8. Sądecka Watra Archeologiczna

W dniach 13-14 lipca 2024 r. odbędzie się 8. Sądecka Watra Archeologiczna, w ramach której serdecznie zapraszamy do zwiedzenia stanowiska archeologicznego na Górze Zyndrama w Maszkowicach. W tym roku planujemy zwiedzanie pod fachową opieką archeologów, z udziałem dr hab. Marcina Przybyły, prof. UJ, z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także wycieczkę terenową na wzgórze Koziarnia (603 m n.p.m.), przy zbiegu granic Tylmanowej, Ochotnicy Dolnej i Zabrzeży, gdzie we wrześniu 1939 roku znajdował się punkt oporu „Wietrznica” i fortyfikacje polskiego oddziału KOP, który do nocy z 4 na 5 września 1939 roku, zatrzymywał niemiecką 2. Dywizję Górską Wehrmachtu, nacierającą doliną Dunajca. Po archeologicznych pozostałościach walk o Wietrznice oprowadzi nas dr Dawid Golik z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, autor książki Wrzesień 1939 w dolinie Dunajca.

Organizatorami 8. Watry są Towarzystwo Karpackie, Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wójt Gminy Łącko, Oddział Nowosądecki Polskiego Towarzystwa Historycznego i Dom Sądecki w Zarzeczu. Czytaj dalej

O gorgańskich szlakach, chatkach i limbach

Zapraszamy na szóste w 2024 roku, już wakacyjne Spotkanie Karpackie online, które odbędą się w czwartek 27 czerwca 2024 r., jak zwykle o 19. Tym razem naszym gościem będzie Wasyl Ficak z Kałusza, który opowie o prowadzonych współcześnie w Gorganach społecznych inicjatywach odbudowy i utrzymywania elementów infrastruktury turystycznej, a także obiektów będących pamiątkami historycznymi. Kilkanaście już lat temu, bo w 2008 r., odbudowano schron na Połoninie Płyśce, w miejscu gdzie przed wojną funkcjonowało schronisko Ukraińskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego „Płaj”. Regularnie odnawiane są gorgańskie szlaki turystyczne, remontowane schrony turystyczne, a w zeszłym roku odbudowano ozdobną bramę wejściowej do rezerwatu limbowego na Jajku Perehińskim. Rezerwat ten powstał w okresie międzywojennym dzięki wspólnym wysiłkom uczonych polskich i ukraińskich, a ustanowił go dekretem z dnia 15.04.1935 r. metropolita Andrzej Szeptycki, stąd też nadano rezerwatowi właśnie jego imię. Podkreślić należy, że wszystkie te działania wykonywane są społecznie, siłami wolontariuszy, także w tych trudnych czasach wojny w Ukrainie.

Wasyl Ficak jest ratownikiem górskim, przez wiele lat dyżurował na posterunku w obserwatorium na Pop Iwanie, działaczem turystycznym i regionalistą. Jest także autorem publikacji i znakomitym fotografem. Jego fotografie eksponowane były już na kilku indywidualnych wystawach na Ukrainie. Jest także autorem artykułu w Almanachu Karpackim „Płaj”. Czytaj dalej

Warsztaty kamieniarskie w Łopience

Towarzystwo Karpackie w ramach drugiej edycji projektu „Etnowarsztaty w Łopience” zaprasza osoby pełnoletnie na warsztaty kamieniarskie „Dawna sztuka budowania bez zaprawy”. Ich uczestnicy zapoznają się z:
– rodzajami surowców kamiennych występujących w Bieszczadach,
– tradycyjnymi sposobami pozyskiwania kamieni,
– podstawowymi zasadami obróbki-podziału różnych rodzajów kamieni,
– przykładami zachowanych w Łopience różnych reliktów kamiennych dawnej sztuki kamieniarskiej,
– zasadami łączenia kamieni w wątku kamiennym,
oraz wykonają pod nadzorem instruktora fragment kamiennego muru bez zaprawy lub brukowanego chodnika. Warsztaty będą trwały 6 godzin i odbywać się będą w dniach 28-30 czerwca w godzinach 10-16. Może w nich uczestniczyć maksymalnie 5-7 osób.
Na warsztaty należy zapisać się wysyłając do 26 czerwca swój akces na adres: z.kaszuba2@poczta.fm. Pod tym adresem można tez uzyskać dodatkowe informacje.
Uczestnictwo w warsztatach jest bezpłatne
, a o zakwalifikowaniu się będzie decydowała kolejność zgłoszeń. Preferowane będą osoby z województwa podkarpackiego. Czytaj dalej

„Czas dla Łopienki” odsłona jedenasta

Towarzystwo Karpackie oraz Gminne Centrum Kultury i Ekologii serdecznie zapraszają do Cisnej na kolejną sesję „Czas dla Łopienki”, jak zwykle poświęconą wymianie myśli, pomysłów i informacji dotyczących Łopienki i nie tylko. Sesja odbędzie się w sobotę 29 czerwca w siedzibie Gminnego Centrum Kultury i Ekologii. Początek o godzinie 10, a w programie informacje o planowanych działaniach w Łopience z perspektywy Gminy Cisna, Nadleśnictwa Cisna, Nadleśnictwa Baligród i Towarzystwa Karpackiego. Będzie można także wysłuchać wspomnienia Edwarda Marszałka o Władku Karabinie, historii powstania Muzeum w Myczkowie, którą przedstawi Stanisław Drozd, oraz opowieści Piotra Wawrzkiewicza o tradycji gry na lirze korbowej na Kresach Wschodnich.

150 lat Tunelu Łupkowskiego

Stowarzyszenie Opiekunowie Bieszczadzkiej Historii, Gmina Komańcza i Obec Palota zapraszają na uroczyste obchody Jubileuszu 150-lecia „Tunelu Łupkowskiego” 1874-2024, w sobotę 29 czerwca w godzinach od 10:30 do 16:30 na plac przy Dworcu Kolejowym w Starym Łupkowie.
W programie jubileuszu między innymi opowieść o powstaniu i burzliwych dziejach tunelu, przejście przez tunel na poczęstunek na Słowacji i z powrotem, oraz wiele innych atrakcji. Tu warto przypomnieć, że budowa strategicznego tunelu na linii pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei (Erste Ungarisch-Galizische Eisenbahn) łączącej Węgry z Galicją, a dokładnie Budapeszt z twierdzą w Przemyślu i stolicą Galicji we Lwowie – została uwieńczona oddaniem go do użytku 30 maja 1874 roku. Łupkowski tunel ma 416 m długości (z czego 234 m na terenie Słowacji). W latach 70. XIX wieku był to obiekt ważny i stanowiący powód do dumy, znalazł się więc – jak widać – na obrazie Tadeusza Rybkowskiego.

Krzyż Vincenzowski – kolejny komunikat

Jak widać na powyższym obrazku prezentującym gotową już pierwszą poprzeczną belkę nowego Krzyża Vincenzowskiego prace nad nim  toczące się w warsztacie ciesielskim w Dzemobroni postępują w szybkim tempie.
Niestety do sfinalizowania wszystkich prac związanych z restytucją Krzyża Vinceznowskiego w Bystrzcu brakuje nam jeszcze trochę środków, dlatego gorąco prosimy o dalsze wspieranie materialne naszej akcji. Każda wpłata jest na wagę złota. Prosimy o wpłaty na rachunek bankowy Towarzystwa Karpackiego: PKO BP XVIII O/W-wa (kod SWIFT: BPKOPLPW) 75 1020 1185 0000 4602 0074 3104 (z dopiskiem „Krzyż Vincenzowski”) nr IBAN: PL75102011850000460200743104. Zbiórka środków przebiega równolegle w Ukrainie. Środki można więc przekazywać także na rachunek: 5375 4112 1158 4953 (w Ukrainie); IBAN UA413220010000026209342945351 (dla wpłat z zagranicy). O dalszym przebiegu akcji będziemy oczywiście informować.

„Rys historyczny o Hucułach” po ukraińsku

Kołomyjskie Muzeum Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia im. Josafata Kobryńskiego z okazji 205. rocznicy urodzin ks. Sofrona Witwickiego (1819-1879) wydało w tych dniach pełne tłumaczenie na język ukraiński jego największego dzieła, mianowicie „Rysu historycznego o Hucułach”. Okładkę tej książki ozdobiono piękną reprodukcją obrazu Józefa Jaroszyńskiego, który zapewne zdążył poznać osobiście ks. Witwickiego, bo bywał w Żabiu przed jego śmiercią w październiku 1879 roku. Godne podkreślenia jest zawarte w informacji o tym wydarzeniu sformułowanie „pełne tłumaczenie”, ponieważ w 1993 r. ukazał się już przekład „Rysu historycznego o Hucułach” na język ukraiński dokonany przez tego samego autora Mykołę Wasylczuka, wydany także przez kołomyjskie Muzeum Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia. Niestety usunięto wówczas z niego wszystkie fragmenty zawierające tak dla Sofrona Witwickiego ważne apele o porozumienie polsko-ukraińskie, a także m.in. obszerne akapity poświęcone Fundacji Skarbkowskiej czy Agenorowi Gołuchowskiemu. Jeżeli obecne wydanie jest rzeczywiście pełne, to myślę, że ksiądz Sofron może mieć na niebieskich połoninach prawdziwą satysfakcję i powód do dumy. Wszystkim, którzy o  prekursorze badań nad Huculszczyzną, delegacie Towarzystwa Tatrzańskiego pod Czarnohorą, wyjątkowo ciekawej i także trochę jednak tragicznej postaci chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej, polecamy trzy artykuły zamieszczone w 57 tomie Almanachu karpackiego „Płaj” dostępne pod tym linkiem.

O prywatnej ojczyźnie Vincenza

W dziewiętnastym seminarium vincenzologicznym Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, którego zapis udostępniony został właśnie pod tym linkiem wysłuchaliśmy odczytu prof. Krzysztofa Zajasa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, badacza pograniczy kulturowych, autora monografii o wielokulturowości dawnych północno-wschodnich ziem Rzeczypospolitej. W swoim wystąpieniu autor wskazał na to, że Stanisław Vincenz ojczyznę pojmował bardziej jako zakorzeniony w krajobrazie, zrośnięty z przyrodą dom, niż jako abstrakcyjne państwo. I że w swojej huculskiej epopei podjął on próbę przywrócenia pamięci o zapomnianych źródłach naszej kultury, ustanawiając niejako nową przestrzeń patriotyzmu i nadając mu nowy wymiar. W dyskusji, która nastąpiła po odczycie podkreślano m.in. znaczenie tradycji Homeryckiej i Dantejskiej dla twórczości Vincenza.

Od dawności do bezczasu

Jakoś tak bez żadnych fanfar, a nawet jakby trochę ukradkiem ukazała się nowa książka profesor Mirosławy Ołdakowskiej-Kuflowej pod intrygującym tytułem „Od dawności do bezczasu. O twórczości Stanisława Vincenza” wydana przez krakowski Instytut Literatury. Ów brak promocji dzieła pewnie trzeba złożyć na karb likwidacji Instytutu i połączenia go z Instytutem Książki. Licząca dwieście stron monografia – jak pisze sama autorka – realizuje cztery cele. Po pierwsze prezentuje zwięzłą biografię Stanisława Vincenza, po drugie omawia jego twórczość odsłaniając inspirujące go nurty kulturowe, po trzecie w komentarzach do fragmentów dzieł stara się ukazać jego kunszt pisarski. Po czwarte wreszcie, prezentuje wybrane fragmenty twórczości pisarza zaczerpnięte przede wszystkim z cyklu „Na wysokiej połoninie”, ale także z eseistyki.

Jubileusz Janusza Trzebiatowskiego

Pałac Sztuki w Krakowie przy Placu Szczepańskim 4 zaprasza 6 czerwca 2024 r. o godz. 19 na wernisaż z okazji jubileuszu 70-lecia pracy twórczej Janusza Trzebiatowskiego. Artysta urodził się w Chojnicach 9 lipca 1936 roku. W roku 1954 przyjechał do Krakowa i rozpoczął studia na Akademii Sztuk Pięknych. W Krakowie żyje, pracuje i tworzy do dziś. Jego dzieła, których liczba przekracza 3000, znajdują się w ponad 113 muzeach na całym świecie, wystawiane były w ponad 30 państwach, a liczba wystaw przekroczyła już pół tysiąca. O licznych i ciekawych związkach jego twórczości z turystyką studencką i Karpatami pisał obszernie w 55 tomie „Płaju” Tomasz Kowalik, w artykule pt. „Odznaki karpackie Janusza Trzebiatowskiego”. Myślę, że ten budzący szacunek jubileusz jest świetną okazją do udostępnienia artykułu na naszym portalu, co niniejszym czynię w tym miejscu.