Wydarzenia

O uroczystościach vincenzowskich we Lwowie

Minął już tydzień od powrotu członków naszego Towarzystwa z Ukrainy, najwyższa więc pora, aby zdać krótką relację z wydarzeń vincenzowskich we Lwowie 28 i w Słobodzie 29 listopada 2025 r.
We Lwowie, w gmachu Centrum Szeptyckiego Ukraińskiego Uniwersytu Katolickiego, odbyło ósme Międzynarodowe Forum Europy Środkowej i Wschodniej „Via Carpatia”. Reprezentowane były na nim licznie środowiska naukowe i polityczne zarówno ukraińskie, jak i polskie. Organizatorem wydarzenia było Ogólnoukraińskie Forum Demokratyczne na czele z deputowanym do Rady Najwyższej Ukrainy Mykołą Kniażyckim. Forum tradycyjnie połączone jest z uroczystością wręczenia Nagrody Vincenzowskiej „za szerzenie idei humanizmu i wkład w rozwój regionów”. Tegoroczną laureatką nagrody została profesor Ola Hnatiuk, o czym na karpaccy.pl już z radością informowaliśmy. Gościem honorowym Forum był dr hab. Jan A. Choroszy profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, twórca interdyscyplinarnej Pracowni Badań nad Spuścizną Stanisława Vincenza, a także delegat Towarzystwa Karpackiego na to wydarzenie. Poniżej udostępniamy jego wystąpienie łączące ważne wątki „vincenzologiczne”  i karpackie. Konferencja była także okazją do wręczenia Mykole Kniażyckiemu odznaki członkowskiej Towarzystwa Karpackiego.

Mykoła Knażycki jest publicystą, deputatem do Rady Najwyższej Ukrainy, przewodniczącym Komisji ds. Kultury i Duchowości, współprzewodniczącym Grupy Parlamentarnej ds. Kontaktów Międzyparlamentarnych z Rzecząpospolitą Polską, przewodniczącym Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia między Ukrainą i UE. Autor i animator inicjatyw upamiętniających postać i dzieło Stanisława Vincenza na Ukrainie. Nasza współpraca trwa już wiele lat, począwszy konferencji „Vincez. Dialog – Karpaty – Europa Środkowa” w 2018 r., konferencji „Stanisław Vincez – Czarnohora. Miejsce i nie-miejsce” w 2021 r., skończywszy na pracach przy wzniesieniu odnowionego krzyża vicenzowskiego w Bystrzcu. Czytaj dalej

„Dziedzictwo” zachodniego Podhala

Pracownia Duży Pokój zaprasza na spotkanie pt. „Pogranicza, dziedzictwa, krajobrazy i ludzie” wokół książki „Dziedzictwa i ich pogranicza. W dwa i pół roku wokół zachodniego Podhala”, we wtorek 9 grudnia 2025 r. o godzinie 18:30 w siedzibie Pracowni przy ul. Wareckiej 4/6 w Warszawie. Książka, która będzie bohaterem spotkania stanowi zbiór tekstów poświęconych zachodniemu Podhalu, będących efektem etnograficznych badań terenowych prowadzonych w latach 2021–2024 w Chochołowie, Nowem Bystrem i okolicznych miejscowościach. Autorzy i autorki, koncentrując się na różnych aspektach lokalnej rzeczywistości, badali wieloznaczność pojęcia „dziedzictwo” – zarówno w jego oficjalnych formach, jak i codziennych praktykach, postawach czy światopoglądach. Dziedzictwem okazują się nie tylko stroje, zwyczaje czy architektura, ale też praca, religijność, pamięć, wychowanie i relacje społeczne. Publikacja nie dostarcza prostych definicji, jednoznacznych odpowiedzi, lecz proponuje uważną, antropologiczną opowieść o pograniczach dziedzictwa.

Profesor Ola Hnatiuk z nagrodą Vincenza

Podczas wczorajszego Forum Via Carpatia kapituła nagrody im. Stanisława Vincenza przyznawanej „Za szerzenie idei humanizmu i wkład w rozwój regionu” poinformowała, że tegoroczną laureatką została profesor Ola Hnatiuk, polska ukrainoznawczyni, tłumaczka i popularyzatorka literatury ukraińskiej, pracownica Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, wykładowca Uniwersytetu Narodowego „Akademia Kijow-Mohyla”, a także prezes Towarzystwa Krzewienia Kultury Ukraińskiej w Polsce i Języka Polskiego na Ukrainie, jedna z najważniejszych postaci współczesnego ukraińsko-polskiego dialogu intelektualnego. Autorka wielu cennych publikacji w tym jednaj nam szczególnie bliskiej „Wiedźmy, czarty i święci Huculszczyzny. Mity i legendy”.
Składamy serdeczne gratulacje.

„Vincenziwski czytannija” w Słobodzie

W przeddzień urodzin Stanisława Vincenza 29 listopada 2025 r., w jego rodzinnej Słobodzie (dawnej Rungurskiej) odbędzie się kolejna edycja „Vincenziwskich czytań”, które Towarzystwo Karpackie ma zaszczyt współorganizować. Około południa spotkamy się przy pamiątkowym kamieniu na miejscu domu Vincenzów oraz na okolicznościowej sesji popularno-naukowej. Będziemy czytać teksty Vincenza po polsku i ukraińsku, słuchać huculskiej muzyki i raczyć się huculskimi przysmakami. Przewidywany jest także spacer po miejscach historycznych Słobody. Obecni będą mieszkańcy Słobody, studenci z Uniwersytetu Karpackiego im. Wasyla Stefanyka z Iwano-Frankiwska, no i oczywiście grupa członków Towarzystwa Karpackiego pod wodzą dr Leszka Rymarowicza oraz Pracowni Badań nad Spuścizną Stanisława Vincenza Uniwersytetu Wrocławskiego z prof. Janem Choroszym na czele. Czytaj dalej

XXX seminarium vincenzowskie

Na inaugurację nowego roku akademickiego (trochę w ramach remanentów), pod tym linkiem udostępniony został zapis czerwcowego, trzydziestego seminarium vincenzologicznego Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, którego gościem był David Zelinka, autor przekładu dwóch tomów „Na wysokiej połoninie” na język czeski. Ukazały się one jako „Pravda dávnověku” oraz „Barvínkový věnec”, w Pradze w 2021 roku, nakładem oficyny Malvern. Gość opowiedział o swojej pracy translatorskiej, a ponadto o doświadczeniach teatralnych z tetralogią huculską. Podkreślił, że odczytywanie dzieła Vincenza ma charakter warstwowy, wspominał swoje olśnienia zawartymi tam sentencjami oraz zachwyt nad sposobem odczuwania świata przez pisarza – pełnym miłości do ludzi i do przyrody.

XXVI powojenny odpust w Łopience

Pomimo mało optymistycznych prognoz pogody, w minioną niedzielę odbył się XXVI odpust w Łopience. Prognozy straszyły deszczem, wiatrem i zimnem, ale na szczęście modlitwa wszystkich pielgrzymów poskutkowała i nie padało, a nawet chwilami wyglądało słońce, a gorąca atmosfera Łopienki rozgrzała serca przybyłych kilkuset osób (w samej tylko pieszej pielgrzymce z Górzanki uczestniczyło ponad dwustu pielgrzymów). Tegoroczny odpust był szczególny. Po pierwsze ze względu na trwający od początku roku generalny remont cerkwi w Łopience, na który udało się uzyskać środki z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, a po drugie, że po raz pierwszy nie było z nami księdza Piotra Bartnika, który z powodu choroby nie mógł uczestniczyć w odpuście, jednak był cały czas z nami duchem i przygotował wszystko od strony liturgicznej. Za to było sześciu innych księży: dziekan Edward Stopyra, który przewodniczył mszy, dr Bogdan Janik, który wygłosił homilię, Sebastian z Jodłówki, który prowadził pielgrzymkę z Górzanki, Krzysztof Pichur i Krzysztof Olszewski, którzy przez cały odpust spowiadali. W koncelebrze wziął udział także ks. Miron Michaliszyn z Kościoła Greckokatolickiego. Niestety nie udało się uniknąć drobnych potknięć – było trochę zamieszania z parkowaniem samochodów na drodze i przy samej cerkwi, także trochę więcej czasu zajęło przygotowanie ołtarza na zewnątrz cerkwi, ale zmieściliśmy się w kwadransie akademickim i z niewielkim tylko opóźnieniem rozpoczęliśmy modlitwę różańcową. Czytaj dalej

Dwudziesty szósty odpust w Łopience

Pomimo trwającego jeszcze remontu cerkwi w Łopience, kustosz łopieński Zbyszek Kaszuba zaprasza wszystkich chętnych na doroczny, już dwudziesty szósty w czasach powojennych, odpust w Łopience. Tradycyjnie spotykamy się w pierwszą październikową niedzielę, która w tym roku przypada 5 października. Msza Święta rozpocznie się o godzinie 11, a godzinę wcześniej rozpoczniemy modlitwę różańcową.
Bardzo prosimy sprzedawców pamiątek, którzy chcieliby rozstawić swoje stragany przy cerkwi o wcześniejszy kontakt mailowy pod adresem: z.kaszuba2@poczta.fm w celu uzyskania akceptacji. Uwaga! W rejonie cerkwi nie przewidujemy ustawiania stoisk gastronomicznych.

Relacja z Etnowarsztatów w Łopience

Zajęcia dla dzieci pod tytułem „Etnowarsztaty w Łopience – edycja 3” dofinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego odbyły się 12-13 września. Tym razem rozłożone na dwa dni. W pierwszym dniu dzieci uczestniczyły w warsztatach zatytułowanych „Krajobraz dźwiękowy i kulturowy dawnej wsi łemkowskiej”, które były bogato ilustrowane muzycznie i przygotowywały do właściwego spotkania z Łopienką. Poprowadziła je Agnieszka Bernacka, a na skrzypcach i sopiłce akompaniował Józek Sowa. Odbyły się one na terenie szkół w Hoczwi, Mchawie i Baligrodzie.
W sobotę dzieci przyjechały do Łopienki, gdzie czekały na nich następujące warsztaty: kowalski, garncarski, ceramiczny, wikliniarski, muzyczny, taneczny, kulinarny, młynarski i dwa tkackie. Ponieważ prognozy pogody straszyły deszczem, zostały rozstawione namioty i zadaszenia, aby zabezpieczyć wszystkich przed zmoknięciem. Na szczęście prognoza nie sprawdziła się i przez cały dzień była piękna, słoneczna pogoda. Na pewno wpłynęło to na radosną atmosferę warsztatów i zadowolenie dzieci. A powodów do zadowolenia było wiele: własnoręczne ubicie masła w bodence, zmielenie ziarna i upieczenie z tej mąki proziaków, nauczenie się kroków tanecznych, gra na skrzypcach i basach, zrobienie glinianej miseczki czy też ptaszka, utkanie fragmentu serwetki czy też uplecenie podstawy kosza wiklinowego. I w ten to sposób, łącząc zabawę z nauką, dzieci zetknęły się z prawdziwą atmosferą dawnej Łopienki. Miały okazję poznać tradycje zajęcia i zwyczaje, a także docenić wartość własnej pracy. A że nauczyły się wielu nowych rzeczy można było przekonać się podczas konkursu, który odbył się na zakończenie warsztatów. Czytaj dalej

Etnowarsztaty w Łopience – edycja 3

Serdecznie zapraszamy w najbliższą sobotę 13 września 2025 r. do Łopienki na kolejną  edycję „Etnowarsztatów w Łopience”, czyli kolejnego spotkania z żywą tradycją w dolinie dawnej wsi i cerkwi odbudowanej z ruin. Kultura materialna i duchowa na styku kultury polskiej i rusińskiej, ginące rzemiosła i sztuka ludowa, etnograficzna zabawa w dawne czasy.

Początek o godz. 10, a program tu do pobrania.

Szczególnie serdecznie powitamy wszystkich partnerów naszego projektu.

Jubileusz skansenu w Nowym Sączu

Równo 50 lat temu podwoje otworzył dla zwiedzających Sądecki Park Etnograficzny. To wyjątkowe miejsce, gdzie zgromadzono i wyposażono dziesiątki autentycznych wiejskich budynków i gdzie pielęgnuje się kulturowe tradycje grup etnograficznych i etnicznych z całej Sądecczyzny i regionu pienińskiego.

Z tej okazji w niedzielę 14 września 2025 r. w skansenie odbędzie się jubileuszowa impreza etnograficzna z muzyką, dobrą kuchnią i zabawią, a w dniach 14-16 września konferencja naukowa „Ślady. Świadomość – pamięć – interpretacja”. Szczegóły na plakacie.