Wszystko na temat: Beskid Niski

Wsie prawie zapomniane

Fundacja „Ku Górom” wspólnie z Gminnym Ośrodkiem Kultury i Czytelnictwa w Jaśliskach, Fundacją „Rejwach” i Bractwem Młodzieży Greckokatolickiej „Sarepta” zaprasza w sobotę 6 września 2025 r. do Jaślisk na wydarzenie pt. „Wsie prawie zapomniane. Łemkowska historia okolic Jaślisk”.
W programie:
— godz. 9 Spacer krajoznawczy, zbiórka o godz. 9, przed barem Czeremcha w Jaśliskach, Trasa: Surowica — Polany Surowiczne — Wola Niżna, przejazd na miejsce startu i powrót busem najpóźniej o godz. 14; po drodze poczęstunek.
— godz. 17 Prezentacja tablic historyczno-krajoznawczych, prelekcje historyczne i krajoznawcze w sali Gminnego Ośrodka Kultury w Jaśliskach.
— godz. 19 Wspólne śpiewanki łemkowskie poprowadzą Julia Doszna i Mirosław Bogoń; wystawa zdjęć archiwalnych.

W Zyndranowej od Rusal do Jana

Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej (Музей Лемківской Культуры) w sobotę i niedzielę, 26 i 27 lipca 2025 r. zaprasza  na kolejną odsłonę Muzealnego Święta Kultury i Tradycji Łemkowskich „Od Rusal do Jana”. W sobotnie popołudnie od godz. 16 organizatorzy zapraszają do zwiedzania Muzeum, a także na promocje książek, wykłady i prelekcje, a od godz. 18 na muzyczne koncerty.
W niedzielę po nabożeństwie w cerkwi pw. św. Mikołaja o godz. 11 i po uroczystym otwarciu Święta także przewidziano wiele atrakcji, pokazy rękodzieła i rzemiosła ludowego, konkursy i oczywiście koncerty wielu zespołów muzycznych z Polski i Słowacji.

Nagranie opowieści o archiwum Augusta Bocheńskiego

Jeżeli ktoś nie mógł oglądać ostatniego Spotkania Karpackie online, na którym Andrzej Żygadło, opowiadał o dokumentacji zabytków architektury drewnianej autorstwa dr Augusta Bocheńskiego i cyfrowym archiwum jego prac, a także wywołanej przy tej okazji czysto akademickiej dyskusji o wyższości ochrony in situ nad skansenami, to teraz może tę zaległość nadrobić klikając na ten link.
A przy okazji zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online w czwartek 26 czerwca 2025 roku, na których gościć będziemy członka naszego Towarzystwa, leśniczego Kazimierza Nóżkę z „Opowieściami z Łopienki”.

O tym, jak na 35 Kermeszu było

Tegoroczny, trzydziesty piąty olchowiecki Kermesz był pod wieloma względami wyjątkowy. Przede wszystkim dlatego, że po raz pierwszy wystąpiły na nim mieszkanki Olchowca z własnym programem łemkowskich piosenek. Zespół był zdominowany przez Panie z jedynie dwoma męskimi wyjątkami. Wielkie brawa dla wszystkich i cicha nadzieja na to, że w przyszłym roku dołączą do nich w większej liczbie również panowie i wreszcie Olchowianie staną się głównymi bohaterami swojego święta.

Wyjątkowy był także dlatego, że ujrzało światło dzienne czwarte wydanie olchowieckiej jednodniówki „Hołos spid Horbu” wydanej – jak i wszystkie poprzednie – specjalnie na okoliczność tego święta. Ci, którzy nie byli na Kermeszu i nie mieli możliwości zaopatrzenia się w wydanie papierowe „Hołosu”, mogą sobie pobrać jego wersję cyfrową po kliknięciu na widoczna obok jego stronę tytułową. Czytaj dalej

Cyfrowe Archiwum Augusta Bocheńskiego

Zapraszamy na już piąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą jak zwykle w ostatni czwartek miesiąca, a więc 29 maja o godz. 19. Tym razem powędrujemy na Podgórze Karpackie z przyległościami, a naszym przewodnikiem będzie Andrzej Żygadło, który opowie o fotografiach zabytków architektury drewnianej autorstwa dr Augusta Bocheńskiego i utworzonym cyfrowym archiwum jego prac. W 2024 roku, podczas listopadowych Spotkań karpackich Katarzyna Tur-Marciszuk z Andrzejem Żygadło zaprezentowali zbiory i historię Cyfrowego Archiwum Jerzego Tura i Barbary Tondos utworzonego przy Ruskiej Bursie w Gorlicach. Organizatorzy archiwum dysponują jednak jeszcze jednym niezwykle ciekawym zespołem archiwalnym, którego zdigitalizowaną cześć można oglądać na stronie Cyfrowe Archiwum Augusta Bocheńskiego.
Dr August Bocheński emerytowany architekt i wykładowca Politechniki Krakowskiej znaczną część swojego życia poświęcił na wykonywanie dokumentacji rysunkowo-pomiarowych, zabytków drewnianej architektury w Polsce południowo-wschodniej. Podczas prelekcji Andrzej Żygadło zaprezentuje sylwetkę dr Bocheńskiego, a także jego dorobek naukowy z wyszczególnieniem materiałów z Cyfrowego Archiwum Augusta Bocheńskiego. Czytaj dalej

35. Łemkowski Kermesz w Olchowcu

Serdecznie zapraszamy na 35. Łemkowski Kermesz w Olchowcu – Лемківский кермеш в Вільхівци, który odbędzie się w sobotę i niedzielę 24-25 maja 2025 roku. Jak zwykle najważniejszym punktem kermeszowego programu będzie uroczysta msza święta w olchowieckiej cerkwi pw. Przeniesienia relikwii św. Mikołaja, która rozpocznie się o godz. 11.  Dzień wcześniej, w sobotę otwarta zostanie wystawa „Pro memoria. Tadeusz Kiełabasiński 1930-2025. Człowiek gór i kustosz górskiej dawności”. Na jej otwarciu spotkamy się by powspominać tego – zmarłego w tym roku – wyjątkowego mieszkańca Olchowca. Będzie też wystawa prezentująca historię trzydziestu pięciu Kermeszy, warsztaty zielarskie – zioła na Łemkowszczyźnie  oraz prelekcja o roli pamięci w łemkowskiej sztuce współczesnej. Oczywiście w sobotę wieczorem oraz w niedzielę od godz. 13 przewidziano liczne występy zespołów muzycznych. Będzie także wydana już po raz czwarty kermeszowa jednodniówka olchowiecka „Hołos spid Horbu”.

Magury’24 już są!

Z prawdziwą radością informujemy, że ujrzały światło dzienne Magury’24, czyli rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom pod redakcją Sławomira Michalika i Anety Załugi. Jest to już 195 publikacja Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Liczy 190 stron i zawiera jak zwykle wiele ciekawych tekstów:
Tomasz Borucki: Przez Bieszczady i Beskidy, Krępaki i Krępasze, Krainy i Ukrainy, Pogórza i Podgórza ze Szczęsnym Morawskim;
Krzysztof Pięciak: Walki pod Wawrzką, Florynką i Kąclową we wrześniu 1939 roku;
Adam Baniak: Leśnik i jego nieistniejące siedziby;
– Powojenny remont cerkwi w Myscowej;
Mikołaj Gabło: Ze współużytkowaniem cerkwi w Polanach i Olchowcu różnie bywało;
Przemysław Pilich: Międzynarodowe Warsztaty Ikonopisów w Nowicy;
Jakub Łobocki, Sławomir Michalik: Przegląd pozycji wydawniczych na temat Beskidu Niskiego wydanych w 2023 roku;
a także Varia.
Zapraszamy do lektury.

Zmarł Tadeusz Kiełbasiński

Nowy rok zaczynamy od bardzo smutnej wiadomości. Dziś rano zmarł w wieku 94 lat, członek założyciel Towarzystwa Karpackiego, Tadeusz Kiełbasiński. Był człowiekiem gór. Urodzony 20 września 1930 r. od wczesnych lat pięćdziesiątych wędrował po Karpatach i od samego początku angażował się w ochronę ich kultury ludowej, a szczególnie Łemkowszczyzny. Własnym sumptem zorganizował i prowadzi muzeum „Zabytkowa Chyża” w Olchowcu w Beskidzie Niskim, w uratowanej przez siebie oryginalnej, krytej strzechą chyży łemkowskiej. Zgromadził w nim unikatowe zbiory strojów ludowych z terenu całej Łemkowszczyzny, sprzętów codziennego użytku i wyrobów rękodzieła ludowego. Także obszerną bibliotekę tematyczną dotycząca kultury ludowej Karpat. W oparciu o swoje zbiory organizował wystawy prezentujące kulturę górali ruskich Karpat – Łemków, Bojków i Hucułów, przede wszystkim w swojej rodzinnej Łodzi, ale także w wielu innych miastach i muzeach Polski. W 1990 r. był jednym z inicjatorów i animatorów przywrócenia obchodów łemkowskiego kermeszu w Olchowcu, który wpisał się na stałe do kalendarza imprez folklorystycznych regionu. Przez wiele lat brał udział w przygotowaniach jego kolejnych edycji, opracowując program i przygotowując towarzyszące mu wystawy tematyczne. Był także współredaktorem trzech jedniodniówek wydanych z okazji kermeszu w Olchowcu. Był też autorem wydanej (pod pseudonimem Tadeusz Zagórzański) w 1984 r. pierwszej bibliografii łemkowszczyzny zatytułowanej „Łemkowie i Łemkowszczyzna”, a także publikacji pt. „Nikifor. Bibliografia”, wydanej z okazji 100-lecia urodzin Epifana Drowniaka. Przez wiele lat prowadził na łamach rocznika krajoznawczego „Magury” bieżącą bibliografię Łemkowszczyzny. Był też jednym z pomysłodawców wystawy „Drewniane cerkwie w Karpatach” zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie, która w latach 2003-2007 była prezentowa w 12 miastach Polski. Za swoją działalność Tadeusz Kiełbasiński był wielokrotnie nagradzany i odznaczany, m. in. Złotym Krzyżem Zasługi, odznaką „Zasłużony działacz kultury”, medalem „Zasłużony dla Dukielszczyzny” oraz honorową odznaką „Zasłużony dla kultury Polskiej”.
Trudno sobie wyobrazić Beskid Niski bez Tadeusza Kiełbasińskiego i trudno wyrazić nasz smutek. Żegnaj Tadeuszu. Niech błękitne połoniny przyjmą Cię na swoje płaje.


Pogrzeb Tadeusza Kiełbasińskiego odbędzie się w środę 8 stycznia 2025 roku w Olchowcu. Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się o godz. 12.30 odmówieniem różańca w olchowieckiej cerkwi, a o godz. 13 zostanie odprawiona msza święta.

O Archiwum Jerzego Tura i Barbary Tondos

Tu, pod tym linkiem zamieszczamy zapis opowieść o Cyfrowym Archiwum Jerzego Tura i Barbary Tondos, czyli nagranie ostatnich Spotkań karpackich online, których gośćmi byli Katarzyna Tur-Marciszuk i Andrzej Żygadło. Ci wszyscy, którzy nie mogli wysłuchać tego zajmującego referatu, będą zatem mieli szansę nadrobić te zaległości.
I tradycyjnie przy okazji zapraszamy na ostatnie w tym roku Spotkania karpackie online w czwartek 12 grudnia o godz. 19, których bohaterem będzie Bogdan Bracha opowiadający o Karpackim Świecie Orkiestry pw. Świętego Mikołaja.

O Pawle Stefanowskim, Lidia Stefanowska

W najnowszym, sześćdziesiątym piątym roczniku „Muzealnictwo” (dostępnym online) znalazł się artykuł Lidii Stefanowskiej zatytułowany Paweł Stefanowski i odrodzenie kultury łemkowskiej po Akcji „Wisła”. Wspomina w nim swojego zmarłego niedawno ojca jako etnografa, poetę i działacza społecznego, który stworzył podwaliny odrodzenia ruchu kulturalno-oświatowego na Łemkowszczyźnie po wysiedleniu Łemków. Pisze o prowadzonym przez niego muzeum w rodzinnej Bielance, gdzie eksponował własne zbiory kultury materialnej Łemków. Ale także o tym, że z powołania był on poetą. Że wydał kilka tomów poetyckich, a pisał po łemkowsku, ukraińsku i po polsku. Podkreśla też fakt, że pierwsze utwory Pawła Stefanowskiego w języku polskim ukazały się w wydawanym przez Studenckie Koło Przewodników Beskidzkich z Warszawy roczniku „Magury” z 1981 roku.