Wszystko na temat: Karpaty Wschodnie

Andrzej Ruszczak 1939-2025

26 sierpnia 2025 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Dziś posmutniała cała Huculszczyzna i wszystkie jej wierchy, zmarł bowiem w wieku 86 lat Andrzej Ruszczak, najżarliwszy ich miłośnik i zarazem prawdziwy ich znawca, autor poświęconych im niezliczonych publikacji m.in. w Almanachu karpackim „Płaj”, niestrudzony piewca i badacz twórczości Stanisława Vincenza i „Wysokiej połoniny”, członek naszego Towarzystwa. Zawsze pełen karpackich pomysłów i inspiracji, a przede wszystkim konsekwencji w ich realizacji. To On zainspirował nas wszystkich do wędrówek śladami autora „Połoniny” szlakiem jago ucieczki spod sowieckiej okupacji, to On wyznakował i oznaczył Vincenzowski szlak w Bystrzcu.

Żegnaj Andrzeju i niech trembity zagrają Ci starowiczną nutę, a połoniny niech poniosą ją po całej Huculskiej Wierchowinie, która nigdy Ciebie nie zapomni.

Pogrzeb Andrzeja odbędzie się jutro, 27 sierpnia (środa) 2025 r. na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku Wrzeszczu. W kościele przy ul. ks. Józefa Zator-Przytockiego 3, we Wrzeszczu o godzinie 11.30 odprawiona zostanie msza.

Zmarł profesor Csaba Kiss

1 sierpnia 2025 | Wydarzenia | Na temat: ,

W ostatnich daniach dotarła do nas bardzo smutna wiadomość, 23 lipca 2025 r. w wieku 81 lat zmarł profesor Csaba György Kiss (ur. 2 kwietnia 1945 w Budapeszcie) – węgierski literaturoznawca, polonista, historyk kultury, współzałożyciel Węgierskiego Forum Demokratycznego. Autor wielu książek, esejów i artykułów poświęconych państwom i narodom Europy Środkowej. Członek Rady Programowej Stowarzyszenia Kluby Europy Karpat, w ostatnim czasie pracował nad antologią prozy i poezji poświęconej Karpatom. Wielki miłośnik i popularyzator Stanisława Vincenza. W 1987 r. zorganizował w Budapeszcie obchody setnej rocznicy urodzin autora „Na wysokiej połoninie”. Zaś w 2019 r. otrzymał Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury Europy Środkowo-Wschodniej.

Przełom Strwiąża – nowy rezerwat przyrody

31 lipca 2025 | Wydarzenia | Na temat:

W polskich Karpatach Wschodnich w ramach projektu sto rezerwatów na stulecie Lasów Państwowych powstanie nowy rezerwat przyrody „Przełom Strwiąża”. Będzie miał ponad 430 hektarów powierzchni. Zlokalizowany jest w Górach Sanocko-Turczańskich na pn.-wsch. od Brzegów Dolnych, pomiędzy wzniesieniami Kiczera 632 m i Kuźmin 625 m. Występują tu liczne, często rzadkie i chronione rośliny i zwierzęta oraz grzyby. Szczególne znaczenie mają gatunki ptaków, takie jak orlik krzykliwy, dla którego wyznaczono aż dwie strefy ochronne, oraz bocian czarny z wyraźnie zdefiniowaną strefą gniazdowania. W granicach rezerwatu znajduje się także 33 stanowiska cennych gatunków bezkręgowców.
Warto przypomnieć, że Strwiąż to jedyna rzeka w Polsce, która stanowi dopływ Dniestru, należy zatem do zlewni Morza Czarnego. Przez Polskę przepływa tylko początkowy odcinek Strwiąża, długości 13 km.

O Wierchowińskim Parku Narodowym

26 kwietnia 2025 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zgodnie z tradycją pod tym linkiem udostępniamy na naszym portalu zapis ostatnich Spotkań karpackich online, na których Jarosław Zełenczuk, zastępca dyrektora ds. naukowych Wierchowińskiego Parku Narodowego opowiadał o istniejącym już piętnaście lat Parku, o tym co udało się zrobić do tej pory, i o tym jak wyglądają plany ochrony tego wyjątkowego fragmentu Karpat w następnych latach. Mimo trwającej wojny udało się naprawdę wiele zrobić, warto zatem tej opowieści posłuchać. Jednocześnie pragniemy gorąco przeprosić wszystkich, którzy z przyczyn technicznych nie mogli obejrzeć zapowiadanej przez nas transmisji tego Spotkania na naszym koncie na YouTube i spieszymy poinformować, że jest on już tam także dostępna.
Przy okazji jak zwykle serdecznie zapraszamy na następne Spotkania Karpackie online, na których w czwartek 29 maja Andrzej Żygadło przedstawi Cyfrowe Archiwum Augusta Bocheńskiego.

Nie tylko Czywczyn i Hnitessa

15 kwietnia 2025 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy na czwarte w 2025 r. Spotkania Karpackie online, jak zwykle w ostatni czwartek miesiąca, czyli 24 kwietnia o godz. 19. Naszym gościem będzie Jarosław Zełenczuk, który opowie o Wierchowińskim Parku Narodowym. Park ten (Національний природний парк «Верховинський) obejmuje Góry Czywczyńskie i znaczną część Połonin Hryniawskich w górnych biegach Czarnego Czeremoszu i Perkałabu. Utworzony został w 2010 r., a w 2021 r. poszerzony. Zajmuje powierzchnię ponad 13700 ha. Są w nim Czywczyn i Hnitessa, ale przede wszystkim cały obszar zlewiskowy Czarnego Czeremoszu od źródeł pod Palenicą, aż po ujście Dobrynia. Teren praktycznie bezludny, gdzie od wielu już lat odradza się środowisko, wcześniej przekształcane drastycznie przez wieloletnią działalność gospodarczą człowieka. Dowiemy się jakie programy badawcze prowadzone są na terytorium Parku, jaka jest sieć szlaków turystycznych i jakie możliwości noclegowe. Co warto w nim zobaczyć i które miejsca warto odwiedzić, dlaczego planuje się zlikwidowanie pozostałości starych klauz, a także jakie są aktualnie obostrzenia wynikające z lokalizacji Parku w  strefie granicznej. Czy pod Czywczynem pozostały ślady kopalni srebra z czasów Rzeczypospolitej i czy można jeszcze odnaleźć żeliwne słupki dawnej granicy polsko-rumuńskiej. To tylko niektóre tematy, które planuje poruszyć nasz gość. Dla znawców i miłośników Karpat to będzie zatem prawdziwa gratka! Czytaj dalej →

Kowalikowe orloviciana

6 kwietnia 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Jako dwudziesta trzecia pozycja w serii „Zeszyty historyczne ruchu studenckiego” ukazała książka Tomasza Kowalika zatytułowana „Dzieło Mieczysława Orłowicza”. Wydawcą jest Zespół Historii Turystyki Studenckiej Fundacji Ogólnopolskiej Komisji Ruchu Studenckiego im. Wiesława Klimczaka. Licząca 448 stron publikacja zawiera artykuły dotyczące Mieczysława Orłowicza i jego niezliczonych aktywności publikowane przez Tomka Kowalika w ciągu ponad pięćdziesięciu lat na łamach przeróżnych periodyków. Począwszy od tych wydawanych przez PTTK „Gościńca”, „Barbakanu”, „Na szlaku”, „Prac Pienińskiech”, „Ziemi” czy „Wierchów”, po przez studenckiego „Politechnika”, kwartalnik TPN „Tatry”, czy Almanach karpacki „Płaj”. A także wielu innych, z którymi Tomek w trakcie swojej wieloletniej pracy dziennikarskiej współpracował. Warto po latach do tych artykułów sięgnąć i sobie jej przypomnieć, bo zawierają często mniej znane, lub całkiem zapomniane fakty z życia i turystycznej, w tym karpackiej aktywności Mieczysława Orłowicza.

Na granicach karpackich światów

30 stycznia 2025 | Wydarzenia | Na temat: ,

W Galerii Sztuki Ludowej STL w Lublinie przy ul. Grodzkiej 14 można obejrzeć wystawę fotografii Tomasza Kośka dość tajemniczo zatytułowaną „Polifonia pamięci na granicach karpackich światów”.
Wiele wyjaśnia zamieszczona przez organizatorów informacja:
Na jednym ze szczytów w Beskidach Wschodnich spotykają się granice trzech państw: Polski, Ukrainy i Słowacji. Ustawiono na nim granitowy obelisk z godłami wspomnianych państw. Góra i jej najbliższe okolice wzdłuż głównego grzbietu karpackiego tworzą dział wodny, oddzielający zlewnie mórz Bałtyckiego i Czarnego. Ów wododział, w sensie symbolicznym, dzieli także pamięci społeczne mieszkańców tego karpackiego pogranicza. Jeszcze na początku XX w. tereny te znajdowały się w granicach jednego organizmu państwowego, tj. Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Na przestrzeni ostatniego wieku, wskutek zmian społeczno-politycznych, wokół wododziału powstawały i upadały kolejne państwa. W niedalekiej przeszłości te wielokulturowe przestrzenie, stanowiące peryferia w stosunku do politycznych centrów, (…)
Zdajemy relację z polifoniczności pamięci na karpackim pograniczu – patchworku, po którym można się poruszać wieloma ścieżkami. Jedną z nich proponujemy na wystawie.
Więcej informacji pod tym linkiem.
Wystawa czynna do 15 marca 2025 roku, a dziś o godz. 17 oprowadzanie autorskie – warto skorzystać.

Kolędowanie na Huculszczyźnie

16 stycznia 2025 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy na pierwsze w 2025 roku Spotkania Karpackie online, które odbędą tym razem w przedostatni czwartek, 23 stycznia jak zwykle o godz. 19. Gościem poświęconych kolędowaniu na Huculszczyźnie Spotkań będzie znakomita znawczyni tego zagadnienia dr Justyna Cząstka-Kłapyta. Kto słyszał dziś o kolędnikach, którzy bez względu na mróz, wiatr, czy deszcz chodzą ze skrzypcami, trembitami, rogami i z kolędą na ustach po górskich przysiółkach, od chaty do chaty przez okres dwóch tygodni? Kto słyszał o ludziach, którzy wykonują godzinami, bez pośpiechu, długie kolędy, nie pomijając nikogo w chacie. Każdemu śpiewają inną, stosowną dla niego kolędę. Inną dla gazdy, dla gazdyni, dzieci i wreszcie inną dla zmarłych, co zapraszani są do każdej chaty, i choć są niewidzialni, to słuchają jej gdzieś po kątach. W taki mniej więcej sposób sto lat temu opisywał huculską kolędę Stanisław Vincenz. I choć wydaje się to nieprawdopodobne, to w niemal identyczny sposób manifestuje się ten obyczaj obecnie. Serdecznie zapraszam na opowieść o kolędowaniu na Huculszczyźnie, najprawdopodobniej najżywotniejszej i najbardziej rozbudowanej tradycji obrzędowej w Karpatach i w Europie.
Zapraszamy do udziału zarówno stałych bywalców Spotkań jak też osoby, które dopiero zaczynają swoją przygodę z Karpatami. Czytaj dalej →

Schroniska górskie w II RP

13 listopada 2024 | Wydarzenia | Na temat: ,

Muzeum Sportu i Turystyki zaprasza w czwartek 14 listopada 2024 r. o godz. 13 do swojej siedziby w Warszawie przy ul. Wybrzeże Gdyńskie 4 na wernisaż wystawy pt. Z plecakiem na szlaku. Schroniska górskie w II RP. W programie wykład znanego specjalisty od tematów kresowych Tomasza Kuby Kozłowskiego (zapewne o schroniskach w Karpatach Wschodnich), występ duetu muzycznego Grzegorz Gadziomski (skrzypce) i Grzegorz Toporowski (akordeon) prezentującego utwory z gór, oraz kuratorskie oprowadzanie po wystawie. W trakcie wernisażu rozdawane będą foldery, które będzie można podstemplować okolicznościową pieczątką.
Wstęp wolny.
Wystawa czynna będzie do marca 2025 r. Znajdą się na niej zdjęcia schronisk górskich z lat 1918-39 ułożone w porządku geograficznym, tj. od Beskidu Śląskiego, przez Tatry i Pieniny, po Bieszczady, Gorgany i Czarnohorę. Dodatkowo w gablotach zaprezentowane zostaną stare odznaki turystyczne, przewodniki i inne artefakty z epoki.

Nagranie o fascynacjach lwowskich przyrodników

25 października 2024 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Jak zwykle, tak i tym razem zamieszczamy zapis ostatnich Spotkań karpackich online, na których dr Krzysztof Duda opowiadał o rozlicznych, a zarazem fascynujących pasjach lwowskich przyrodników. Ci wszyscy, którzy nie mogli wysłuchać tego zajmującego referatu, a chcieliby się dowiedzieć humanistycznych zainteresowaniach Raciborskiego, Wilczyńskiego, Kontnego i Treszki mogą sobie kliknąć na ten link i wszystkiego się dowiedzą.
Przy okazji zapraszamy na następne Spotkania karpackie online w czwartek 28 listopada, które będą poświęcone Cyfrowemu Archiwum Barbary Tondos i Jerzego Tura, a które poprowadzą wspólnie Katarzyna Tur-Marciszuk i Andrzej Żygadło.