Płaj 6 – Wstęp

25 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Szósty zeszyt „Płaju” przynosi plon sesji popularnonaukowej poświęconej historii i kulturze Bojków, zorganizowanej przez Towarzystwo Karpackie w Lesku w dniach 8-10 maja 1992 r. Jej inicjatorem i współorganizatorem był Bieszczadzki Dom Kultury w Lesku, w którego siedzibie odbyła się impreza.
Uczestnicy sesji wysłuchali 14 referatów omawiających poszczególne zagadnienia historii i kultury Bojkowszczyzny. Wśród prelegentów znalazła się czwórka gości z Ukrainy.
Ciekawym elementem imprezy była jednodniowa zagraniczna wycieczka autokarowa w Samborskie i Turczańskie. Pozwoliła ona zapoznać się z cennymi zabytkami budownictwa bojkowskiego, jakich praktycznie nie ma już na terenie Polski. Czytaj dalej →

Płaj 5 – Wstęp

25 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

 

W dniach 17-19 maja 1991 r. w Bieszczadzkim Domu Kultury w Lesku odbyła się sesja popularnonaukowa p.t. „Żydzi w Karpatach”. Jej organizatorami były Towarzystwo Karpackie, Towarzystwo Przyjaciół Leska i Okolic oraz Bieszczadzki Dom Kultury w Lesku, zaś dobrodziejem — żeby nie używać obcego słowa sponsor — Zespół do spraw Mniejszości Narodowych Departamentu Edukacji Narodowej Ministerstwa Kultury i Sztuki.
Pomysł zorganizowania Sesji narodził się wśród członków Towarzystwa Karpackiego. U jego genezy legła jedna z naczelnych idei Towarzystwa, zapisana w jego statucie jako „przełamywanie uprzedzeń narodowościowych poprzez badanie i popularyzowanie wkładu poszczególnych grup etnograficznych i narodowości w kształtowanie obrazu kulturowo-historycznego Karpat”. Marzyło się nam, że sesja stanie się pretekstem do szerzej zakrojonych działań na rzecz uratowania nielicznych już śladów wielowiekowej obecności Żydów w Karpatach. Że spowoduje większe zainteresowanie żydowskimi zabytkami i wpływem żydowskiej kultury na krajobraz kulturowy Karpat. Czytaj dalej →

Obraz Żyda w epopei Vincenzowskiej (Płaj 5)

25 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Na Wysokiej Połoninie
(fragment)

Dariusz Morawski

Wiedza jesienna i historia jakiegoś kąta wcale nie są tak nudne, jak się wydaje. I nie zasługują, aby je przegnać do ogrodzeń, na których widnieją napisy w ro­dzaju takiego jak: „dzieje regionalne”. Bowiem nie ma epok poodgradzanych parkanami, i człowieczeństwo, które możemy zrozumieć, bo jest nam bliskie pochodzeniem lub tradycją, przelewa się ku przyszłości, niosąc ze sobą zapo­wiedzi i nakazy. (…) Nie piszemy tutaj historii ani nie przywłaszczamy sobie zawodu uczonego dziejopisa, jedynie okruchy przekazane ze wspomnień przez babki, ciotki i niańki dodają nam smaku. Mogą nas otrzeźwić i ostrzec, że dzieje właściwie nigdy nie mijają zupełnie, bo są obecne prawie nieustannie. Wiedza jesienna to wiedza o obecności tego co minęło, to taka księga, w której ten co czyta i uczy się z niej, identyfikuje się z tym, który opowiada. Czytaj dalej →

O Białym Słoniu na Czarnohorze (Płaj 2)

25 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Władysław Midowicz
Nigdy nie było całkowicie jasne, kto był głównym „sprawcą” Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomicznego PIM na Czarnohorze, które w tych niełatwych i ubogich latach przedwojennych kosztowało milion złotych wydanych z funduszów społecznych, z czego większość płatna w dewizach przemysłowi brytyjskiemu. To ostatecznie stało się powodem owej dziwnej nazwy – Biały Słoń.

Głównym promotorem budowy byli najprawdopodobniej astronomowie warszawscy, którzy rozglądali się za miejscem o wystarczająco czystym powietrzu, a także o stosunkowo rzadkim zachmurzeniu. Tego ostatniego, niestety, nie brakowało od jesieni do wiosny na graniach Czarnohory i ten, kto ją doradził, niewydawał się być wystarczająco obeznany z klimatem Karpat Wschodnich. Czytaj dalej →

O bieszczadzkich zbójnikach (Płaj 6)

25 marca 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Stanisław Orłowski

(fragment)

Bieszczady należą do gór niezwykłych. Wielu przybyszów fascynują niepowtarzalnym urokiem wschodniobeskidzkiego krajobrazu, bogactwem przyrody i ciekawą,romantyczną przeszłością. Zbójnictwo należy do mniej znanych epizodów z przeszłości tej ziemi. Pragnę zatem przybliżyć – w oparciu o źródła historyczne – chociaż cząstkę prawdy o dziejach bieszczadzki chopryszków od XV do XVIII stulecia. Czytaj dalej →

Płaj 6

25 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 6Płaj 6. Bojkowszczyzna (160 stron)

zawartość tomu:

Wstęp
Tadeusz A. Olszański, O nazwie Bojków.
Jerzy Czajkowski, Historyczne zasiedlenie zachodniej bojkowszczyzny.
Danuta Blin-Olbert, Kultura materialna Bojków.
Henryk Olszański, Tradycyjne budownictwo bojkowskie.
Maria J. Marciniak, Strój ludowy Bojków.
Roman Sułyk, Cerkiew bojkowska.
Stefanija Hwozdewycz, Tradycyjne bojkowskie bednarstwo.
Zoriana Bołtarowycz, Regionalna specyfika ludowej medycyny Bojków.
Dmytro Buczko, Najstarsze ojkonimy Bojkowszczyzny.
Roman Kyrcziw, Relikty folkloru obrzędowego na zachodniej Bojkowszczyźnie.
Hubert Osadnik, Elementy kultury ludowej zachodniej Bojkowszczyzny.
Stanisław Ormowski, O bieszczadzkich zbójnikach.
Mychajło Rożko, Stan badań archeologicznych budowli obronnych na Bojkowszczyźnie.
Szymon Modrzejewski, Bojkowska rzeźba kamienna.
Relacja z wycieczki
Abstracts
Deklaracja Towarzystwa Karpackiego

Pdf do pobrania

Płaj 5

25 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

Płaj 5. Żydzi w Karpatach (120 stron)

Red. Paweł Luboński, Andrzej Wielocha,

zawartość tomu:

Andrzej Wielocha, Wstęp.

Tadeusz A. Olszański, Żydzi w Karpatach. Wstępny przegląd demograficzny.
Jan P. Woronczak, Cmentarze żydowskie. Specyfika kulturowa i sposoby dokumentacji.
Jan Jasielski, Stan zachowania cmentarzy żydowskich w pd.-wsch. Polsce.
Dariusz Morawski, Obraz Żyda w epopei vincenzowskiej „Na wysokiej połoninie”.

Antoni Krewniak, Żydzi na polskiej Orawie.
Andrzej Trzcińsk, Kilka słów odnośnie najstarszych nagrobków na cmentarzu żydowskim w Lesku.
Dora Kacnelson, Żydzi w Drohobyczu.
Janusz Konieczny, Historia społeczności żydowskiej w Rymanowie.
Adam Bartosz, Żydowskie cmentarze wojenne w Beskidach.
Alicja Maneta, Żydzi w pamięci mieszkańców Bobowej.
Stefan Stefański, Stan badań nad dziejami Żydów sanockiech.
Teodor Gocz, Żydzi w Zyndranowej.
Andrzej Trzcińsk, Polichromia kuczki w Tyczynie.
Relacje z wycieczek…
Lista uczestników sesji
Deklaracja Towarzystwa Karpackiego
„Płaj” – almanach karpacki
Summary

Pdf do pobrania

Płaj 4

25 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 4Płaj 4 (55 stron)

Red. Adam Kulewski,

zawartość tomu:

Wstęp
Gorgany
– Mapy i przewodniki
– Zaopatrzenie
– Ochrona przyrody
Pasmo Popadii
Grupa Sywuli
Otoczenie kotła Łomnicy
Przełęcz Rogodze Wielkie (Legionów)
Połonina Czarna
Niech się nade mną pochylą Pop Iwan ze swą Popadią (migawki z wyjazdu w 1988 r.) (plik *pdf)
2 wkładki z panoramkami oraz mapa na wkładce

Pdf do pobrania

Krótka biografia Władysława Midowicza (Płaj 2)

25 marca 2006 | Płaj - artykuły

w_midowiczWładysław Midowicz urodził się 28 maja 1907 roku w Mikuliczynie u podnóża Gorganów. Jego ojciec Tadeusz, absolwent Wyższej Szkoły Przemysłowej w Krakowie, był pracownikiem kolei. Matka, Helena z domu Ziarkiewicz, była córką maszynisty kolejowego ze Stanisławowa. Czas I wojny światowej zmuszał rodzinę Midowiczów do częstych zmian miejsca pobytu, toteż Władysław uczył się w Hodyńkowcach, Stanisławowie, Wadowicach i ponownie w Stanisławowie. W okresie wojny polsko-ukraińskiej w latach 1918-1919 Władysław Midowicz znalazł się we Lwowie, gdzie – jak wiele polskich dzieci, „lwowskich orląt” – brał udział w obronie miasta.

W 1922 r. ojciec Władysława otrzymał posadę naczelnika stacji PKP w Dziedzicach. Midowiczowie przenoszą się więc do Białej Krakowskiej (dzisiaj wschodnia część Bielska-Białej), gdzie Władysław w 1925 r. ukończył Gimnazjum Realne im. A. Asnyka. W tym samym roku podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, by po roku przenieść się do Państwowej Akademii Handlowej we Lwowie. Po jej ukończeniu powraca na Uniwersytet Jagielloński, ale tym razem na Wydział Geograficzny, gdzie w roku 1936 otrzymuje stopień magistra filozofii w zakresie geografii ze specjalizacją w meteorologii i klimatologii. Czytaj dalej →

Płaj 3

25 marca 2006 | Płaj - tomy wydane

tom 3Płaj 3 1990 (116 stron)

Red. Andrzej Wielocha

zawartość tomu

Władysław Midowicz, Saga Czarnohory
Kazimierz Hempel, Przez Bałtaguł na Hnatasię
Agnieszka i Jerzy Montusiewiczowie, Z wędrówki po Beskidach Wschodnich
Andrzej Wielocha, Sprawozdanie z wycieczki w Gorgany i Czarnohorę odbytej w sierpniu 1989 roku (pdf)
Teresa Franiek, Świat opryszków w literaturze
Henryk Gąsiorowski, Nowe wschodniokarpackie arkusze wojskowej mapy Polski 1:100000
Józef Mączka, Droga Legionów
Andrzej Wielocha, Przełęcz Legionów, Pantyrpass czy Rogodze Wielkie?
Towarzystwo Karpackie

Do tomu dołączona była w formie luźnej wkładki, czarnobiała, jednostronna mapa w formacie 420/300 mm, zatytułowana „Gorgany (część południowa), Świdowiec, Czarnohora”, w skali 1:300000 autorstwa Piotra Kamińskiego.

Pdf do pobrania