6. Sądecka Watra Archeologiczna

1 lipca 2022 | Wydarzenia | Na temat:

W malowniczych krajobrazach karpackiego odcinka doliny Dunajca 16 i 17 lipca 2022 r. odbędzie się 6. Watra Archeologiczna. Je uczestnicy będą mogli zapoznać się z położonymi w górach stanowiskami archeologicznymi – od epoki lodowcowej do wczesnego średniowiecza. Sobota 16 lipca w całości poświęcona będzie pozostałościom prehistorycznej fortecy na Górze Zyndrama w Maszkowicach. Tegoroczny sezon wykopaliskowy na tym stanowisku zaczyna się już 11 lipca, w związku z tym zwiedzający będą mieli okazję nie tylko obejrzeć pozostałości unikatowych kamiennych murów sprzed 3,5 tysiąca lat, ale również zajrzeć do otwartego wykopu archeologicznego oraz zapoznać się z najciekawszymi zabytkami odkrytymi na Górze Zyndrama w ciągu ostatnich 10 lat. Po stanowisku oprowadzać będzie Marcin Przybyła. Niedziela 17 lipca rozpocznie się od podróży w czasie do epoki, w której Tatry skuwał lodowiec, zaś na rozpościerającej się u ich stóp tundrze wypasały się stada mamutów. Magdalena Cieśla i Anna Kraszewska przeniosą watrę do Jaskini Obłazowej, którą na swoje obozowisko wybrali najpierw tajemniczy neandertalczycy, a później pierwsi przedstawiciele naszego gatunku. Z pobytem tych drugich związane jest najsłynniejsze znalezisko z Obłazowej – bumerang wykonany z ciosu mamuta. Po południu przewidziane są odwiedziny dwóch grodzisk położonych na krańcach Kotliny Łąckiej. Mało znany, lecz bardzo interesujący obiekt na Babiej Górze w Zabrzeży to miniaturowa górska forteca z epoki żelaza. Z kolei tysiąc lat młodsza, potężna warownia w Naszacowicach jest miejscem dokumentującym burzliwe dzieje zachodniej Słowiańszczyzny we wczesnym średniowieczu. Wielokrotnie palony i odbudowywany gród funkcjonował na obrzeżach państwa wielkomorawskiego, doświadczył najazdów Awarów, a później także wojowniczego władcy wielkopolskich Polan, by ostatecznie ulec zniszczeniu w okresie kryzysu państwa pierwszych Piastów. Czytaj dalej →

Łemkowskie spotkania w Zyndranowej

28 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

W niedzielę 3 lipca serdecznie zapraszamy do Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej (Музей Лемківской Культуры) na spotkania z autorami książek poświęconych Łemkowszczyźnie.
A oto co w programie:
– godz. 14 Stanisław Kryciński i jego trylogia łemkowska;
– godz. 15 Mania Strzelecka i jej nowa książka dla dzieci ,,Nikifor”, plastyczno-literacka opowieść o genialnym malarzu z Krynicy;
– godz. 16 Akcja „Wisła” oraz działania przesiedleńcze po jej formalnym zakończeniu – spotkanie autorskie z prof. Janem Pisulińskim, który opowie o nowym i znacznie rozszerzonym wydaniu swojej monografii „Akcja Specjalna »Wisła«”;
– godz. 17 „Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów” – spotkanie autorskie z prof. Paulem Robertem Magocsim, zakończone dyskusją wokół idei Rusi Karpackiej;
– godz. 18.30 Koncert muzyki łemkowskiej w wykonaniu duetu Hancia i Slavko, czyli Anny Kwas i Jarka Mazura. Zaś na zakończenie wspólne ognisko, a w przerwach między spotkaniami możliwość zwiedzania Muzeum Kultury Łemkowskiej.

Wykłady o dawnym podkarpaciu węgierskim

21 czerwca 2022 | Wydarzenia

Udostępniamy i rekomendujemy Państwu cykl wykładów prof. Tadeusza Trajdosa omawiających historię, zabytki i dzień dzisiejszy dawnych karpackich komitatów (województw) węgierskich: Marmarosz, Bereg, Ugocsa i Ung. Obecnie większość tego obszaru należy do rejonu zakarpackiego Ukrainy.
Prof. Tadeusz Trajdos jest historykiem i historykiem sztuki, a także członkiem naszego Towarzystwa. Jego zainteresowania badawcze w dużej części związane są z południowo-wschodnimi terenami II Rzeczypospolitej oraz obszarem Górnych Węgier, należących obecnie do Słowacji i ukraińskiego Zakarpacia. Jego wykłady mają subiektywny i emocjonalny charakter i w znacznej części oparte są o dorobek historiografii węgierskiej.
Niezwykle skomplikowana historia tego regionu, relacje etniczne i religijne omówione zostały w ciągu pięciu pierwszych wykładów. W kolejnych autor przedstawił najważniejsze zabytki, pamiątki historyczne i dzień dzisiejszy wymienionych komitatów z uwzględnieniem poszczególnych grup etnicznych mieszkańców tych ziem: Czechów, Rumunów, Rusinów, Słowaków, Węgrów i Żydów, a nawet Cyganów.
Na początek przedstawiamy wykłady historyczne.

1   Historia ogólna regionu do 1945 r. (czas 1:15:00 h)

2   Dzieje kościelne do XIX w. (czas 1:15:07 h)

3   Historia 2 poł. XIX w. – 1918 r. (czas 1:49:35 h)

4   Historia 1918 – 1944 r. (czas 2:06:03 h)

5   Historia po 1944 r. (czas 1:41:10 h)

Kolejne wykłady będą udostępniane w miarę ich powstawania, w pakietach obejmujących poszczególne komitaty.

Do Łopienki na „Etnowarsztaty”

20 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: , ,

„Etnowarsztaty w Łopience” to projekt będący próbą uratowania od zapomnienia bieszczadzkiej tradycji i kultury. Nieistniejąca dziś wieś Łopienka jest przykładem wielu bieszczadzkich miejscowości, w których tradycyjny przekaz pokoleniowy został przerwany przez wojnę i wysiedlenie mieszkańców. Bogata spuścizna kultury materialnej i duchowej tworzona przez wieki przez przedstawicieli różnych kultur: polskiej, bojkowskiej, łemkowskiej, żydowskiej, wołoskiej nagle zniknęła. „Etnowarsztaty” będą nie tylko prezentacją ginącego rzemiosła i sztuki ludowej, ale poprzez aktywne uczestnictwo dadzą możliwość dotknięcia przeszłości, spełnią rolę brakującego ogniwa w przekazie tradycji i dziedzictwa kulturowego. Projekt przewiduje przeprowadzenie warsztatów z następujących dziedzin: kowalstwo, garncarstwo, kamieniarstwo, wikliniarstwo, tkactwo, muzyka, taniec i etnografia. Nieprzypadkowy jest wybór miejsca warsztatów, które z jednej strony ukazuje współczesny kontekst zaniku więzi kulturowych, z drugiej zaś na tle podniesionej z ruin cerkwi w Łopience pokaże, że możliwa jest odbudowa tradycji. Więcej informacji o „Etnowarsztatach” znajduje się tu.

Karpatorusini pod osłoną gór

18 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Z prawdziwą przyjemnością zapraszamy do udziału w spotkaniach autorskich prof. Paula Roberta Magocsi’ego z okazji wydanej właśnie przez oficynę Libra.pl po polsku jego monografii naukowej dotycząca historii zamieszkującej Karpaty ludności rusińskiej pt. „Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów” (w przekładzie Marka Króla). W porównaniu z wydaną także po polsku przed siedmioma laty książką tego autora pt. „Naród znikąd. Ilustrowana historia Rusinów Karpackich”, to opracowanie liczące bez mała 600 stron, zawiera znacznie więcej informacji, szczególnie w zakresie historii współczesnej tego regionu Karpat.
Spotkania odbędą się:
– 27 czerwca, godz. 18, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie, ul. Kredytowa 1. Spotkanie poprowadzą Robert Zydel, dyrektor Państwowego Muzeum Etnograficznego oraz dr hab. Tomasz Stryjek,
– 28 czerwca, godz. 17:30, Polska Akademia Umiejętności Kraków, ul. Sławkowska 17, Duża Aula. Spotkanie poprowadzą dr hab. Andrzej A. Zięba oraz dr hab. Helena Duć-Fajfer,
– 29 czerwca, godz. 18, Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach ul. Wróblewskiego 10A. Spotkanie poprowadzą Zdzisław Tohl, dyrektor Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów oraz dr hab. Jan Pisuliński,
– 30 czerwca, godz. 17, Muzeum Historyczne w Sanoku Sala 25 Obrazów. Spotkanie poprowadzą dr hab. Helena Duć-Fajfer, oraz dr Jarosław Serafin dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku,
– 3 lipca, godz.15, Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej (Музей Лемківской Культуры).
Towarzystwo Karpackie – nie bez satysfakcji – przyjęło patronat medialny nad tym wydarzeniem.

Poznanie i zagospodarowanie Babiej Góry

16 czerwca 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 30 czerwca 2022 r. o godz. 19. Gościem będzie tym razem Jerzy Kapłon, który opowie o dziejach turystycznego poznania i zagospodarowania Babiej Góry do połowy XX wieku. Dowiemy się o historii turystycznego poznania „Królowej Beskidów” i okolic od czasów najdawniejszych, aż do połowy XX wieku. Na podstawie odnalezionych, nieznanych szerszemu ogółowi zapisów i dokumentów autor przedstawi najwybitniejsze postacie, którym zawdzięczamy opisy Babiej Góry oraz ich dokonania. Opowieść obejmie także organizacje i stowarzyszenia, szczególnie zasłużone dla ochrony niepowtarzalnych cech i wartości tego regionu, ale także za jego udostępnianie turystyczne, rozwój bazy noclegowej i infrastruktury wspierającej ruch turystyczny. Na pewno będą także liczne odniesienia do współczesności, na kształtowanie której nasz gość, jako prezes Zarządu Głównego PTTK, ma niewątpliwie znaczący wpływ.
Jerzy Kapłon jest przewodnikiem SKPG „Harnasie”, przewodnikiem beskidzkim, Przodownikiem Turystyki Górskiej PTTK, posiada także uprawnienia przewodnika górskiego międzynarodowego –UIMLA. Aktywnie działała w strukturach społecznych PTTK, aktualnie sprawuje funkcję prezesa Zarządu Głównego, a także dyrektora Centralnego Ośrodku Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie. Jest animatorem wielu projektów wspieranych z budżetu państwa – w tym związanych z budową sieci szlaków turystycznych w ukraińskich Karpatach Wschodnich i w Gruzji oraz budową nowoczesnej bazy szlaków turystycznych PTTK. Jest członkiem Rady Naukowej Tatrzańskiego i Gorczańskiego Parku Narodowego, Rady Polskiej Organizacji Turystycznej i Rady Naukowej Związku Podhalan. Jerzy Kapłon jest także autorem wielu artykułów i książek związanych z historią turystyki górskiej, w tym także w rejonie Babiej Góry, a zwłaszcza poświęconych Polskiemu Towarzystwu Tatrzańskiemu i jego oddziałom oraz turystyce polskiej w Karpatach Wschodnich. Czytaj dalej →

Jak powołać Turnicki Park Narodowy?

15 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Adam Wajrak i zespół Klimat i Środowisko „Gazety Wyborczej” zapraszają w piątek 17 czerwca 2022 r. o godz. 19 do obejrzenia w transmisji online debaty ekspertów wokół niewidzialnego Turnickiego Parku Narodowego. Na pytania: co musi się wydarzyć, by Turnicki Park Narodowy powstał i jak przekonać do niego nieprzekonaną część lokalnej społeczności spróbują odpowiedzieć zaproszeni do debaty eksperci.
Tu warto przypomnieć, że starania o utworzenie tego parku narodowego liczą sobie już trzy dekady, a właśnie mija ćwierć wieku od czasu kiedy wiosną 1997 roku Towarzystwo Karpackie upominało się u ówczesnego ministra Ochrony Środowiska, Stanisława Żelichowskiego o jego powołanie do życia i o wstrzymanie na jego terenie intensywnego wyrębu.
W piątek, w dniu debaty, do „Gazety Wyborczej” dołączony będzie specjalny dodatek w postaci mapy społecznie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego.

Etnowarsztaty w Łopience

13 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Towarzystwo Karpackie z satysfakcją informuje, że zostało beneficjentem konkursu EtnoPolska 2022 i w zawiązku z tym realizować będziemy zadanie pt. „Etnowarsztaty w Łopience”, na które została przyznana dotacja  w kwocie 10 000 zł. Wszystkie informacje, ogłoszenia i relacje z realizacji tego zadania będą dostępne na naszym portalu w zakładce Łopienka/Etnowarsztaty.

Tablica SKPB w bacówce na Jaworcu

13 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Wczoraj w południe w jadalni jednego z najsympatyczniejszych schronisk bieszczadzkich, to znaczy w bacówce PTTK na Jaworcu odsłonięto uroczyście tablicę pamiątkową „Pamięci założycieli i członków SKPB Warszawa”. Jej fundatorem jest przewodnik SKPB (blacha nr 139) Bolesław Szafrański „Generał”. Uroczystość odsłonięcia odbyła się z okazji 65-lecia SKPB, którego obchody miały miejsce w ostatni weekend w gościnnych progach ośrodka „Piotrowa Polana” rodziny Ostrowskich w Wetlinie. Bolek odsłaniając tablicę wspólnie z aktualnym prezesem Koła Piotrem Bonikiem, sformułował myśl, z którą zgodzili się licznie tam obecni członkowie SKPB, taką mianowicie, że Koło odcisnęło niezatarte piętno na całym późniejszym życiu każdego z nas. Czytaj dalej →

Жаб’євська лікарня, Żabiowski szpital

6 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Kontynuując cykl „Сьогодні всі ми говоримо українською” zamieszczamy tu do pobrania kolejny artykuł Leszka Rymarowicza, który ukazał się po ukraińsku w wydawanym w Werchowynie „Kalendarzu Huculskim 2022”. Przedstawia on zupełnie nieznane dzieje budowy żabiowskiego ośrodka zdrowia, zwanego także „Szpitalem Serwackiego”, oddanego do użytku w 1931 r. Jest to jeden z niewielu ocalałych z wojennej i sowieckiej zawieruchy budynków dzisiejszej Werchowiny powstałych w latach międzywojennych. Obecnie to siedziba Dziecięcej Szkoły Artystycznej.
У 2022 році виповнюється річниця ініціативи тодішньої Ради ґміни давнього Жаб’є (зараз – Верховина) побудувати у цій місцевості лікарню, результатом якої є існуюча споруда на вул. Жаб’євській № 4. Походження будівлі, на жаль, є повністю невідоме, так само, як забутими залишаються імена як ініціаторів її будівництва та й імена гуцульських майстрів, які збудували її так гарно й надійно. Сьогодні споруда Дитячої Школи Мистецтв у Верховині, є не лише цінною пам’яткою архітектури, а й свідком іноді важкої та вже призабутої історії Гуцульщини, а також майстерності й надійності колишніх гуцульських майстрів. Можливо, колись вдасться повернути цю споруду до стану, відповідного з первинним оригінальним дизайном? Вона б стала справжньою перлиною серед будівель Верховини та гордістю влади цього чудового міста.