Nowości wydawnicze

Jesienny Płaj 54 w środku zimy

Witamy po raz 54, jak zwykle z pewnym opóźnieniem i – co też już stało się tradycją – zaczynając tematami huculskimi.  Na pierwszy ogień Teatr Huculski, jednak nie ten Hnata Hotkewycza sprzed I wojny światowej, ale ten z okresu międzywojennego, o którym mało kto pamięta, tak w Polsce jak i na Ukrainie. Czy hołubienie tego teatru przez władze RP, wszak jego tournée po Polsce organizował osobiście Komendant Główny Policji Państwowej gen. Józef Kordian Zamorski, było efektem przemyślanej polityki państwa wobec Hucułów, czy może tylko autentyczną fascynacją kilku osób dziwnymi wyrokami historii rzuconych w wir polityki? Najpewniej po trosze jednym i drugim, ale przypomnieć warto, więc artykuł publikujemy po polsku i po ukraińsku dedykując go naszym przyjaciołom na Huculszczyźnie.

Niestrudzony badacz flory czarnohorskiej Jurij Nesteruk wydobył z mroków historii postać Isaaka Mazepy, botanika jak on sam, któremu też trochę przez przypadek przypadła rola premiera Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919-20. Jeszcze jeden artykuł związany z Huculszczyzną dotyczy obserwatorium na Pop Iwanie, tematu wielokrotnie już omawianego na naszych łamach. Tym razem powracamy do niego za sprawą niezwykle ciekawych fotografii z czasów budowy obserwatorium wykonanych przez inż. Stefana Jarocińskiego, który jako przedstawiciel brytyjskiej firmy Sir Howard Grubb, Parsons & Co. Ltd. nadzorował montaż astrografu. Czytaj dalej

Mała górska ojczyzna na fotografii

Tylmanowskie sołectwo rozciągnięte od Kłodnego do Rzek jest bohaterem wydanego z okazji jubileuszu 680-lecia Tylmanowej albumu pt. Tylmanowskie wspomnieniaczas zatrzymany w kadrze – dawne życie duchowe i materialne Tylmanowej. Jest to swoista monografia fotograficzna powstała po ogłoszeniu apelu sołtysa do mieszkańców
o udostępnianie starych fotografii. Zapomnianych i zagubionych na dnie szuflad
i szaf zdjęć zebrano ponad tysiąc.
Fotografie mówią zawsze prawdę o tym jak było, jacy byliśmy. Przypominają nas samych, sąsiadów, gości, życie codzienne, rodzinne, imprezy strażackie
i święta kościelne, chwile banalne, często ledwie pamiętane lub wprost zapomniane. Na tych fotografiach czasem wyglądamy zgrzebnie, skromnie,
a czasem odświętnie, strojnie, uroczyście, patrząc prosto w obiektyw fotografa. Czytaj dalej

„Żabie” po raz czwarty

Wierchowiński Park Narodowy wydał czwarty numer ekologiczno-edukacyjnego krajoznawczego czasopisma „Żabie”. Jest ono wydrukowane w kolorze, w nakładzie 500 egz. i liczy 104 strony formatu A4. W opublikowanych w nim naukowych i popularnonaukowych artykułach pracownicy parków narodowych, nauczyciele, dziennikarze, historycy i krajoznawcy omawiają zagadnienia dotyczące ochrony przyrody, lokalnych dziejów i szeroko rozumianego krajoznawstwa tego rejonu Karpat. Pośród nich na specjalną uwagę zasługują artykuły opracowane przez pracowników „Wierchowińskiego” parku dotyczące jego unikalnej flory i fauny, której wielu przedstawicieli jest wymienionych w Czerwonej Księdze Ukrainy, a także zabytków kultury i natury. Nie bez satysfakcji odnotowujemy fakt, że wśród autorów zamieszczonych artykułów znalazło się dwóch członków Towarzystwa Karpackiego – Leszek Rymarowicz i Andrzej Wielocha.
Elektroniczną wersję czasopisma w formacie *pdf można bezpłatnie pobrać pod tym linkiem. Życzymy dobrej lektury!

Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju

Bardzo nam miło otwierać nowy rok 2018 tą dobrą informacją. Otóż w tych dniach trafi do księgarń długo oczekiwana, a nawet kilkakrotnie zapowiadana kontynuacja wydanej przed dwoma laty książki członka Towarzystwa Karpackiego Stanisława Krycińskiego „Łemkowszczyzny po obu stronach Karpat”. Nosi ona tytuł „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju”, a jej treść obejmuje sto lat dziejów Łemków żyjących na północnych stokach Karpat i ich sąsiadów Rusnaków, zamieszkujących południowy skłon tych gór. Opisano w niej okres od lat 30. XIX w., po lato 1939 r. Opowiedziane zostały narodziny łemkowskiej świadomości i literatury, działania podczas Wielkiej Wojny na terenie Beskidu Niskiego i prześladowania, jakie dotknęły Łemków w obozie internowania Thalerhof. Kolejne rozdziały opisują cmentarze wojenne, tak charakterystyczne dla tej krainy, łemkowskie starania o niezależność, a więc tzw. republiki: Floryncką i Komańczańską, a także działaczy i literatów okresu międzywojennego. Dowiemy się o powrotach do prawosławia i powstaniu Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. Jest też sporo o życiu na łemkowskiej wsi w latach międzywojennych i łemkowskim rzemiośle z kamieniarstwem na czele. Ukazanie się części trzeciej, obejmującej czas II wojny światowej i wysiedleń oraz późniejsze losy Łemków i Rusnaków, planowane jest na wiosnę 2018 r.

Karpaty znakiem Europy Środkowej?

Zapraszamy serdecznie w imieniu Katedry Socjologii Kultury IFIS APS na spotkanie dyskusyjne poświęcone książce Marty Cobel-Tokarskiej i Marcina Dębickiego zatytułowanej „Słowo i terytorium. Eseje o Europie Środkowej”, które odbędzie się we wtorek 5 grudnia 2017 r. o godz. 15.30 w Akademii Pedagogiki Specjalnej (Sala Senatu, budynek C) przy ul. Szczęśliwickiej 40 w Warszawie. Książkę przedstawiać będą prof. dr hab. Ryszard Radzik i dr Ludwika Włodek.
Duże fragmenty książki dotyczą spraw karpackich, zaś w rozdziale pt. „Karpackość. Góry jako przestrzeń kulturowa” znalazło się obszerne omówienie, niezwykle zresztą życzliwe (i mobilizujące), naszego półrocznika Almanachu Karpackiego „Płaj”. W innych rozdziałach autorzy analizują między innymi twórczość Andrzeja Stasiuka i Marosza Krajniaka autora Trylogii łemkowskiej (Carpathia, Entropia, Informacja) oraz działalność Wydawnictwa „Czarne”.

Marta Cobel-Tokarska, Marcin Dębicki, Słowo i terytorium. Eseje o Europie Środkowej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.

Książka w wolnym dostępie.

Spotkanie z Walerijem Padiakiem

W imieniu organizatorów serdecznie zapraszamy w środę 25 października 2017 r. o godz. 16 do Auli Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sanoku przy ul. Mickiewicza 21 (budynek E) na spotkanie z  badaczem problematyki Rusinów Karpackich, wykładowcą na Uniwersytecie Preszowskim, pisarzem i wydawcą Walerijem Padiakiem z Użhorodu. W programie spotkania wykład o historii i kulturze Rusi Karpackiej, pokaz filmu o Rusinach z Rusi Preszowskiej oraz prezentacja dwóch książek: wydanej po polsku pracy Walerija Podiaka pt. „Historia literatury karpatorusińskiej”, której premiera miała miejsce na początku sierpnia na „Łemkowskiej Watrze na Czużyni” i monografii P. R. Magocsiego „Naród znikąd”.  Oczywiście obydwie książki będzie można w trakcie spotkania nabyć.

Urszuli Janickiej-Krzywdy – życie niebanalne

Jak już informowaliśmy w trakcie 33. Babiogórskiej Jesieni odbyła się promocja książki poświęconej Urszuli Janickiej-Krzywdzie zatytułowanej „Urszula Janicka-Krzywda (1949-2015). Życie niebanalne”, wydanej przez Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK przy współpracy Gminy Zawoja. Publikacja licząca 470 stron ukazała się w serii „Pro Memoria”, a w jej treści znajdziemy m.in. następujące teksty:
Anna Spiss, Urszula Janicka-Krzywda (1949-2015). Życie niebanalne.
Janina Wanda Bucka, Henryk Bucki, Całym sercem była oddana babiogórskiemu folklorowi! „Krzesnomatka” zespołu regionalnego „Juzyna” z Zawoi. Czytaj dalej

Orawskie figury kamienne

Uprzejmie informujemy, że ujrzała wreszcie światło dzienne długo oczekiwana książka Tadeusz Mikołaja Trajdosa, członka naszego Towarzystwa, zatytułowana „Przydrożne i cmentarne figury kamienne na Orawie w granicach Polski”. Publikacja ukazała się w serii  „Biblioteka Orawska”, a jej wydawcą jest Muzeum – Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy. Dedykowana jest pamięci księdza Władysława Pilarczyka, a składa się z trzech części – monografii tematu, katalogu oraz pełnej dokumentacji fotograficznej omawianych obiektów w postaci 175 kolorowych fotogramów. W części monograficznej omówiona została typologia figur, materiał, z którego zostały wykonane, twórcy i ich warsztaty, a także styl, kompozycja figur, polichromie i inskrypcje. Osobny rozdział poświęcono fundatorom oraz celom i programom fundacyjnym, a także treściom ideowym i znaczeniu lokalizacji. Czytaj dalej

Biblioteka Almanachu Muszyny

Almanach Muszyny jako rocznik wprawdzie przestał się już ukazywać, ale jego wydawcy i redaktorzy pod dowództwem Bożeny Mściwujewskiej-Kruk nie zamierzają spocząć na laurach i zainicjowali nowe przedsięwzięcie, mianowicie „Bibliotekę Almanachu Muszyny” planowaną jako serię wydawniczą publikacji poświęconych Muszynie, jej okolicom i całej Sądecczyźnie. Pierwszy tom nowego cyklu zatytułowany „Nagroda «Sądecczyzna» im. Szczęsnego Morawskiego” ukazał się w lipcu tego roku, a poświęcony został dziejom nagrody ustanowionej przed dziesięciu laty dla książek dotyczących historii Sądecczyzny, oraz fascynującej postaci jej patrona. Publikacja zawiera bardzo ciekawy tekst Agaty Tobiasz o Szczęsnym Morawskim i omówienia książek nagrodzonych w dziesięciu edycjach konkursu. Przedstawiono także trzy organizacje, które przed dekadą zainicjowały przyznawanie Nagrody.

O tatrzańskich pocztówkach Adama Czarnowskiego

W tym tygodniu na półki księgarskie trafił nowy album wydany staraniem Tatrzańskiego Parku Narodowego – album wyjątkowy, bo zawierającego na 528 stronach reprodukcje ponad 900 pocztówek tatrzańskich z unikatowego liczącego blisko 5 tys. egz. zbioru zmarłego w 2010 r. krajoznawcy i kolekcjonera Adama Czarnowskiego. Album zatytułowany „O tatrzańskich pocztówkach” jest owocem ponad 25-letniej pracy badawczej i kolekcjonerskiej jej autora. Zawiera nie tylko reprodukcje wybranych pocztówek, ale też informacje o ich dziejach, wydawcach, autorach fotografii, technice druku i oczywiście treści. Wszystko to uzupełnia bibliografia pism tatrzańskich Adama Czarnowskiego z lat 1982–2008. Tu warto przypomnieć, że Adam Czarnowski był też doskonałym fotografem, a kilkanaście jego karpackich fotogramów zamieściliśmy na łamach Płaju 32. Album „O tatrzańskich pocztówkach” ukazał się siedem lat po śmierci jego autora dzięki staraniom Zbigniewa Ładygina, który jest redaktorem dzieła, a z którym będzie można się spotkać 3 sierpnia o godz. 18 w klubokawiarni Wrzenie Świata, przy ul. Gałczyńskiego 7 w Zakopanem na promocji albumu. Wstęp wolny.
Adam Czarnowski, O tatrzańskich pocztówkach, Wydawnictwo Tatrzańskiego Parku Narodowego.