Słownik huculsko-ukraińsko-rumuński

7 grudnia 2021 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Miło nam poinformować, iż kilka dni temu ukazał się drukiem „Ilustrowany słownik huculsko-ukraińsko-rumuński” („Dicționarul ilustrat huțul-ucrainean-român”) wydany przez wydawnictwo „Huțulii”. Słownik powstał z inicjatywy i pod kierunkiem Vasile Popovici, w którego Muzeum Huculskim w Repedea mieliśmy przyjemność gościć w czasie tegorocznej wyprawy Towarzystwa Karpackiego. Projekt ten zrealizowała Fundacja Ukraińskich Hucułów Rumunii przy wsparciu finansowym Rumuńskiego Narodowego Fundusz Kultury. Słownik zawiera około 6000 słów, zarówno tych najbardziej rozpowszechnionych, jak i praktycznie już nie używanych, w tym wiele zapożyczeń, które stały się częścią miejscowego huculskiego dialektu. Nowością słownika jest część ilustracyjna, wykorzystująca stare fotografie Huculszczyzny jak i zdjęcia eksponatów z prywatnych muzeów: „Huțulii Maramureșeni din Repedea” prowadzonego przez Vasile Popovici oraz „Muzeum Etnograficznego Starożytności Huculszczyzny” w Krzyworówni prowadzonego przez Iwana i Jarosława Zelenczuków (którzy znaleźli się także w składzie komitetu redakcyjnego Słownika).
Czytaj dalej →

Korzenie Vincenzowskiego imperatywu działania

4 grudnia 2021 | Wydarzenia

Jeszcze dobrze nie opadł kurz po poprzedniej konferencji vincenzowskiej, a tu już szykuje się nam kolejna – międzynarodowa i naukowa. Oczywiście nie jest to dla nas żadne zaskoczenie, bo już dwa miesiące temu informowaliśmy o niej na naszym portalu. Odbędzie się ona online w dniach 18-19 grudnia 2021 r. w ramach projektu „Twórczość Stanisława Vincenza u progu XXI wieku – w ujęciu interdyscyplinarnym” pod dość tajemniczym tytułem „Homo agens Stanisława Vincenza”, a jej organizatorami są Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie (ZPPnO), Instytut Filologii Polskiej i Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego (UWr), Wydział Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu (UAP), Interdyscyplinarny Ośrodek Studiów Polskich Uniwersytetu w Hajfie (UH Izrael), Ogólnoukraińskie Forum Demokratyczne (Kijów) i Instytut Kultury Europejskiej Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie (PUNO). Jej szczegółowy program dostępny jest tu, a więcej informacji o całym projekcie i o konferencji można znaleźć na poświęconej mu stronie internetowej. Tam też udostępnione są już linki do trzech bloków transmisyjnych na platformie YouTube, gdzie będzie można śledzić jej przebieg. Chętni do wzięcia czynnego udziału w konferencji będą mogli załogować się na platformę ZOOM, poprzez link udostępniony bezpośrednio przed jej rozpoczęciem także na stronie projektu.

Ksiądz Sofron Witwicki na grudniowe wieczory

1 grudnia 2021 | Płaj - artykuły | Na temat: ,

Głównym bohaterem 57 tomu „Płaju” był ksiądz Sofron Witwicki (Софрон Витвицький), któremu poświęciliśmy aż trzy teksty i ponad jedną trzecią objętości. Postać to pod wieloma względami szczególna i na wskroś karpacka, a dodatkowo rocznicowa – bo mijała wówczas i 200. rocznica jego urodzin i 140. rocznica śmierci. Dziś w ramach karpackich reminiscencji proponujemy na długie wieczory lekturę tych artykułów (do pobrania PDF). Na przykładzie Witwickiego widać dobitnie, że podziały polityczne w XIX-wiecznej Galicji Wschodniej nie przebiegały tak prosto, jak się nam dziś często wydaje. Można było czuć się Rusinem z krwi i kości, pisać w jazyczju i sprzyjać rusofilom, a jednocześnie mówić o sobie gente ruthenus natione polonus i przyszłość widzieć jedynie we wspólnocie polsko-ukraińskiej. Przekonanie o potrzebie porozumienia tkwiło głęboko w duszy Witwickiego i nie opuszczało go nigdy, mimo że przysparzało mu trosk i upokorzeń. Zaś deklarację o byciu Rusinem narodowości polskiej powtarzał niezłomnie do końca. Szczególnie chcemy polecić odtworzony na podstawie nie publikowanej dotąd korespondencji epizod działalności księdza Sofrona jako delegata Towarzystwa Tatrzańskiego pod Czarnohorą. Nie będziemy specjalnie ukrywać, że przy okazji żmudnego zbierania rozproszonych strzępków informacji o „proboszczu Hucułów” bardzo się z nim zaprzyjaźniliśmy. Być może więc w swej fascynacji jego osobą nie jesteśmy za bardzo obiektywni – ocenę musimy pozostawić czytelnikom – mamy jednak nadzieję, że czasu poświęconego lekturze żałować Państwo nie będziecie.

Promocja Górali Nadpopradzkich

28 listopada 2021 | Nowości wydawnicze | Na temat:

Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury im. Danuty Szaflarskiej w Piwnicznej-Zdroju oraz Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie serdecznie zapraszają na promocję wydanej niedawno książki zatytułowanej Kultura ludowa Górali Nadpopradzkich (od Piwnicznej i Rytra). Jest to praca zbiorowa o charakterze monograficznym pod redakcją naukową Katarzyny Ceklarz i Joanny Hołdy wydana przez  Oficynę Wydawniczą „Wierchy” COTG PTTK jako 34 tom Biblioteki Górskiej. Publikacja składa się z dwóch woluminów liczących odpowiednio 740 i 91 stron, zawiera liczne ilustracje w tekście oraz na oddzielnych kartach.
Spotkanie promocyjne odbędzie się 2 grudnia 2021 r. o godz. 18 w sali MGOK w Piwnicznej-Zdroju, Rynek 11.

Pralesy Slovenska

26 listopada 2021 | Wydarzenia

Świetne wieści ze Słowacji: 3 listopada 2021 r. rząd przyjął rozporządzenie uznające 76 obiektów leśnych na Słowacji, o łącznej powierzchni 6,5 tys. ha, za rezerwaty przyrody pod zbiorczą nazwą „Pralesy Slovenska”, wprowadzając w nich, zgodnie z ustawodawstwem słowackim, tzw. piąty (najwyższy, oznaczający ochronę ścisłą i istotne ograniczenia wstępu) stopień ochrony. Obiekty są rozproszone na terytorium całej Słowacji, szczególnie wiele jest ich jednak w Niskich Tatrach i Wielkiej Fatrze. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 grudnia 2021 r. Słowacja robi w ten sposób krok w kierunku wdrożenia Europejskiej Strategii Ochrony Różnorodności Biologicznej ’2030 „Przywrócić przyrodę do naszego życia”, zakładającej m. in. ochronę wszystkich pozostałości tzw. old-growth forests (starolasów), czyli fragmentów lasu, które w znacznym stopniu zachowały cechy naturalności i pierwotności, a dojście do ochrony ścisłej 10% powierzchni lądowej UE. Pula tych obiektów to wynik społecznej inwentaryzacji starolasów Słowacji, a następnie kampanii społecznej mającej na celu wzięcie pod ochronę tych starolasów, które nie były jeszcze chronione. Kampanię realizowało słowackie NGO „Prales” wspólnie z WWF Słowacja, a zagadnieniu poświęcona jest strona internetowa. Czytaj dalej →

O wyprawach Stanisława Vincenza za Czarnohorę

25 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Ponieważ mamy ostatni czwartek miesiąca, kiedy to  tradycyjnie odbywają się „Spotkania Karpackie online”, aby tradycji stało się zadość proponujemy obejrzenie opowieści Leszka Rymarowicza „Za góry czy za miedzę” przedstawionej na konferencji „Stanisław Vincenz – Czarnohora: miejsce i nie-miejsce”. W referacie opisano wyprawę Stanisława Vincenza odbytą we wrześniu 1925 r. pieszo przez Czarnohorę do Rachowa oraz jej hipotetyczny związek z późniejszymi peregrynacjami rodziny Vincenzów. Dokonano także opisu Przełęczy Tatarskiej i wydarzeń które się tam rozgrywały we wrześniu 1939 r. Niewątpliwie ciekawe dla osób wędrujących po Karpatach będą efekty podjętych przez autora poszukiwań reliktów historycznych na Przełęczy Tatarskiej, a szczególnie konstatacja, że obecne miejsce, przez które przechodzi szosa transkarpacka nie jest tożsame z tym historycznym łączącą przez wieki ziemie dawnej Polski z Królestwem Węgierskim, a przez międzywojenne dwudziestolecie z Czecho-Słowacją. Opowieść ilustrowana historycznymi i współczesnymi fotografiami miejsc i osób dostępna jest tu. Jednocześnie udostępniony fragment Konferencji prosimy potraktować jako zachętę do zapoznania się z innymi referatami dostępnymi na kanale YouTube „Towarzystwo Karpackie”. Czytaj dalej →

Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu…

25 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zaprasza na wystawę 26 fotografii Tomasza Kośka pt. „Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu… ”. Prezentowane fotografie pochodzą z lat 2009-2010, 2014 i 2016, kiedy ich autor prowadził etnograficzne badania na terenie regionu Marmarosz, które stały się podstawą rozprawy doktorskiej Ukraińska mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości. Z jednej strony, fotograficzne impresje są dokumentacją życia mieszkańców, przede wszystkim z miejscowości w dolinie rzeki Ruscova, ale także w dolinach Vişeu i Cisy. W codzienności tych mieszkańców przewijał się trud powszedniej pracy, radość i wytchnienie świąt, czy w końcu smutek związany z przemijaniem ziemskiego żywota. Zdjęcia są także dokumentacją etnograficznego bycia w terenie, tworzenie się zażyłości pomiędzy etnografem a współpracownikami terenowymi, poznawania historii ich życia, codziennych trosk i radości. Wśród fotografii znalazły się zarówno portrety, jak i obrazy o charakterze reportażowym dokumentujące codzienność grupy z Marmaroszu. Oczywiście życie mieszkańców toczy się w ścisłych relacjach z otaczającym ich światem przyrody Karpat Marmaroskich. Tym samym, bohaterem zdjęć jest również środowisko naturalne. Wernisaż wystawy odbędzie się w piątek 26 listopada o godz. 18. Spotkanie uświetni występ zespołu „Wernyhora”, sanockiej grupy czerpiącej inspiracje z muzyki tradycyjnej pogranicza polsko-ukraińskiego.

Pravda dávnověku

23 listopada 2021 | Książki, Wydarzenia | Na temat: ,

Z prawdziwą radością spieszymy poinformować o wydarzeniu, które z pewnością ucieszy wszystkich miłośników twórczości Stanisława Vincenza, a szczególnie „Połoniny”. Otóż ukazało się właśnie  tłumaczenie „Prawdy starowieku” na język czeski dokonane przez Davida Zelinkę, który – tak się pięknie składa – był uczestnikiem organizowanej przez nas i zakończonej dwa dni temu konferencji vincezowskiej. Tytuł po czesku niewiele odbiega od oryginału i brzmi następująco: Na vysoké polonině – Pravda dávnověku. Książka, która jest już do kupienia w księgarniach liczy 612 stron, a ukazała się nakładem praskiego wydawnictwa Malvern.

Pokonferencyjne podziękowania

22 listopada 2021 | Ogólne

Szanowni Państwo,
w Vincenzowskiej wersji mitu o Rachmanach podkreśla się, że „od ludzi do ludzi zwraca się znak-ofiara”. Po zakończonej konferencji „Stanisław Vincenz – Czarnohora: miejsce i nie-miejsce”, odbytej w Krakowie w trybie hybrydowym, chcielibyśmy wyrazić nadzieję, że czynnik ofiary nie był zbyt dokuczliwy, a nasze spotkanie upamiętniające pięćdziesiątą rocznicę śmierci autora Połoniny było przede wszystkim czytelnym znakiem. Dziękujemy Państwu za udział w każdej formie: za wygłoszone referaty, za wypowiedzi w dyskusji, za bezpośrednie wsparcie organizacyjne, za śledzenie obrad za pośrednictwem mediów społecznościowych.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzania strony konferencji, gdzie wkrótce zostanie opublikowany zapis obrad, a także do oglądania trzech bloków transmisji na Kanale Towarzystwa Karpackiego na You Tube, z których każdy miał już ponad 150 wyświetleń.
Daj Boże myrno!

Komitet Organizacyjny
Robert Księżopolski, Leszek Rymarowicz, Agnieszka Synakowska, Jan A. Choroszy

Czytaj dalej →

Hucułka i źrebak

22 listopada 2021 | Aukcyjne karpatiana | Na temat:

Dawno nie korzystaliśmy z działu „aukcyjne karpatiana” tym chętniej więc wypełniamy zaległości, jako że jest ku temu dobra okazja. Otóż na aukcji malarstwa dawnego Sopockiego Domu Aukcyjnego, która odbędzie się 27 listopada 2021 r. o godz. 16 będzie można nabyć akwarelę na papierze Juliusza Kossaka (1824 – 1899) zatytułowaną „Hucułka i źrebak” datowaną na 1889 r. (lub 1888). Niestety szacowana przez fachowców cena może sięgnąć nawet 60 000 zł. Na obrazku Hucułka jedzie na obładowanym berbenicami koniu z nieodłączną fajką w zębach i przędzą w ręku. Autor wprawdzie wychował się na Pokuciu, ale od 1855 r. chyba już tam nie był, bo to dzieło najwyraźniej malował z pamięci, stąd szczegóły stroju są dość dowolne i co tu dużo mówić, mało autentyczne. Co by jednak nie mówić jest to jeden z tych obrazków, który Huculszczyznę wprowadzał na salony.