Nowości wydawnicze

Ukazał się 43. tom Płaju

Z radością pragniemy poinformować, że redakcja Płaju w ramach nadrabiania zaległości wydała kolejny, 43 tom Almanachu. Otwierają go trzy artykuły dotyczące zachodnich Bieszczadów, w tym materiały do monografii Otrytu, w których Wojciech Krukar zawarł plon swoich wieloletnich badań terenowych. Tak jak publikowane w Płaju już wcześniej monografie innych Bieszczadzkich masywów opracowane przez tego autora, zawiera ona masę informacji całkowicie oryginalnych, nigdzie wcześniej nie publikowanych. Blok huculski otwierają wspomnienia Karola Pohorskiego o służbie w Straży Granicznej w dolinie Czeremoszu i o dramatycznych losach rodziny Błażejaków cudem uratowanej przez Hucułów przed śmiercią z rąk innych Hucułów, członków UPA. Huculszczyzny dotyczy obszerny fragment książki „Dido Iwańczyk” Petra Szekeryka-Donykiwa, oraz dwa ciekawe, nigdzie dotąd nie publikowane teksty Czytaj dalej

Ukazał się 42. tom Płaju

Tom jest wyjątkowy, gdyż poświęcony niemal w całości dwóm tylko tematom. Blisko połowę jego objętości zajmuje relacja Dariusza „Dzidy” Czerniaka z penetracji gór Metaliferi, południowej część gór Apuseni. Ta grupa górska, kryje w sobie bez liku atrakcji krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych. Autor posiadł nieprzeciętną zdolność wyszukiwania w rumuńskich Karpatach miejsc godnych uwagi, a nieopisywanych w popularnych przewodnikach. Opis własnych wędrówek wzbogaca szczegółowymi informacjami krajoznawczymi, historycznymi, przyrodniczymi.
Drugi blok tematyczny dotyczy jednej tylko góry – legendarnej Hnitesy w Górach Marmaroskich. Jerzy Montusiewicz i Jerzy Warakomski podchodzą do niej od razu z trzech stron. Poprzez historię jej zdobywania i poznawania od początku XIX w., poprzez ewolucję jej nazwy, wreszcie po wrażenia z zupełnie współczesnej wędrówki w tym rzadko odwiedzanym zakątku Karpat.
Na okrasę historia wymiany terytoriów, dzięki której mamy dziś w naszym kraju Ustrzyki Dolne i Lutowiska. Autorzy podważają potoczne sądy o tym wydarzeniu, a szczególnie ciekawe są fragmenty poświęcone losom ukraińskiej ludności wysiedlanej z terytorium przekazywanego Polsce.
Tom zamyka Kalendarium Towarzystwa Karpackiego – na  podsumowanie jego 20-letniej działalności.
Spis treści tomu 42

Beskid Niski – od Komańczy do Wysowej

Ukazał się przewodnik pt. „Beskid Niski od Komańczy do Wysowej” autorstwa Witolda Grzesika, Tomasza Traczyka (obaj są członkami Towarzystwa Karpackiego) i Bartłomieja Wadasa. Jest to znacznie rozszerzone i gruntownie zaktualizowane nowe wydanie cieszącego się niegdyś dużą popularnością przewodnika „Od Komańczy do Bartnego” wydanego przez wydawnictwo PTTK „Kraj” w 1997 r. Książka liczy 500 stron, jest zaopatrzona w ilustracje wykonane w znacznej części na podstawie nieistniejących już zabytków Beskidu Niskiego. Opisy wsi mają charakter krajoznawczy i historyczny, ich uzupełnieniem jest ogólny opis Łemkowszczyzny. Wydawcą książki jest „Sklep Podróżnika”.

Czerwona księga Ukraińskich Karpat

Nakładem wydawnictwa „Karpaty” z Użgorodu ukazała się „Czerwona księga Ukraińskich Karpat” dotycząca 318 gatunków zwierząt. Informacje na temat kręgowców i bezkręgowców prezentowane są w oddzielnych działach. Oprócz nazw zwierząt (ukraińskich i łacińskich) i ich zdjęć, książka zawiera także ich charakterystyki, informacje o stanie ochrony, aktualnej liczebności oraz wykaz źródeł. Choć ukraiński obszar Karpaty wynosi tylko 25 tys km2, znajduje się na nim ponad 50% zwierząt żyjących na Ukrainie. Książka ukazała się w nakładzie 750 egz. a jej cena wynosi 250 hr.

Vincenz w przekładzie Prochaśki

Jak podaje „Kurier Galicyjski” 15 marca br. w Stanisławowie w księgarni „Je”, wydawnictwo „Lileja HB” zaprezentowało ukraińskie wydanie pierwszego tomu książki Stanisława Vincenza „Na wysokiej połoninie” w przekładzie Tarasa Prochaśki. Pierwszy tom vincenzowskiej tetralogii był już na język ukraiński przetłumaczony kilkanaście lat temu, niestety bardzo kiepsko i z ogromnymi skrótami. Mamy nadzieję, że Taras Prochaśko, sam zakochany w Huculszczyźnie, lepiej sobie z tym trudnym bardzo zadaniem poradził i wreszcie Ukraińcy będą mogli cieszyć się cudownym językiem tej wspaniałej książki. Książkę wydano dzięki staraniom Ambasady Polskiej i Polskiego Instytutu w Kijowie i osobiście radcy kulturalnego ambasady pani Oli Hnatiuk.

 

Z dziejów Frydmana

Nakładem OSP we Frydmanie ukazała się książka pt. Z dziejów Frydmana. Zawiera dwanaście artykułów będących plonem konferencji naukowej zatytułowanej Frydman na przestrzeni dziejów, zorganizowanej z okazji rocznicy 700-lecia istnienia miejscowości.
Książka liczy 240 stron a na jej zawartość składają się następujące teksty:
Piotr Wojtaszek, Słowo wstępne;
Dariusz Niemiec, Badania archeologiczne we Frydmanie na Spiszu w latach 2009-2010;
Tadeusz M. Trajdos, Parafia i życie religijne we Frydmanie do 1832 roku;
Marcin Szyma, Architektura kościoła we Frydmanie a początki najstarszej wsi polskiego Zamagurza; Czytaj dalej

Ukazał się 41. tom Płaju

Tom rozpoczynający piątą dziesiątkę Płajów otwiera opracowanie Magdy Michniewskiej poświęcone drewnianym cerkwiom regionu Lapuş w północnej Rumunii — znacznie mniej znanym, a równie cennym jak słynne cerkwie marmaroskie. Odkrywczy charakter ma artykuł Macieja Śliwy, któremu udało się na podstawie starych map, przekazów historycznych, a także współczesnych zdjęć lotniczych nie tylko zrekonstruować wygląd szańca konfederatów barskich w Koniecznej w Beskidzie Niskim, ale nawet zlokalizować jego pozostałości w terenie. Bogusław Tomaszewski inwentaryzuje kolejne zapomniane znaki dawnej bieszczadzkiej granicy polsko-czechosłowackiej, a w innym tekście przedstawia perypetie związane z wytyczaniem granicy polsko-sowieckiej po 1945 r. Jerzy Montusiewicz zaś wyszukuje w gąszczach Gór Marmaroskich żeliwne słupki polsko-rumuńskie, których zostało już tam bardzo mało. Czytaj dalej

Ukazał się 40. tom Płaju

Czterdziesty tom Płaju datowany jest na roku jubileuszu dwudziestolecia Towarzystwa Karpackiego, powinny się w nim zatem znaleźć akcenty jubileuszowe. I rzeczywiście znalazły się one, choć nie wprost. Albowiem doszliśmy do wniosku, że najlepszym uczczeniem naszego dwudziestolecia będą konkretne działanie utrwalające „karpackość” w jej najlepszych przejawach. Wybór nasz padł na Stanisława Vincenza jako, że naszym zdaniem jego działalność literacka i nie tylko, była owej „karpackości” jedną z najlepszych emanacji. Tom więc rozpoczynamy dużym blokiem vincenzowskim. Otwiera go artykuł, a właściwie relacja z przedsięwzięcia zatytułowanego „Stanisława Vincezna powrót na Wierchowinę” realizowanego przez Towarzystwo Karpackie. Nie będzie to może zbyt łatwa lektura, przede wszystkim ze względu na swoją skomplikowaną strukturę, ale mamy nadzieję, że poprzez liczne odwołania historyczne i reminiscencje właściwie odda ducha podjętych przez nas działań, a także emocje, które przeżywaliśmy przy jego realizacji. Czytaj dalej

Biografia Stepana Kłoczuraka

W Użgorodzie nakładem wydawnictwa „Grażda” ukazała się książka Mikołaja Muszynki pt. „Rycerz Wolności. Życie i działalność społeczno-polityczna Stepana Kłoczuraka”. Książka jest obszerną biografią Stepana Kłoczuraka (1895-1980) inicjatora antywęgierskiego powstania huculskiego na Zakarpaciu, założyciela i prezydenta tzw. Republiki Huculskiej w 1919 r. w Jasini, dowódcy sotni karpackich Ukraińskiej Halickiej Armii w walce z bolszewikami i armią Denikina. W okresie międzywojennym działacza politycznego i redaktora szeregu czasopism. W rządzie Karpackiej Ukrainy sekretarza A. Wołoszyna, później ministra gospodarki i obrony narodowej. Aresztowanego w maju 1945 r. i zesłanego na ponad 12 lat do obozu w Workucie.

O Stepanie Kłoczuraku i Republice Huculskiej przeczytaj też w Płaju 19

Almanach Muszyny 2011

W drugiej połowie czerwca (pozazdrościć regularności) dotarł do nas kolejny, już XXI tom Almanachu Muszyny. Tym razem tylko w wersji elektronicznej, choć mamy nadzieję, że redakcja z tradycyjnej formy papierowej jednak całkiem nie zrezygnuje. Rocznik 2011 r. jak zwykle zawiera wiele niezwykle ciekawych artykułów, mnóstwo pięknych wierszy oraz liczne reportaże fotograficzne z wydarzeń związanych z Muszyną.

A oto zawartość tomu:

Barbara Chudzińska, Badania archeologiczne na muszyńskim zamku. Sezon 2010; Czytaj dalej