Nowości wydawnicze

Przewodnik po cmentarzach z I wojny światowej

pr_cmeW stulecie bitwy gorlickiej ukazał się przewodnik Pawła Kutasia pt. Cmentarze z I wojny światowej w powiecie gorlickim. W części ogólnej opisano przebieg działań wojennych i omówiono problematykę budowy cmentarzy. W części szczegółowej w 13. rozdziałach zaprezentowano opisy poszczególnych cmentarzy (opis działań wojennych, cytaty z ówczesnej prasy, kronik szkolnych i kościelnych, fotografie archiwalne), oraz opis dojścia. Dołączono mapę powiatu gorlickiego z zaznaczonymi cmentarzami. Książka będzie do kupienia w stoisku Oficyny Wydawniczej „Rewasz” na najbliższych Spotkaniach Karpackich w Muzeum Ziemi PAN.
Paweł Kutaś, Cmentarze z I wojny światowej w powiecie gorlickim. Przewodnik, 216 str., form. 19 x 12,5 cm, ponad 200 ilustracji. Wyd. Promo, Zakrzów – Gorlice 2015. Czytaj dalej

Cmentarze wojenne w Beskidzie Niskim – album szczególny

majewski_cmentarzeNa początku kwietnia 2015 r. ukazał się album Jana Majewskiego Cmentarze z I wojny światowej w Beskidzie Niskim i na Pogórzu. Miłośnicy pamiątek Wielkiej Wojny i beskidzkich zabytków otrzymali w nim kolejną pozycję, którą określić można mianem cennej, jeśli nie obowiązkowej. O wyjątkowości albumu wśród innych publikacji poświęconych tej tematyce decyduje przy tym bogactwo zdjęć archiwalnych prezentujących stan zachowania cmentarzy w drugiej połowie lat 80. XX w., tj. zarówno przed ich dalszą degradacją w kolejnych dekadach, jak i przed remontami, których doczekały w ostatnich czasach.
Zdjęcia archiwalne wykonane zostały przez Jana Majewskiego w latach 1986-1987 w ramach przygotowywanej pracy dyplomowej Wybrane cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w rejonie Beskidu Niskiego i Pogórza – próba fotodokumentacji. Pierwotny plan zakładał dokumentację kilkunastu cmentarzy, ostatecznie Autor uwiecznił w swoim obiektywie cztery nisko‑beskidzkie i pogórzańskie okręgi cmentarne. Kilka tysięcy negatywów i slajdów będących pokłosiem tych prac zapewniło więc bogactwo wyboru materiału historycznego włączonego do nowej publikacji przygotowanej na 100. rocznicę ofensywy gorlickiej. Czytaj dalej

Już XIV Bieszczady Rewaszu

big_bie15Ukazało się właśnie już XIV (!), zaktualizowane wydanie przewodnika Oficyny Wydawniczej „Rewasz” pt. Bieszczady. Przewodnik dla prawdziwego turysty, pod. red. Pawła Lubońskiego. Ten liczący 424 strony przewodnik to obszerne i szczegółowe kompendium wiedzy o Bieszczadach podane w przystępnej i przejrzystej formie. Rozdział Dlaczego w Bieszczady to wstępna charakterystyka tej grupy górskiej; pomaga zorientować się czego można spodziewać się po pobycie tutaj, a czego raczej tu nie znajdziemy. Rozdział O Bieszczadach ogólnie ujmuje bieszczadzkie sprawy niejako „z lotu ptaka” – opowiada czym są Bieszczady i jaka była ich historia. Głębszą wiedzę o regionie zawiera rozdział Bieszczadzkie tematy, gdzie w krótkich artykułach omówione są najciekawsze zagadnienia historii, geografii, przyrody, etnografii i socjologii Bieszczadów dawniej i dziś. Część szczegółowa przewodnika opisuje poszczególne pasma górskie. Czytaj dalej

Kultura ludowa Górali Pienińskich

kultura-ludowa-gorali-pieninskichCentralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie zaprasza w środę 21 stycznia 2014 r. o godz. 17 do swojej siedziby przy
ul. Jagiellońskiej 6 na promocję książki pt. Kultura ludowa Górali Pienińskich pracy zbiorowej pod redakcją Katarzyny Ceklarz i Urszuli Janickiej-Krzywdy. Jest to już szósty tom serii wydawniczej „Kultura Ludowa Górali” wydawanej przez COTG  PTTK.
A oto jego zawartość:
Charakterystyka geograficzno-historyczna obszaru zamieszkiwanego przez Górali Pienińskich, Piotr Dąbrowski
Górale Pienińscy jako grupa etnograficzna, Justyna Masłowiec
Rolnictwo i hodowla przyzagrodowa, Maciej Wawrzczak, Barbara A. Węglarz
Tradycyjne użytkowanie lasu w Pieninach i okolicy, Krzysztof Karwowski, Krzysztof Koper, Maciej Wawrzczak Czytaj dalej

Czasopismo „Żabie”

zabie_okladkaW ostatnich dniach ubiegłego roku trafił do naszych rąk drugi numer ukazującego się na Ukrainie czasopisma „Żabie”, wydawanego przez Wierchowiński Park Narodowy (pierwszy nr ukazał się w 2013 r.). Nosi ono podtytuł „ekologiczno-oświatowy krajoznawczy żurnal”, który dobrze oddaje jego zawartość. Znajdujemy tam – na blisko 70 stronach formatu A4 – kilkanaście artykułów z różnych dziedzin. Począwszy od rozważań o możliwości zwiększenia populacji pstrąga w basenie Czeremoszu, po przez wspomnienie o huculskim wirtuozie Romanie Kumłyku, czy historyczny tekst o karpackich ścieżkach Łesi Ukrainki, aż po artykuł o wyjątkowości klauzy Perkałab. Jest tam też artykuł zatytułowany „Z historii etnograficznego centrum Huculszczyzny” traktujący o samym Żabiem, gdzie przedstawiono m.in. kilka różnych teorii pochodzenia jego nazwy. Niestety wszystkie omawiane teorie bazują na tzw. ludowych etymologiach, a autor artykułu nie wspomina nawet o możliwości pochodzenia nazwy miejscowości (a wcześniej polany) Żabie od rumuńskiej nazwy „Jab” odnoszącej się do podagrycznika pospolitego (Aegopodium podagraria L.) rośliny o leczniczych właściwościach, stosowanej dawniej przez pasterzy w leczeniu bydła.
Tak, czy inaczej niewątpliwie z radością należy odnotować powrót – przynajmniej w nazwie czasopisma – do historycznej nazwy miejscowości wymazanej z mapy w czasach sowieckich.
Жаб’є. Еколого-просвітницький краєзнавчий журнал, nr 2, 2014.

Pod karpacką choinkę – Płaj 48

P48_okl_mZ życzeniami Radosnych Świąt Bożego Narodzenia oddajemy do rąk czytelników 48 tom Płaju. A zaczyna się on inaczej niż zwykle, bo od poezji, co więcej, wschodniokarpackie wiersze Wojciecha Leopolity przenikają całą jego treść, stanowiąc mocną dominantę. A wiersze to wyjątkowe przede wszystkim ze względu na ogromny ładunek zawartych w nich uczuć. Ich autor poprowadzi nas po dolinach, stokach, połoninach Czarnohory i złomowiskach Gorganów, w znane nam przecież ze współczesnych wędrówek miejsca, jakże jednak inne gdy popatrzymy na nie jego oczami. Może zatem dzięki nim dostrzeżemy coś więcej, niż widzieliśmy dotąd?
W obszernym artykule Tadeusz Trajdos zapoznaje nas fachowo – jak na historyka sztuki przystało – z fascynującym światem malarstwa Augusty Kochanowskiej, Polki z Czerniowiec, która na co dzień mówiła po niemiecku, a dziś na domu, w którym mieszkała ma tablicę pamiątkową jako malarka ukraińska. Jej losy, które z Karpatami splatały się wielokrotnie, kryją do dziś nierozwikłane tajemnice. Czytaj dalej

Kolędowanie na Huculszczyźnie

Okladka_kolednowanieCentralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK zaprasza 12 grudnia 2014 r. na godz. 17 do swojej siedziby w Krakowie przy ul. Jagiellońskiej 6 na promocję książki Justyny Cząstki-Kłapyty „Kolędowanie na Huculszczyźnie” połączoną z pokazem filmu Krzysztofa Krzyżanowskiego pt. Huculski Jordan i przedstawieniem obrzędu kolędowania huculskiego przez kolędników z Żabiego (Werchowyny).
Wcześniej odbędzie się pochód z udziałem kolędników huculskich z trembitami i rogami oraz wykonanie kolędy dla zmarłych nad grobem piewcy Huculszczyzny Stanisława Vincenza na Cmentarzu Salwatorskim. Wymarsz o godzinie 15 sprzed bramy kościoła Najświętszego Salwatora.
Książka wydana została przez COTG PTTK z dofinansowaniem MKiDN w nakładzie 300 egz,  liczy 564 str. formatu B5. Do książki dołączona jest płyta DVD z 3,5 godz. filmem o kolędowaniu i ok. 700 str. tekstów kolęd. Czytaj dalej

Piąty tom Kresowej Atlantydy

kresowa-atlantyda-tom-5Prof. Stanisław Nicieja nie zwalnia tempa i obdarowuje nas kolejnym tomem swojej historii i mitologii miast kresowych. Piąty tom „Kresowej Atlantydy” kontynuuje literacką wędrówkę po przedpolu Karpat. Tym razem autor zaprasza nas do Sambora – miasta ogrodów i wielkiej historii; Rudek – z mauzoleum Fredrów; Delatyna – kurortu sławnego wodami solankowymi, Bitkowa – ze złożami ropy naftowej; Rafajłowej – słynnej z walk II Brygady Legionów Polskich oraz do Nadwórnej – miasta, które było i jest bramą Gorganów. O aktualność książki nich świadczy fakt, że przy omawianiu tej ostatniej miejscowości autor prezentuje odsłoniętą na początku października 2014 r. w kościele parafialnym tablicę pamiątkową poświęconą pamięci wschodniokarpackich walk Legionów Polskich. Wypada jednak sprostować informację zawartą w podpisie pod zamieszczonym zdjęciem: otóż wśród osób, które ufundowały tablicę byli nie tylko członkowie naszego Towarzystwa.
Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda. Tom 5. Historia i mitologia miast kresowych, Wyd. MS, str. 288

Od Komańczy do Wołosatego ze Staszkiem Krycińskim

BieszczadyNakładem rzeszowskiego wydawnictwa Libra ukazała się kolejna książka Stanisława Krycińskiego. Tym razem autor zabiera nas w historyczno-kulturową wędrówką po Bieszczadach – od Komańczy, przez masyw Chryszczatej i Otryt – do Wołosatego. Przedstawia dzieje osadnictwa nad Osławą, Galicyjskiej Cesarsko-Królewskiej Kolei Żelaznej, a także działania wojenne w okolicach Przełęczy Łupkowskiej w 1939 r. Przywraca pamięci bieszczadzkie losy Wincentego Pola, Kazimierza Józefa Turowskiego i Jana Kantego Podoleckiego. Przypomina o Thonetach z Kalnicy, Giedroyciach z Żubraczego, nadosławskich Łemkach i Bojkach z Wołosatego. Tłem wędrówki są wspaniałe góry i  tajemnicze doliny – pełne pamiątek, zawartych także w dawnych nazwach. Oficjalna premiera książki odbędzie się 5 grudnia w Rzeszowie i 6 grudnia w Ustrzykach Górnych w Zajeździe „Pod Caryńską”.
Stanisław Kryciński, Bieszczady. Od Komańczy do Wołosatego, Wydawnictwo Libra, 280 str., oprawa twarda, format: 160×220 mm

Bieszczad 19

bieszczad_19Miło nam poinformować, że ukazał się właśnie nowy, 19 tom Bieszczadu, rocznika wydawanego przez Oddział Bieszczadzki Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Znajdziemy w nim jak zwykle cały szereg interesujących artykułów. Życzymy ciekawej lektury, a oto jego zawartość:
Maciej Augustyn, Antropogeniczne zmiany środowiska wodnego w Bieszczadach do 1951 roku (część VII). Dolina górnego Wiaru i Wyrwy.
Wojciech Wesołkin, W dorzeczu Osławy (część V). Prełuki i Duszatyn.
Tomasz Hołyński, Intercyzy i zapisy dożywocia źródłem do genealogii szlachty sanockiej w II połowie XVIII w.
Maciej Augustyn, Czy istniał wczesnośredniowieczny system umocnień obronnych w Bandrowie? Czytaj dalej