżyny Lubelskiej na teren Bieszczadów w 1951 r.
Szymon Modrzejewski, Sprawozdanie z prac Nieformalnej Grupy Kamieniarzy w roku 2001
Jerzy Montusiewicz, Pięć Spotkań Rumuńskich na Zamku Lubelskim
Tadeusz M. Trajdos, Spojrzenie w przeszłość Orawy. O książce Henryka Rucińskiego „Chrześcijaństwo na Orawie do końca XVIII wieku”
Miscellanea
Abstracts
Fotografie kolorowe
Na wklejce mapa Karpaty Bukowińskie.
Jako załącznik reprint mapy WIG arkusz Hryniawa PTR Kartografia

Płaj 22 – Abstracts

26 marca 2006 | Ogólne

Tadeusz M. Trajdos, Andrzej Wielocha: A CONTRIBUTION TO THE TOURIST DESCRIPTION OF MARAMURES REGION INSIDE UKRAINIAN BORDERS
An extensive historical and tourist description of the Ukrainian part of the Maramures region in the Eastern Carpathians, based on the materiał collected during the Carpathian Society expedition in 2000.

Jerzy Macek: MILITARY CEMETERIES OF WORLD WAR I IN CZARNOHORA
The results of Author’s own investigations of forgotten cemeteries in the Czarnohora Ridge in the Eastern Carpathians.

Roman Frodyma: IN THOSE MAY DAYS
The Gorlice battle (1915) presented on the basis of the memoires of the participants and of contemporary publications. Czytaj dalej →

Materiały do krajoznawstwa Marmaroszu w granicach Ukrainy (Płaj 22)

26 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Tadeusz M. Trajdos, Andrzej Wielocha

(fragment)

 

Niniejszy materiał nie jest przewodnikiem ani monografią. Stanowi zbiór dość luźno ze sobą powiązanych informacji będących efektem zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie w maju 2000 r. wyprawy na teren ukraińskiego Mar-maroszu. Publikujemy go przede wszystkim dla jego walorów aktualizacyjnych i weryfikacyjnych. W dostępnych źródłach dotyczących tego terenu istnieje – delikatnie rzecz ujmując – wielkie materii pomieszanie. Większość dawnych źródeł jest nieaktualna, współczesne zaś często są niepełne, niesprawdzone czy wręcz bałamutne. Mamy więc nadzieję, że publikowany tu tekst, mimo jego przyczynkarskiego charakteru, posłuży porządkowaniu wiedzy o tej części Karpat. Czytaj dalej →

Płaj 22

26 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 22
Płaj 22 wiosna 2001 (216+16 stron)

zawartość tomu:

Tadeusz M. Trajdos, Andrzej Wielocha, Materiały do krajoznawstwa Marmaroszu w granicach Ukrainy,
Jerzy Macek, Czarnohorskie cmentarze z I wojny Światowej,
Roman Frodyma, W te dni majowe. Bitwa Gorlicka w relacjach uczestników,
Janina Porawska, Stereotypy językowe jako przyczynek do badania stosunków polsko-rumuńskich,
Adam Bartosz, Panorama „Bem w Siedmiogrodzie”,
Tadeusz A. Olszański, Dunajecki krokodyl,
Mirosław J. Barański, Wielki pożar w Słowackim Raju,
Stanisław Janocha, Zagórski Karmel – ocalony.
Z.K, Łopienka to nie tylko cerkiew
Stanisław Harajda, Łemkowskie losy.
Krzysztof Jaworski, Kilka uwag do „klucza do uprawiania turystyki górskiej w Rumunii”.
Zygmunt Ficek, Wiersze.
Recenzje
Miscellanea
Abstracts
Fotografie
Maramuresz, mapa na wklejce
Mapa załącznikowa w skali 1:100 000, reedycja mapy WIG, arkusze: Seneczów, Horinczów

Płaj 21

26 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 21
Płaj 21 jesień 2000 (208+8 stron)

zawartość tomu:

Grzegorz Jarosiński, Starej Huty opisanie w pięciu odsłonach.
Grzegorz Jarosiński, Rok obrzędowy Górali Czadeckich z północnej Bukowiny.
Ihor Czechowskij, Wilk jako istota mityczna w wierzeniach kalendarzowych Ukraińców Karpat,
Katarzyna Łebkowska, Dziś nie ma co opowiadać, czyli Boże Narodzenie wśród Bojków,
Tadeusz A. Olszański, Wołosi – zapomniany lud Bałkanów,
Tadeusz M. Trajdos, Wojna w Siedmiogrodzie 1848-49,
Piotr Janko, Kisucko – Orawska Kolejka Leśna.
Paweł Luboński, Carpaţii Curburi czyli dwa tygodnie pomiędzy Braszowem a Buzau.
Jan Garncarski, Anna Muzyczuk, Podkarpackie Pompeje. Odkrycia archeologiczne na rynku w Krośnie,
Ołena Krok, Pikieciarza nakarmić.
Książki
Miscellanea
Abstracts
Jako załącznik reprint mapy WIG arkusze Storożyniec i Hliboka PTR Kartografia

Rumuńskie kule (Płaj 20)

26 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Agnieszka Wielocha

(fragment)

Podróżując Rumuńskimi bezdrożami, możemy dostrzecczasami, jaśniejąca na wzgórzu, smukłą sylwetkę ufortyfikowanegokasztelu zwanego tutaj kulą. Jej widok przywiedzie nam namyśl miniony dawno świat, w którym po piaszczystych drogach Rumuniigalopowali na koniach bojarzy, przechadzały się w długich,powłóczystych sukniach ich pełne wdzięku żony, a na traktach handlowychspotkać można było groźnych opryszków oraz siejące postrach bandytureckich rabusiów. Czytaj dalej →

Darowskie lata (Płaj 20)

26 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

(wstęp)

Huber Ossadnik

Darów to nieistniejąca, mała wieś leżąca po południowej stronie pasma Bukowicy, etnograficznie na terenie Łemkowszczyzny wschodniej. Do 1934 roku należał Darów wraz z Moszczańcem do grekokatolickiej parafii Surowica w dekanacie jaśliskim. Z chwilą utworzenia Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny, parafia Surowica, a wraz z nią i Darów weszła do dekanatu rymanowskiego AAŁ. Z racji niedostępności geograficznej jak  i małej ilości publikacji historycznych, etnograficznych i turystycznych, grupa wsi (Darów, Surowica, Polany Surowiczne, Puławy, Rudawka Rymanowska, Wisłoczek, Wernejówka), leżących na północ od drogi Komańcza – Jaśliska – Tylawa pozostaje nierozpoznana. Zainteresowanie Łemkowszczyzną zarówno w okresie międzywojennym jak i w chwili obecnej dotyczy głównie większych  i  bardziej  znanych miejscowości oraz Łemkowszczyzny jako całości. Pozostające na uboczu, zagubione w gęstych lasach wsie północnej części Łemkowszczyzny Wschodniej interesowały badaczy w sposób ograniczony. W okresie międzywojennym nie prowadzono na tym terenie żadnych badań. Również z powodu tragicznego rozproszenia ludności autochtonicznej po II wojnie światowej żadnych badań nie można już dzisiaj przeprowadzić. Dużego więc znaczenia nabierają źródła archiwalne, w tym np. pamiętniki. Ich wartość jest zróżnicowana w zależności od czasu i osoby, która je pisała. W przypadku byłych mieszkańców wysiedlonych miejscowości przeważa ton sentymentalno-refleksyjny, traktujący kraj dziecinny jako raj utracony, niezależnie od ówczesnych warunków życia. W przypadku relacji osób z zewnątrz, np. nauczycieli skierowanych do pracy we wsi przeważa obiektywny stosunek do zastanej rzeczywistości, często duma z powodu osiągnięć dydaktycznych, lub poczucie niemożności, porażki. Czytaj dalej →

Płaj 20

26 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 20
Płaj 20 wiosna 2000 (224+8 stron)

Zawartość tomu:

Andrzej Wielocha, Para jubilatów. Z okazji X lecia TK i 20 tomu Płaju,
Wojciech Krukar, Gniazdo Tarnicy-Halicza i dolina Wołosatego. Materiały do Monografii,
Stanisław Kryciński, Ocalić, ile się da,
Roman Frodyma, Cmentarną ścieżką,
Roman Frodyma, Pod Cieklinką. Wieś Cieklin w I wojnie światowej i cmentarze wojenne,
Roman Frodyma, Karpackim bohaterom. Pamiątki I wojny światowej w krajach Europu Środkowej,
Adam Bartosz, Cyganie w Jurgowie,
Czesława Słuszkiewicz, Darowskie lata,
Ryszard M. Remiszewski, Księgi pustelni bł. Kingi,
Krzysztof Urbańczyk, Pomniki przy szlaku – Sucha Góra,
Agnieszka Wielocha, Rumuńskie kule,
Stanisław Figiel, Rumunia,
Nicholas Crane, Górami przez Europę,
Marek Styczyński, Projekt Karpaty Magiczne,
Polemiki
Książki
Miscellanea
Spis zawartości „Płaju”. Tomy 1-19
Indeks autorów artykułów zamieszczonych w „Płaju” w tomach 1-19

Płaj 19

26 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 19Płaj 19 jesień 1999 (stron 184)

zawartość tomu:

Andrzej Wielocha, Niemcy w Karpatach – Wprowadzenie,
Andrzej Wielocha, Kolonizacja józefińska w Galicyjskich Karpatach,
Marek Grabeki, Osadnictwo niemieckie na Sądecczyźnie w XVIII w.,
Hubert Osadnik, Ewangelicko-augsburska gmina religijna w Bandrowie Kolonii w świetle ksiąg metrykalnych z lat 1788-1939,
Tadeusz A. Olszański, Ludność niemiecka Podkarpacia w świetle spisu powszechnego z 1921 r.,
Tadeusz M. Trajdos, Niemcy na Górnym Spiszu,
Stanisław Figiel, Sasi siedmiogrodzcy i ich zabytki,
Claus Stephani, Grupy narodowościowe na bukowinie i ich wzajemne Stosunki na podstawie opowiadań ludowych niemców Spiskich,
Mirosław J. Barański, Na marginesie węgierskiego powstania Kuruców i jego związku z dziejami Bielska i Żywiecczyzny,
Jerzy Macek, Republika Huculska,
Adam Bartosz, Pogórze i Łemkowszczyzna na zdjęciach niemieckiego żołnierza,
Antoni Kroh, Kto wydaje zezwolenia na miłość do Armii Radzieckiej?
Mariusz Martyniak, O Romanie Kumłyku – huculskim muzyku…,
Nicolae Mareş, Wołoskie korzenie?
Zdzisław Skrok, Od tyłu na Popa Iwana,
W kwestii Polaków na Słowacji. Odpowiedź panom Antoniemu Krohowi i Piotrowi Krzywdzie, Marek Skawiński
Książki
Miscellanea
Abstracts
Zusammenfassung