Zmarł Tomasz Kowalik

W niedzielę wielkanocną 21 kwietnia 2025 roku w wieku 85 lat zmarł Tomasz Bonawentura Kowalik, dziennikarz turystyczny, autor blisko trzech tysięcy publikacji prasowych, referatów, opracowań naukowych i monografii. Członek Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich (blacha nr 54). Publikował między innymi na łamach czasopism wydawanych przez PTTK – „Gościńca”, „Barbakanu”, „Na szlaku”, „Prac Pienińskiech”, „Ziemi” oraz „Wierchów”, także w studenckim tygodniku „Politechnik” i tygodniku „Stolica”, w kwartalniku TPN „Tatry”, oraz – od samego początku – w Almanachu karpackim „Płaj”. Pisał wiele o turystyce studenckiej, oraz o Mieczysławie Orłowiczu, któremu poświęcił obszerną, liczącą blisko 500 stron biografię „Życie dla turystyki, krajoznawstwa i sportu. Mieczysław Orłowicz 1881-1959”. Wyróżniany wielokrotnie nagrodami dziennikarskimi, propagator turystyki rodzinnej, przyrodniczej, ochrony przyrody i krajobrazu. Na naszym portalu wielokrotnie pisaliśmy o Jego książkach i artykułach.
Żegnaj Tomku, wraz z Twoją śmiercią zamyka się wielki rozdział dziejów turystycznej publicystyki.

Pogrzeb odbędzie się na Cmentarzu Bródnowskim w poniedziałek 28 kwietnia o godz. 10. Spotkanie przy bramie od ul. św. Jacka Odrowąża. 

Na wiosenne msze do Łopienki

Pąki na drzewach już rozkwitają, zapraszamy więc serdecznie do wiosennej Łopienki na planowane w najbliższym czasie w tutejszej cerkwi pod wezwaniem św. Paraskewi nabożeństwa:
– tradycyjnie w Poniedziałek Wielkanocny o godzinie 15,
– w sobotę 26 kwietnia o godz. 17,
– oraz w sobotę 3 maja także o godzinie 15, kiedy będziemy celebrować uroczystość Matki Bożej Królowej Polski.
Wszystkich serdecznie zaprasza kustosz łopieńskiego sanktuarium.
Uwaga! Ze względu na pogrzeb papieża Franciszka, sobotnia msza zostaje odwołana.

Zbyszek Kaszuba

Radosnych Świąt Wielkanocnych

Z nadzieją na nowe spotkania
na karpackich płajach

opromienionych
zwycięstwem Ukrainy 

i z wiosennymi życzeniami
od Karpackich

O stocznyku Dereju

Dwudzieste siódme seminarium vincenzologiczne Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr poświęcone było zawartym w „Barwinkowym wianku” Dziejom Dereja, mistrza snycerskiego, który pragnąc odkupić swoje grzechy, zbudował drewnianą kaplicę i dokonał w niej aktu samospalenia. Spotkanie rozpoczęło odczytanie Dziejów Dereja w doskonałej interpretacji aktora, Orfeusza Rafała Jakubiszyna. Następnie Andrzej Wielocha nakreślił tło krajoznawcze tej opowieści, wskazując na czym Vincenz mógł się wzorować i skąd brał inspirację. Profesor Jan Choroszy omówił kwestie tekstologiczne związane z tym fragmentem „Połoniny” zwracając uwagę na ważną adnotacji autora: „Niejedna praca artystyczna pochodzi z czarów”. Wszak Derej był uważany za stocznyka, czyli artystę, który zawdzięcza swój niezwykły talent zawarciu paktu z siłami nieczystymi. Link do zapisu seminarium w tym miejscu. Zapraszamy do oglądania.

Nie tylko Czywczyn i Hnitessa

Zapraszamy na czwarte w 2025 r. Spotkania Karpackie online, jak zwykle w ostatni czwartek miesiąca, czyli 24 kwietnia o godz. 19. Naszym gościem będzie Jarosław Zełenczuk, który opowie o Wierchowińskim Parku Narodowym. Park ten (Національний природний парк «Верховинський) obejmuje Góry Czywczyńskie i znaczną część Połonin Hryniawskich w górnych biegach Czarnego Czeremoszu i Perkałabu. Utworzony został w 2010 r., a w 2021 r. poszerzony. Zajmuje powierzchnię ponad 13700 ha. Są w nim Czywczyn i Hnitessa, ale przede wszystkim cały obszar zlewiskowy Czarnego Czeremoszu od źródeł pod Palenicą, aż po ujście Dobrynia. Teren praktycznie bezludny, gdzie od wielu już lat odradza się środowisko, wcześniej przekształcane drastycznie przez wieloletnią działalność gospodarczą człowieka. Dowiemy się jakie programy badawcze prowadzone są na terytorium Parku, jaka jest sieć szlaków turystycznych i jakie możliwości noclegowe. Co warto w nim zobaczyć i które miejsca warto odwiedzić, dlaczego planuje się zlikwidowanie pozostałości starych klauz, a także jakie są aktualnie obostrzenia wynikające z lokalizacji Parku w  strefie granicznej. Czy pod Czywczynem pozostały ślady kopalni srebra z czasów Rzeczypospolitej i czy można jeszcze odnaleźć żeliwne słupki dawnej granicy polsko-rumuńskiej. To tylko niektóre tematy, które planuje poruszyć nasz gość. Dla znawców i miłośników Karpat to będzie zatem prawdziwa gratka! Czytaj dalej

Kowalikowe orloviciana

Jako dwudziesta trzecia pozycja w serii „Zeszyty historyczne ruchu studenckiego” ukazała książka Tomasza Kowalika zatytułowana „Dzieło Mieczysława Orłowicza”. Wydawcą jest Zespół Historii Turystyki Studenckiej Fundacji Ogólnopolskiej Komisji Ruchu Studenckiego im. Wiesława Klimczaka. Licząca 448 stron publikacja zawiera artykuły dotyczące Mieczysława Orłowicza i jego niezliczonych aktywności publikowane przez Tomka Kowalika w ciągu ponad pięćdziesięciu lat na łamach przeróżnych periodyków. Począwszy od tych wydawanych przez PTTK „Gościńca”, „Barbakanu”, „Na szlaku”, „Prac Pienińskiech”, „Ziemi” czy „Wierchów”, po przez studenckiego „Politechnika”, kwartalnik TPN „Tatry”, czy Almanach karpacki „Płaj”. A także wielu innych, z którymi Tomek w trakcie swojej wieloletniej pracy dziennikarskiej współpracował. Warto po latach do tych artykułów sięgnąć i sobie jej przypomnieć, bo zawierają często mniej znane, lub całkiem zapomniane fakty z życia i turystycznej, w tym karpackiej aktywności Mieczysława Orłowicza.

Krokusy w Łopience!

Kochani po co jeździć do Zakopanego, żeby zobaczyć pola krokusów. Lepiej przyjechać do Łopienki, gdzie na łące przed cerkwią cudownym zrządzeniem losu od kilu lat zadomowiły się krokusy i z roku na rok jest ich coraz więcej. Tylko pośpieszcie się, bo teraz są w fazie rozkwitu, więc macie tylko kilka dni zanim przekwitną.
Nie zdziwcie się jednak będąc już na miejscu, gdy zobaczycie, że część terenu przy cerkwi jest ogrodzona, rozpoczął się bowiem jej kompleksowy, konieczny remont. Nie było łatwo go rozpocząć, ale w końcu – po spełnieniu wszystkich formalnych wymagań – jakoś się udało. Prace będą prowadzone i na zewnątrz, i wewnątrz, ale cerkiew jest nadal dostępna dla zwiedzających – można wchodzić bocznymi drzwiami i tylko babiniec jest wyłączony ze zwiedzania. Zapraszamy serdecznie do Łopienki, a jeżeli ktoś chciałby wesprzeć finansowo prowadzone prace (nie ma co ukrywać, że do pokrycia planowanych kosztów remontu jeszcze wiele nam brakuje), to bardzo prosimy o wpłaty na konto Towarzystwa: PKO BP XVIII O/W-wa nr 75 1020 1185 0000 4602 0074 3104, z dopiskiem „Na Łopienkę”.

Zbyszek Kaszuba Czytaj dalej

O archeologii karpackiego górnictwa

Jeżeli ktoś myślał, że archeologiczne poszukiwania śladów górnictwa w polskich Karpatach, to straszne nudy, i że nie da się na ten temat nic ciekawego powiedzieć, to się naprawdę grubo mylił. Żeby się o skali takiej pomyłki przekonać wystarczy kliknąć na ten link i obejrzeć zapis ostatnich Spotkań karpackich online (nota bene pięćdziesiątej już ich odsłony). Opowieść dr. Janusza Budziszewskiego pt. Starożytne górnictwo w Polskich Karpatach była naprawdę niezwykle ciekawa i w dodatku poprowadzona w świetnym tempie.
Tradycyjnie zapraszamy na kolejne Spotkania karpackie online w czwartek 24 kwietnia 2025 r. o godz. 19 na których referat pt. „Nie tylko Czywczyn i Hnitessa – Werchowyński Park Narodowy” przedstawi Jarosław Zełeńczuk.

Вінценз навіки?

Pod tym linkiem można znaleźć zapis dwudziestego szóstego seminarium vincenzologicznego Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, na którym zaprezentowano rejestrację spektaklu Teatru „Węgajty” zatytułowanego „Historie Vincenza”. Była to adaptacja dwóch Vincenzowskich opowieści: o konfrontacji z czartami na zamku Czarna Słoboda (na podstawie „Ech z Czerdaka”) oraz o żydowskim krawcu Pinkasie i jego wizycie w chrześcijańskiej Hiszpanii (z „Barwinkowego wianka”). Połączenie tych dwóch nurtów kulturowych – huculskiego i chasydzkiego – to jeden z atrybutów „Połoniny”. Prezentację uzupełniła opowieść Wacława Sobaszka z Teatru „Węgajty”, o genezie i procesie przygotowywania przedstawienia w latach 80. XX wieku. Co ciekawe, wizyta twórców tego spektaklu na Huculszczyźnie nastąpiła później, bo dopiero w latach 90., stanowiąc swoiste dopełnienie i wzbogacenie lektury Vincenza.

O starożytnym górnictwie w polskich Karpatach

Zapraszamy na Spotkania Karpackie online jak zwykle w ostatni czwartek miesiąca, a więc 27 marca 2025 r. o godz. 19. Naszym gościem będzie dr. Janusz Budziszewski, który opowie o starożytnym górnictwie w polskich Karpatach, a dokładnie o tajemniczej górze Jarmuta w Małych Pieninach.
Północna część Karpat jest relatywnie uboga w złoża użytecznych kopalin. Stąd też śladom ich poszukiwania i eksploatacji nie poświęcano dotychczas wiele uwagi. Badano jedynie historię eksploatacji kruszców na obszarze polskich Tatr. Jednak w pozostałej części Karpat znajdują się nie tylko obfite złoża soli i ropy naftowej, ale także kruszców. O historii ich wykorzystywania nie wiemy prawie nic. Obecnie jednak nowe możliwości techniczne jakie daje lotnicze skanowanie laserowe pozwalają w pełni inwentaryzować minioną działalność górniczą. Najstarsze ślady górnictwa kruszcowego w polskich Karpatach wiążą się z epoką brązu. Wypracowywanie metodyki badań postanowiono rozpocząć od inwentaryzacji śladów aktywności górniczej na górze Jarmuta w Małych Pieninach. Jej złożona geologia jest dziś dokładnie poznana. W literaturze opisana jest jedynie nieudana akcja górnicza z XVIII w. Numeryczny model Jarmuty ukazuje natomiast niezwykłe bogactwo pozostałości pogórniczych – kamieniołomów, pingów i sztolni. Czytaj dalej