Wszystko na temat: Vincenz

O Huculszczyźnie czasu wojny

Zgodnie z tradycją pod tym linkiem publikujemy nagranie z ostatnich Spotkań karpackich online wypełnionych opowieściami o wędrówkach po Huculszczyźnie w ostatnich trzech latach 2023-2025, czyli z czasu rosyjskiej agresji na Ukrainę.

Zapraszam przy okazji na następne, październikowe Spotkania karpackie online, które poświęcimy jubileuszowi stulecia „Wierchów”.

Andrzej Ruszczak 1939-2025

Dziś posmutniała cała Huculszczyzna i wszystkie jej wierchy, zmarł bowiem w wieku 86 lat Andrzej Ruszczak, najżarliwszy ich miłośnik i zarazem prawdziwy ich znawca, autor poświęconych im niezliczonych publikacji m.in. w Almanachu karpackim „Płaj”, niestrudzony piewca i badacz twórczości Stanisława Vincenza i „Wysokiej połoniny”, członek naszego Towarzystwa. Zawsze pełen karpackich pomysłów i inspiracji, a przede wszystkim konsekwencji w ich realizacji. To On zainspirował nas wszystkich do wędrówek śladami autora „Połoniny” szlakiem jago ucieczki spod sowieckiej okupacji, to On wymyślił i oznaczył Vincenzowski szlak w Bystrzcu.

Żegnaj Andrzeju i niech trembity zagrają Ci starowiczną nutę, a połoniny niech poniosą ją po całej Huculskiej Wierchowinie, która nigdy Ciebie nie zapomni.

Pogrzeb Andrzeja odbędzie się jutro, 27 sierpnia (środa) 2025 r. na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku Wrzeszczu. W kościele przy ul. ks. Józefa Zator-Przytockiego 3, we Wrzeszczu o godzinie 11.30 odprawiona zostanie msza.

List przysłany z Bystrzca pod Czarnohorą:

Нехай спочиває з Богом. 
Світла пам’ять нашому багаторічному приятелеві, який любив Карпати і гуцулів. 
Нехай труди його в літературі послужать прикладом приятельских стосунків наших народів.
Вічная пам’ять. Поминаємо в молитві.
Співчуття Товариству Карпатському.

Huculszczyzna czasu wojny

Zapraszamy na ósme w 2025 r. Spotkania Karpackie online, które odbędą jak zwykle w ostatni czwartek miesiąca, 28 sierpnia o godz. 19. Tym razem członkowie i sympatycy Towarzystwa Karpackiego podzielą się relacjami i refleksjami z trzech wypraw w Karpaty Ukraińskie jak zawsze z finałem przy Krzyżu Vincenzowskim w Bystrzcu. Przez trzy ostatnie lata nasze wędrówki przebiegały w cieniu toczącej się na Ukrainie wojny, która jest coraz bardziej widoczna nie tylko w miastach, ale podgórskich drogach, w zagubionych w górach wsiach, a nawet na górskich szlakach. Coraz więcej grobów poległych obrońców Ukrainy, szlabany i kontrole na drogach, zasieki na granicach, dojmująca pustka w górach. Jak dawniej jednak ogromna życzliwość Hucułów i wyrażana przy każdej okazji wdzięczność dla Polski za wsparcie w tak trudnym czasie. Te trzy nasze wyprawy związane były także z rekonstrukcją Krzyża Vincenzowskiego w Bystrzcu od stwierdzenia w 2023 r. jego katastrofalnego stanu i konieczności wymiany na nowy, po poświęcenie nowego Krzyża w 2024 r. i zakończenie prac przy jego ogrodzeniu w 2025 r. Czytaj dalej

O Vincenzowskim Krzyżu – aktualności

Tak dziś wygląda odnowiony Krzyż Vincenzowski w Bystrzcu – fotografia z połowy sierpnia 2025 r.! Jak widać – dzięki ofiarności licznych darczyńców – dorobił się pięknego, stylowego ogrodzenia i wygląda naprawdę imponująco. Przypomnijmy zatem że:
– 1 czerwca 2010 r. poświęcono pamiątkową tablicę i huculski krzyż ufundowany staraniem Towarzystwa Karpackiego w miejscu gdzie w latach 1926-1940 stał dom Stanisława Vincenza;
– 9 sierpnia 2024 r. poświęcono odnowiony Krzyż Vincenzowski w Bystrzcu;
– w sierpniu 2025 r. zakończono prace przy ogrodzeniu krzyża.
Nie mamy wątpliwości, że przetrwa on dużo dłużej, niż pierwszy i że będziemy się pod nim spotykać w opromienionej zwycięstwem Ukrainie.

Zmarł profesor Csaba Kiss

W ostatnich daniach dotarła do nas bardzo smutna wiadomość, 23 lipca 2025 r. w wieku 81 lat zmarł profesor Csaba György Kiss (ur. 2 kwietnia 1945 w Budapeszcie) – węgierski literaturoznawca, polonista, historyk kultury, współzałożyciel Węgierskiego Forum Demokratycznego. Autor wielu książek, esejów i artykułów poświęconych państwom i narodom Europy Środkowej. Członek Rady Programowej Stowarzyszenia Kluby Europy Karpat, w ostatnim czasie pracował nad antologią prozy i poezji poświęconej Karpatom. Wielki miłośnik i popularyzator Stanisława Vincenza. W 1987 r. zorganizował w Budapeszcie obchody setnej rocznicy urodzin autora „Na wysokiej połoninie”. Zaś w 2019 r. otrzymał Nagrodę Rady Miasta Krakowa Nowa Kultura – Nowej Europy im. Stanisława Vincenza, za wybitne osiągnięcia w popularyzacji kultury Europy Środkowo-Wschodniej.

Vincenzowskie przekroczenia

Kolejne, już 29 seminarium vincenzologiczne Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, można obejrzeć pod tym linkiem. Wypełnił je profesor Jan Choroszy omówieniem swojego artykułu pt. „Pole tożsamości i Vincenzowskie przekroczenia” opartego w dużej mierze na dotychczas niepublikowanych egodokumentach autora „Połoniny”, a opublikowanego w najnowszej „Tece Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych”. Artykuł (dostępny pod tym linkiem) warto przeczytać, niezależnie od obejrzenia seminarium.

Autokomentarze Stanisława Vincenza

Podczas 28 seminarium vincenzologicznego Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, którego zapis dostępny jest pod tym linkiem, Magdalena Borodziewicz przedstawiła główne wątki swojej pracy licencjackiej przygotowanej pod kierunkiem profesora Jana Choroszego, a dotyczącej autokomentarzy Stanisława Vincenza do cyklu „Na wysokiej połoninie”. Uwzględnione materiały, przechowywane w ossolińskim archiwum pisarza, pochodzą z lat 1936–1970. Znalazły się wśród nich jego konspekty, fragmenty listów, dwa wywiady, przedmowy i posłowie, jak również notatki Ireny Vincenzowej. Analizowane fragmenty odnoszą się do treści dzieła, jego struktury, formy, stylu i symboliki, źródeł inspiracji i genezy tetralogii, jej celów oraz przesłania, autentyczności ukazywanych w niej zdarzeń i postaci, a także sposobu postrzegania Huculszczyzny przez Vincenza.

Krzyż Vincenzowski – nowe informacje

Oto najnowsze informacje o postępie prac przy ogrodzeniu Krzyża Vincenzowskiego w Bystrzcu powstającemu dzięki ofiarności wielu osób, którym w tym miejscu Towarzystwo Karpackie jeszcze raz solennie dziękuje.
Wypada przypomnieć, że jesienią ubiegłego roku wykonane zostały fundamenty ogrodzenia oraz solidne metalowe wsporniki, dzięki którym będzie ono stać pewnie i bez narażania na wpływ wilgoci z gruntu. Wykonywane jest na podstawie projektu dr arch. Włodka Witkowskiego i będzie to najpewniej najbardziej huculskie ogrodzenie na całej Huculszczyźnie. Jak wynika z informacji przesłanej przez majstra Wasyla Sławijczuka wszystkie elementy są już gotowe i czekają na montaż w Bystrzcu. Sprawa się nieco przeciąga, z powodu prawdziwie zimowych warunków panujących jeszcze w Czarnohorze. Zakończenie prac nastąpi na pewno przed kolejną wyprawą Towarzystwa Karpackiego w Czarnohorę, którą planujemy na połowę sierpnia. A skoro tak dobrze nam idzie, to może koło krzyża, w tym samym miejscu jak w czasach gdy stał tu dom Vincenza, postawimy jeszcze ławeczki?

Leszek Rymarowicz, Aleksander Stepanenko, Janusz Byra

O stocznyku Dereju

Dwudzieste siódme seminarium vincenzologiczne Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr poświęcone było zawartym w „Barwinkowym wianku” Dziejom Dereja, mistrza snycerskiego, który pragnąc odkupić swoje grzechy, zbudował drewnianą kaplicę i dokonał w niej aktu samospalenia. Spotkanie rozpoczęło odczytanie Dziejów Dereja w doskonałej interpretacji aktora, Orfeusza Rafała Jakubiszyna. Następnie Andrzej Wielocha nakreślił tło krajoznawcze tej opowieści, wskazując na czym Vincenz mógł się wzorować i skąd brał inspirację. Profesor Jan Choroszy omówił kwestie tekstologiczne związane z tym fragmentem „Połoniny” zwracając uwagę na ważną adnotacji autora: „Niejedna praca artystyczna pochodzi z czarów”. Wszak Derej był uważany za stocznyka, czyli artystę, który zawdzięcza swój niezwykły talent zawarciu paktu z siłami nieczystymi. Link do zapisu seminarium w tym miejscu. Zapraszamy do oglądania.

Вінценз навіки?

Pod tym linkiem można znaleźć zapis dwudziestego szóstego seminarium vincenzologicznego Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, na którym zaprezentowano rejestrację spektaklu Teatru „Węgajty” zatytułowanego „Historie Vincenza”. Była to adaptacja dwóch Vincenzowskich opowieści: o konfrontacji z czartami na zamku Czarna Słoboda (na podstawie „Ech z Czerdaka”) oraz o żydowskim krawcu Pinkasie i jego wizycie w chrześcijańskiej Hiszpanii (z „Barwinkowego wianka”). Połączenie tych dwóch nurtów kulturowych – huculskiego i chasydzkiego – to jeden z atrybutów „Połoniny”. Prezentację uzupełniła opowieść Wacława Sobaszka z Teatru „Węgajty”, o genezie i procesie przygotowywania przedstawienia w latach 80. XX wieku. Co ciekawe, wizyta twórców tego spektaklu na Huculszczyźnie nastąpiła później, bo dopiero w latach 90., stanowiąc swoiste dopełnienie i wzbogacenie lektury Vincenza.