Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Sytuacja Łemków w III RP

Na rynku księgarskim ukazała się właśnie warta odnotowania książka autorstwa Leszka Filipiaka zatytułowana „Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP”. Obszerne dzieło powstało na podstawie pracy doktorskiej autora obronionej na Uniwersytecie Wrocławskim. W poszczególnych rozdziałach omówiono m.in. historyczne uwarunkowania dualizmu narodowego Łemków, stosunek władz polskich do Łemków, podziały wśród społeczności łemkowskiej, sytuacje religijną, oraz organizacje działające w środowiskach łemkowskich. Książkę wyposażono w obszerną liczącą 60 stron bibliografię, ale niestety zapomniano zupełnie o indeksach.
Leszek Filipiak, Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, format 155/225, s. 576.

Łemkowszczyzna wyśniona

W połowie tego roku ukazała się książka zatytułowana „Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni” wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej autorka, Patrycja Trzeszczyńska, członkini Towarzystwa Karpackiego, przeprowadza analizę łemkowskiej literatury wspomnieniowej próbując na jej podstawie uchwycić proces budowania jednostkowej i zbiorowej pamięci Łemków oraz tworzenia wizji ich wspólnej przeszłości. Kanwę książki stanowi praca doktorka obroniona przez autorkę w 2011 r. w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Napisana jest więc ona trudnym językiem współczesnej antropologii kulturowej, przez który warto się jednak przebić, Czytaj dalej

„Ruś Krośnieńska”

Ta trochę zapomniana przez wszystkich kraina zyskała ostatnio za sprawą pana Sebastiana Dubiela-Dmytryszyna dwie nowe publikacje. Pierwsza to „Rzecz o łemkowskiej enklawie na północ od Krosna. Prace dedykowane dr. Modestowi Humeckiemu z okazji 170-tej rocznicy urodzin”, Krosno: RuthenicArt, 2012, ss. 73. Druga zaś, jak się wydaje z nadzieją na wydawnictwo cykliczne, to wydana na początku tego roku „Ruś Krośnieńska. Szkice i studia na temat wyspy łemkowskiej”, Węglówka: RuthenicArt, 2013, ss. 140. Znajdziemy tu szereg ciekawych, sięgających do źródeł tekstów, między innymi:
Sebastian Dubiel-Dmytryszyn, Zapiski z Waniwki – tytułem wstępu;
Teofil Kuryłło, Łemkowie z północnej części powiatu krośnieńskiego;
I. Korostianśkyj (Iwan Ziłynśkyj), Zamieszańcy;
Jarosław Moklak, Życie polityczne i religijne ludności łemkowskiej powiatu krośnieńskiego w latach 1918-1939 (z uwzględnieniem Pogórza Strzyżowskiego);
Piotr Siwicki, Wspomnienia pośmiertne o ks. Janie Nehrebecktm (1853-1927), długoletnim proboszczu parafii greckokatolickiej w Zalesiu pad Rzeszowem…;
Antoni Chuchla, Blizianka i Gwoździanka – dzieje wsi z etniczno-kulturowego pogranicza;
Obydwie książki można nabyć po skontaktowaniu się z wydawcą pod adresem: ruthenicart@zpoludnia.pl Więcej informacji na: http://ffkarpacki.pl

Witold Grzesik z „Podróżnikiem” w Krakowie

Sklep Podróżnika zaprasza na kolejne spotkanie z Witoldem Grzesikiem współautorem przewodnika krajoznawczego „Beskid Niski. Od Komańczy do Wysowej”, który opowie o swojej fascynacji Łemkowszczyzną oraz o podjętym ostatnio społecznym remoncie starej dzwonnicy w Polanach Surowicznych. Tym razem spotkanie odbędzie się w COTG PTTK w Krakowie przy ul. Jagiellońskiej 6, w czwartek 4 lipca o godz. 18.

38 tom Materiałów MBL

Ukazał się właśnie kolejny, już 38 tom Materiałów Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. Ten najnowszy tom wychodzącego od wielu lat cyklicznego wydawnictwa liczy 258 stron i zawiera jak zwykle cały szereg bardzo ciekawych artykułów dotyczących Beskidu Niskiego i Pogórza. A oto jego zawartość:
Michał Parczewski, Obrazki z życia mieszkańców Karpat w 1800 roku w relacji Stanisława Staszica;
Maciej Augustyn, Możliwości wykorzystania Metryki Józefińskiej dla rekonstrukcji układu przestrzennego i stosunków społecznych w Galicji na przykładzie miasteczka Jaćmierz (powiat Sanok); Czytaj dalej

Witold Grzesik w Podróżniku

Sklep Podróżnika zaprasza na spotkanie z Witoldem Grzesikiem współautorem przewodnika krajoznawczego „Beskid Niski. Od Komańczy do Wysowej”, który opowie o swojej wieloletniej fascynacji Łemkowszczyzną oraz o podjętym ostatnio społecznym remoncie starej dzwonnicy w Polanach Surowicznych. Spotkanie odbędzie się w Warszawie przy ul. Kaliskiej 8/10, w środę 22 maja o godz. 19:30.

Magury’12

Z prawdziwą przyjemnością informujemy, iż ukazały się Magury’12, rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom, pod redakcją Sławomira Michalika i Anety Załugi. To 182 wydawnictwo Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy liczy sobie 220 stron, na których zamieszczono co następuje:
Katarzyna Rybczyk: Codzienność mieszkańców ziemi gorlickiej w latach 1939-56, zamknięta w historii dwóch rodzin;
Bogdan Huk: U źródeł nadrejonu „Wierzchowina” OUN Kraju Zakerzońskiego;
Bartosz Kozak: Tajemnicy pewnego słupka ciąg dalszy;
Adam Bartosz: Żydowskiej historii w Brzostku ciąg dalszy;
Andrzej Olejko: Lotnictwo w bitwie gorlickiej, czyli nieznane aspekty przełamania Frontu Wschodniego w maju 1915 roku;
Katarzyna Barzowska: Gdzie leży Łemkowyna?
• Polana w latach 1914-1919 w świetle kronik parafii rzymskokatolickiej;
Urszula Janicka-Krzywda: Święty Ambroży doktor Kościoła i patron pszczelarzy;
Anna Ostrowińska: Jastrzębik i Żegiestów;
Tadeusz Kiełbasiński: Przegląd pozycji wydawniczych na temat Beskidu Niskiego wydanych w 2011 r.
Uwaga! Magury’12 będzie można kupić w piątek 17 maja na najbliższych Spotkaniach Karpackich w Muzeum Ziemi PAN (patrz niżej).

XXIII Łemkowski Kermesz w Olchowcu

W dniach 18-19 maja 2013 r. odbędzie się już XXIII Łemkowski Kermesz w Olchowcu. Serdecznie wszystkich zapraszamy, jak zwykle będzie coś dla ducha i dla ciała –trochę modlitwy i dużo muzyki.  A gdyby ktoś chciał zobaczyć jakie były początki i jak wyglądał pierwszy Kermesz w Olchowcu przywrócony do życia w 1991 r. po wielu latach przerwy przez Towarzystwo Karpackie w ramach projektu „Ocalić od zapomnienia – powroty do tradycji”, to bardzo prosimy obejrzeć zamieszczony poniżej film, nakręcony przez Witolda Grzesika w tamten piękny majowy dzień. Przepraszamy, że jakość nie jest może najlepsza, ale za to ile wspaniałych, dobrych wspomnień!

Nagle odnajduje się więcej filmów z pierwszych olchowieckich kermeszy. Właśnie otrzymaliśmy link do reportażu filmowego pt. „Zapomniany Gościniec” z czwartego Kermeszu w Olchowcu w 1994 r., który zrealizował dla programu „U Siebie” w Ośrodku TVP Kraków Krzysztof Krzyżanowski przy współpracy Julii Doszny. Serdecznie dziękujemy i zapraszamy do oglądania.

Przewodnik po czwartym wymiarze

Po raz kolejny zapraszamy na Spotkania Karpackiego do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie w piątek 19 kwietnia o godz. 18. Tym razem bohaterami wieczoru będą autorzy zupełnie wyjątkowego przewodnika, który jest najlepszym dowodem na to, że jak się bardzo chce, to można zatrzymać czas i odtworzyć świat, który minął się bezpowrotnie. Przewodnik ten od ćwierćwiecza prowadzi kolejne pokolenia wędrowców w zaczarowany świat łemkowskich wsi w Beskidzie Niskim, tych istniejących i tych nieistniejących, które zobaczyć można jedynie dzięki niemu. Jego pierwsza wersja powstała w 1987 r. i nosiła tytuł „Od Komańczy do Krempnej”, zaś druga wydana po raz pierwszy przez wydawnictwo Stanisława Krycińskiego w 1992 r. i po raz drugi przez Wydawnictwo PTTK „Kraj” w 1997 r. zatytułowana była „Od Komańczy do Bartnego”. Autorami jej byli Witold Grzesik i Tomasz Traczyk pasjonaci Beskidu Niskiego wywodzący się z środowiska turystycznego Politechniki Warszawskiej. Wreszcie trzecia, najnowsza wersja wydana przez „Sklep Podróżnika” w 2012 r. nosi tytuł „Od Komańczy do Wysowej”, a do dwójki wcześniejszych autorów dołączył Bartłomiej Wadas twórca portalu internetowego „Beskid Niski – sercu bliski”. Na spotkaniu będzie więc mowa o Beskidzie Niskim i Łemkowszczyźnie, na pewno o przewodniku, ale pewnie też o Ropiance i o odbudowie dzwonnicy w Polanach Surowicznych.

Czytaj dalej

Artysta w wirze historii: Leon Getz (Płaj 44)

Leszek Rymarowicz

fragment

(…) Pracę pedagogiczną w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Królowej Zofii w Sanoku rozpoczął w dniu 1 I 1925 r. jako nauczyciel rysunku i języka ukraińskiego, a potem także w dwu innych zakładach szkolnych. Przez cały „sanocki” okres życia z nadzieją spoglądał na Lwów, widząc wyłącznie tam możliwość artystycznego spełnienia. W Sanoku malarz spędził 19 lat życia, zresztą pod względem artystycznym było to 19 lat najlepszych.
Był chyba pierwszym zawodowym malarzem, który rozstawiał sztalugi w różnych miejscach starego Sanoka. Budził ciekawość i stał się postacią powszechnie znaną. Jak wspomina sam Getz, pracował na trzech etatach. Wczesnym rankiem jako artysta malarz, potem jako nauczyciel w jednej, później w trzech szkołach, prowadząc także (jak to się wtedy pięknie określało) inwigilacje uczniów, oraz jako działacz społeczny, organizator i kierownik muzeum „Łemkiwszczyna”. Był także bibliotekarzem w czytelni „Proświty” oraz śpiewał w chórze. Jego śpiew doceniła podczas pobytu w Sanoku słynna śpiewaczka Salomea Kruszelnicka. Mieszkał zaś w malutkim wynajętym pokoju na poddaszu, wśród swoich obrazów, i mówiąc bez ogródek, często przymierał głodem. Czytaj dalej