Nowości wydawnicze

Watra rediviva

watra11Po trwającej trzynaście lat przerwie, ukazała się kolejna „Watra” – wydawnictwo periodyczne SKPG w Krakowie. Tematyka numeru jest bardzo zróżnicowana, a oto spis zawartych w niej artykułów:
1. Wędrówki zabytków nad brzegami Jeziora Czorsztyńskiego – Andrzej Siwek,
2. Wiara według górali, czyli o mozaice wyznaniowej w Wiśle – Renata Czyż,
3. Płaszczanica. Jej historia i rola w liturgii Kościoła Wschodniego – Anna Warzycha,
4. Historia Beaty Łaskiej, jej córki Halszki i męża Olbrachta – Leszek Ogórek, Czytaj dalej

Kultura ludowa Górali Zagórzańskich

kult_lud_gor_zagoz_mPod koniec ubiegłego roku, jako XXIII tom w cyklu Biblioteka Górska COTG PTTK ukazała się książka zatytułowana „Kultura ludowa Górali Zagórzańskich”, praca zbiorowa pod redakcją Urszuli Janickiej-Krzywdy, Kraków 2013, 488+8 s., format B5. Monograficzne opracowanie dotyczy Zagórzan, czyli górali zamieszkujących północne stoki Gorców i Beskidu Wyspowego. To już czwarta obszerna monografia grupy etnograficznej polskich Karpat wydana przez tę oficynę w ciągu ostatnich kilku lat.
Rośnie imponująca biblioteka. A oto zawartość książki:
Jan Ceklarz, Charakterystyka geograficzno-historyczna obszaru zamieszkiwanego przez Górali Zagórzańskich. Czytaj dalej

Leksykon Huculskiego Świata

huculskie_swiaty3Pod koniec ubiegłego roku nakładem Instytutu Ukrainozanwstwa ukazał się na Ukrainie liczący 668 stron leksykon zatytułowany „Światy huculskie” (Гуцульські світи. Лексикон, Хобзей Н., Ястремська Т., Сімович О., Дидик-Меуш Г. Львів 2013). Zamieszczono w nim słownictwo gwar huculskich z okresu XIX-XXI w. w oparciu o źródła w postaci materiałów etnograficznych, kartotek i badań własnych autorek opracowania. W książce podano nie tylko znaczenia wielu, często już dziś zapomnianych słów, zwrotów frazeologicznych, przysłów i powiedzeń, ale także zamieszczono fragmenty tekstów dające możliwość poznania tajemniczego świata huculskich wierzeń i obyczajów.

Gdzie „diabły, Hucuły, Ukraińce”

bieszczady

Pod choinkę ukazuje się nowa książka Stanisława Krycińskiego pt. „Bieszczady. Tam gdzie diabły, Hucuły, Ukraińce”. Licząca 230 stron praca, składa się z czterech rozdziałów opisujących wybrane fragmenty Bieszczadów i Pogórza Przemyskiego. Kanwą są turystyczne wspomnienia z wędrówek autora w latach 70. i 80. oraz obozów „Nadsanie”. Rozdział pierwszy „Na obu brzegach Sanu” dotyczy Dobrej Szlacheckiej, Ulucza, Witryłowa, Łodziny Hłomczy i Mrzygłodu. Rozdział „W głąb „worka” przypomina czasy nielegalnych wypraw do „worka” w realiach PRL-u i prace uczestników obozów „Nadsanie” na cmentarzach Sianek, Beniowej, Bukowca w 1990 r. Część zatytułowana „Gdzie diabły, hucuły, ukraińce” mówi o odrębności trzech wsi – Bystrego, Lipia i Michniowca od miejscowości położonych na zachód od nich, oddzielonych wododziałem Bałtyku i Morza Czarnego, którym przez wieki biegły granice świeckie i kościelne. Ostatni rozdział „1000 lat historii, czyli między Hoczwią a Cisną” przedstawia akcję kolonizacyjną Balów w dolinie Hoczewki, dzieje huty żelaza w Cisnej i powojenne walki polsko-ukraińskie wzdłuż szosy Lesko – Cisna. W książce znalazło się 100 zdjęć autora z lat 1984-1991 przedstawiających wiele obiektów już nieistniejących oraz sześć map opisywanych terenów. Premiera książki odbędzie się podczas promocji 21 grudnia 2013 r. w Uhercach Mineralnych o godz. 15 w budynku Bieszczadzkiej Wytwórni Piwa „Ursa Maior”. Czytaj dalej

Nowa książka o Łemkach

lemkowieNakładem Wydawnictwa Sejmowego ukazała się książka pt. Łemkowie. Jest to czwarty tom serii „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce”. Publikacja pod red. Beaty Machul-Telus licząca 236 str. formatu B5 podzielona jest na trzy części: Tożsamość – poświęconą problemowi samoidentyfikacji etnicznej Łemków oraz procesowi tworzenia ich tożsamości narodowej i kulturowej; Historia – grupująca teksty nawiązujące do przeszłości łemkowskiej; Kultura i nauka – w której autorzy prezentują współczesne kwestie oświatowe i kulturowe mniejszości łemkowskiej, a także obecność Łemków w kulturze i nauce polskiej. Czytaj dalej

Ludzie Gór

W ostatnim czasie ukazał się wydany przez wydawnictwo STAPIS od dawna oczekiwany VI tom Wielkiej Encyklopedii Gór i Alpinizmu, zatytułowany: Ludzie Gór, którego redaktorami, tak jak wszystkich poprzednich są Małgorzata i Jan Kiełkowscy. Poświęcony jest on górołazom, wspinaczom, odkrywcom i badaczom gór. Jest naprawdę imponujący, liczy sobie bowiem 872 strony formatu B5 i zawiera 6256 biogramy, w tym ponad 1300 dotyczących Polaków. Z jednej strony z pewną satysfakcją wypada odnotować fakt, że znajdziemy w nim kilka biogramów członków naszego Towarzystwa, z drugiej jednak z żalem skonstatować całkowity brak w tym dziele Karpat Wschodnich. Nie znajdziemy w nim niestety tak wybitnych ludzi gór jak Henryk Hoffbauer, Henryk Gąsiorowski, Tadeusz Wilczyński czy Adam i Władysław Lenkiewicze.

Czytaj dalej

Mapa Miega wreszcie dostępna

Dzięki Narodowemu Programowi Rozwoju Humanistyki dochodzi do skutku wydanie drukiem sporządzonej w latach 1779-1783 mapy Królestwa Galicji i Lodomerii, tzw. mapy Miega. Pod wspólnym tytułem „Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783”, wydano już tom 1 obejmujący część historycznego woj. krakowskiego, od granic ze Śląskiem, wzdłuż Wisły do Krakowa i na pd. po Podhale i Tatry, oraz tom 4 z częścią historycznego woj. sandomierskiego i ziemi przemyskiej od Wisły i dolnego Sanu na pn. po Frysztak i Kańczugę na pd. Na każdy tom składają się dwa woluminy formatu 232 × 310 mm w oprawie twardej. Jeden z mapami (skala 1 : 28 800), drugi z opisami terenów, komentarzami oraz indeksami do tekstu i mapy. Kolejne tomy mają być publikowane corocznie. Wydawcą jest Wydawnictwo Antykwa z Krakowa. Czytaj dalej

Sytuacja Łemków w III RP

Na rynku księgarskim ukazała się właśnie warta odnotowania książka autorstwa Leszka Filipiaka zatytułowana „Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP”. Obszerne dzieło powstało na podstawie pracy doktorskiej autora obronionej na Uniwersytecie Wrocławskim. W poszczególnych rozdziałach omówiono m.in. historyczne uwarunkowania dualizmu narodowego Łemków, stosunek władz polskich do Łemków, podziały wśród społeczności łemkowskiej, sytuacje religijną, oraz organizacje działające w środowiskach łemkowskich. Książkę wyposażono w obszerną liczącą 60 stron bibliografię, ale niestety zapomniano zupełnie o indeksach.
Leszek Filipiak, Społeczno-polityczna sytuacja Łemków w III RP, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013, format 155/225, s. 576.

Łemkowszczyzna wyśniona

W połowie tego roku ukazała się książka zatytułowana „Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni” wydana przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej autorka, Patrycja Trzeszczyńska, członkini Towarzystwa Karpackiego, przeprowadza analizę łemkowskiej literatury wspomnieniowej próbując na jej podstawie uchwycić proces budowania jednostkowej i zbiorowej pamięci Łemków oraz tworzenia wizji ich wspólnej przeszłości. Kanwę książki stanowi praca doktorka obroniona przez autorkę w 2011 r. w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ. Napisana jest więc ona trudnym językiem współczesnej antropologii kulturowej, przez który warto się jednak przebić, Czytaj dalej

Karpackie śpiewanie

Z prawdziwą przyjemnością pragniemy poinformować, że nakładem Beskidzkiego Towarzystwa Oświatowego w Milówce ukazał się właśnie „Śpiewnik karpacki”, książka licząca 552+8 stron (format B5, oprawa twarda), w której zamieszczono wybór ponad 360 tradycyjnych pieśni z różnych stron Karpat. Wszystkim pieśniom, podanym w językach oryginalnych, towarzyszą zapisy nutowe. Każdy z rozdziałów poprzedzony jest wprowadzeniem. Śpiewnik zaopatrzony jest w mapę regionów kulturowych Karpat i wybranych grup kulturowych Karpat. Zamieszczono w nim również fotografie m. in. z tegorocznego Redyku Karpackiego. Autorem „Śpiewnika karpackiego” jest Władysław Motyka z Milówki, historyk, Honorowy Członek Związku Podhalan w Polsce, oraz liczne grono współpracowników. Czytaj dalej