Zrzutka na polichromię gładyszowskiej cerkwi

6 września 2022 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie została wzniesiona w 1939 r. Jest jedną z nielicznych na terenie Polski świątyń reprezentujących tzw. styl narodowy. Ze względu na wybuch wojny i późniejsze wysiedlenia ludności (1944 – 1947) nie został zrealizowany malarski wystrój świątyni. W okresie powojennym cerkiew była użytkowana wyłącznie przez wspólnotę rzymskich katolików. Dopiero w 1999 r. świątynia powróciła do pierwotnych właścicieli. W 2006 r. umieszczono w niej ikonostas, a w 2019 r. powstał projekt polichromii figuralno-ornamentalnej wnętrza kopuły i tamburu wykonany na Wydziale Malarstwa Sakralnego Lwowskiej Państwowej Akademii Sztuk Pięknych wyłoniony w drodze konkursu specjalnie do wnętrza gładyszowskiej cerkwi. W stylistyce i formie nawiązują one do estetyki wystrojów cerkwi w latach 20. i 30. XX w. Monumentalne malowidła przedstawiają  archaniołów i ewangelistów, i są wysokiej klasy dziełami sztuki sakralnej, które harmonijnie wkomponowano w zabytkowe wnętrze. Postacie są bardzo dużych rozmiarów, gdyż szczyt kopuły znajduje się ponad 13 m nad ziemią. Powstaje dzieło współczesnej sztuki sakralnej o wysokich walorach artystycznych, osadzone zarazem w dawniejszej tradycji obrazowania. Prace posiadają wszystkie wymagane pozwolenia, w tym władz konserwatorskich. I chociaż artyści pracują za niewielkie stawki i zwrot kosztów materiału, wykonanie tej polichromii przerosło możliwości finansowe parafii, która liczy zaledwie 10 rodzin. Dlatego zwraca się ona z prośbą o wsparcie tego przedsięwzięcia miedzy innym za pośrednictwem portalu „Zrzutka” pod tym linkiem. Nazwiska darczyńców będą eksponowane na pamiątkowej tablicy wewnątrz świątyni.

Zapis opowieści o roślinach Czarnohory

29 sierpnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Wszystkim, którzy mają ochotę zrobić sobie powtórkę z ostatnich Spotkań Karpackich online, a także tym, którzy z jakiś względów nie mogli wziąć w nich udziału polecamy udostępniony pod następującym linkiem zapis tego wydarzenia. Dr Jurij Nesteruk zaprezentował na nim bardzo ciekawą, nasyconą mnóstwem szczegółów prelekcję pt. „O unikalnych roślinach Czarnohory i historii ich badan”, zadeklarował też, że odpowie na związane z tematem pytania zadane  mailem na jego adres: yuri.nesteruk@gmail.com.
Przy okazji serdecznie zapraszamy na kolejną edycję Spotkań Karpackich online w czwartek 29 września 2022 r. o godz. 19, na której Natalia Tarkowska przedstawi opowieść pt. „Utopia wcielona – Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie”.

Bojkowszczyzna – pogranicze czasów i przestrzeni

25 sierpnia 2022 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Książka pod takim tytułem stanowiąca zbiór 15 artykułów zredagowanych na podstawie prac licencjackich przygotowanych w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego ukazała się niedawno nakładem Wydawnictwa DiG. Prace licencjackie były efektem badań terenowych w dorzeczu górnego Stryja i Sanu (powyżej Turki) w latach 2005-2008. Ze względu na znaczną odległość od centrów gospodarczych oraz ciągłość osadniczą zachowało się tu wiele elementów starej kultury, co wzbudziło zainteresowanie etnografów. Badaniu podlegała współczesna rzeczywistość kulturowa tej części Bojkowszczyzny – na pograniczu z Polską oraz z obwodem zakarpackim.  Rozmowy z mieszkańcami pamietającymi osobiście lub z opowiadań rodziców rzeczywistość sprzed II wojny światowej pozwalały uchwycić proces zmian w ciągu 100 lat. Prace zostały przyporządkowane do dwóch grup zatytułowanych „Nowe i stare czasy” oraz „Swojskie i obce światy”. Pierwsza grupa nawiązują do poszczególnych aspektów życia mieszkańców, a druga do aspektów przestrzennych świata Bojkowskiego w kategorii swojskości i obcości. Poziom prac licencjackich nie dorównuje typowym opracowaniom naukowym. Są to raczej szkice bądź eseje łatwo dostępne dla odbiorców nie przygotowanych fachowo do odbioru trudnych tekstów naukowych, a zainteresowanych dzisiejszym życiem mieszkańców Bojkowszczyzny i ich tradycją kulturową. Jednocześnie nie są to reportaże dziennikarskie z uproszczonymi wnioskami. Nie recenzuję każdego z artykułów, jedynie sygnalizuję zakres opracowania. Czytaj dalej →

Історія філософії по-гуцульськи

16 sierpnia 2022 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat:

Jest nam poczwórnie miło (bo to i górale, i Huculi, i Tischner, i znajomi z Huculszczyzny!) donieść, że staraniem Wydawnictwa „Discurs” na Ukrainie ukazała się anonsowana już na karpackich tischnerowska „Historia filozofii po góralsku” –  tym razem jako „Historia filozofii po huculsku” w przekładzie Ołesia Harasyma. Jest to nie tylko przekład, ale twórcze przekształcenie oryginału, tak aby nie tylko przez język, ale także przez realia (topografia, postacie bohaterów), a przede wszystkim kulturowe odniesienia do huculskiego świata książka stała się częścią „literatury huculskiej”.  Znaczącą rolę w jej powstaniu mieli oczywiście sami Huculi, z których pomocy i konsultacji tłumacz czerpał pełną garścią (jest wśród nich znana czytelnikom Płaju i naszego portalu Luba Paraskewia-Strynadiuk). Nie można także nie wspomnieć, że powstałe w 2013 r. Wydawnictwo „Discurs”, mające w dorobku wydanie wielu dzieł współczesnej literatury ukraińskiej (ale także przekładu książek ks. J. Tischnera i J. Żakowskiego „Tichner czyta Katechizm”, S. Vincenza „Prawdy Starowieku”, czy P. Szekeryka-Donykiwa „Dido Iwanczik”) ma siedzibę w przysiółku Gruń w huculskich Brusturach.
Mamy nadzieję, że tischnerowskie eseje o naturze człowieka, o dobru i złu, o sacrum i profanum – bo tym w istocie jest jego „Historia filozofii po góralsku”, zostaną dobrze przyjęte na Ukrainie (i oczywiście na Huculszczyźnie), spotkają się nie tylko z pozytywną reakcją czytelników na dzieło literackie jako takie, ale że wpłyną także na postawy, poglądy i wybory życiowe – a przecież o to księdzu jegomościowi chodziło. Czytaj dalej →

O roślinach Czarnohory i historii ich badań

14 sierpnia 2022 | Ogólne, Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy serdecznie na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19. Ich gościem będzie członek Towarzystwa Karpackiego dr Jurij Nesteruk ze Lwowa, który opowie o Czarnohorze – wyjątkowym paśmie górskim w ukraińskich Karpatach Wschodnich, a przede wszystkim o unikatowych roślinach, które tam rosną, a także o historii badań nad nimi od połowy XIX w. do dziś. Prelegent przedstawi nam ogólne cechy czarnohorskiej flory i omówi występujące w tym paśmie najcenniejsze gatunki, oraz ich możliwe zastosowania. Dowiemy się też wiele o dawnych i współczesnych botanicznych stacjach badawczych w Czarnohorze, o najwybitniejszych badaczach czarnohorskiej roślinności – polskich, czeskich i słowackich, węgierskich i oczywiście ukraińskich, a także o przygotowywanych obecnie publikacjach dotyczących tego tematu.
Dr Jurij Nesteruk jest autorem licznych prac o florze Czarnohory, ale też historii jej badań i ochrony, tradycyjnej gospodarki pasterskiej, oraz zagospodarowania turystycznego. Przez wiele lat pracował naukowo w Narodowym Uniwersytecie Lwowskim im. Iwana Franki i w Narodowej Akademii Nauk Ukrainy współpracując m.in. z polskimi badaczami i instytucjami, i uczestnicząc w wielu wspólnych projektach badawczych. Mimo wojny wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę, Jurij optymistycznie patrzy w przyszłości licząc, że uda mu się spełnić swoje badawcze projekty związane z Czarnohorą. Czytaj dalej →

Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki

13 sierpnia 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Uprzejmie informujemy, że ukazała się właśnie książka Ewy Chwałko pt. Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki. Dzieło zapowiadane przez autorkę na Spotkaniach Karpackich online w maju tego roku liczy 524 strony formatu A5. Wydane w kolorze, wyposażone jest w 125 map z zaznaczoną trasą wędrówki; reprodukcje map austriackich oraz map WIG wykonane przez PiTR Kartogrtafia. Oprawa miękka ze skrzydełkami. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, wyd. I. Wrocław, 2022 r.,
Do nabycia m.in. w Oficynie Wydawniczej „Rewasz”, cena w sprzedaży wysyłkowej 76 zł.
Autorka wspomina:
Przeszłam Łuk Karpat. Szlak, który sama ułożyłam, wiódł przez Rumunię, Ukrainę, Polskę i Słowację. Głównie szczytami gór. Przeszłam 2367 km przez osiemdziesiąt cztery dni. Przeszłam Łuk Karpat samotnie. Czytaj dalej →

Łopienka – etnowarsztaty

12 sierpnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Towarzystwo Karpackie poszukuje instruktorów do poprowadzenia w Łopience warsztatów dla dzieci w wieku 9-14 lat. Poszukujemy doświadczonych instruktorów potrafiących odtworzyć tradycyjne rzemiosło i kulturę niematerialną dawnej wsi Łopienka. Planujemy warsztaty z następujących dziedzin:
– kowalstwo,
– garncarstwo,
– tkactwo,
– wikliniarstwo,
– etnografia (krajobraz dźwięku),
– muzyka (łemkowska kapela ludowa),
– taniec ludowy (łemkowski, bojkowski).
Warsztaty odbędą się 10 września w Łopience w godz. 10-14 i każdy instruktor przeprowadzi trzy godzinne warsztaty dla grup ok 10 dzieci.
Oferty cenowe wraz z proponowanym programem warsztatów i opisem własnego dorobku prosimy składać do 27 sierpnia 2022 r. za pomocą poczty elektronicznej do koordynatora warsztatów Zbigniewa Kaszuby na adres: z.kaszuba2@poczta.fm Więcej o „Etnowarsztatach” w Łopience można przeczytać tu.

Pozvánka na „Gorolski Święto”

3 sierpnia 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Od Leszka Richtera, którego mieliśmy okazję niedawno poznać na Spotkaniach Karpackich online otrzymaliśmy bardzo sympatyczne zaproszenie skierowane do wszystkich miłośników Karpat na 75. Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „Gorolski Święto, które odbędą się w sobotę i niedzielę, 5 i 7 sierpnia 2022 r. w pięknym beskidzkim Jabłonkowie w Republice Czeskiej.
Organizatorzy szczególne polecają uwadze gości piątkowy program, dedykowany Podbabiogórzu, regionowi o niezwykle bogatym dziedzictwie kulturowym i przyrodniczym: m. in. seminarium etnograficzne, degustacja tradycyjnych potraw regionalnych „Próbowacka zawojskiego jodłaˮ, występy kapel „Skoblickaˮ z Suchej Beskidzkiej i „Susko Muzykaˮ oraz Zespołu Regionalnego „Cieślica” z Zawoi, z widowiskiem obrzędowym „Łocepiny Marysi spod Babiej Góry”.  Ciekawe będą na pewno także imprezy towarzyszące odbywające się w areale „Szikowne Gorolski Rynceˮ w Lasku Miejskim. Szczegóły na stronie „Gorolskiego Święta”.
Jest w czym wybierać – zapraszamy:  Ho! Ho! Ho! Na Gorola Wio!

Zapis prelekcji „Łemkowie dzisiaj”

1 sierpnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zgodnie z tradycją Karpackich Spotkań online zamieszczamy zapis transmisji ostatniej ich odsłony, którą wypełniła interesującą prelekcją prof. Ołena Duć-Fajfer, a której tytuł brzmi „Łemkowie dzisiaj – między zanikaniem odrębności a rewitalizacją kultury”. Niestety burza szalejąca w czasie Spotkań nad doliną górnej Ropy spowodowała problemy z transmisją sygnału, a w konsekwencji przerwy w samej prelekcji. Opracowując zapis Spotkań starliśmy się je usunąć, ale nie wszystko udało się wygładzić, więc z góry przepraszamy za wszelkie utrudnienia w odbiorze. Jak zwykle serdecznie zapraszamy też na kolejne Spotkania Karpackie w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19, a których treścią będzie wykład dr. Jurija Nesteruka ze Lwowa „O unikalnych roślinach Pasma Czarnohory i historii ich badań”.

Wykładów o dawnym podkarpaciu c.d.

25 lipca 2022 | Wydarzenia

Tak jak obiecywaliśmy w poprzednim poście na ten temat udostępniamy dalszy ciąg wykładów prof. Tadeusza Trajdosa omawiających historię, zabytki i dzień dzisiejszy dawnych karpackich komitatów węgierskich. Tym razem są to wykłady omawiające Komitat Marmaroski. Zapraszamy do słuchania.

6   Komitat Marmarosz: zabytki węgierskie (czas 2:27:02 h)
7   Komitat Marmarosz: zabytki czeskie, niemieckie i żydowskie (czas 1:20:12 h)
8   Komitat Marmarosz:  zabytki rumuńskie (czas 1:13:31 h)
9a Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (nadcisańskie) (czas 1:11:56 h)
9b Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (huculskie) (czas 0:31:16 h)
9c  Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (cerkwie drewniane w dolnych odcinkach dopływów Cisy) (czas 1:16:08 h)
9d Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (grupa werchowińska cerkwi drewnianych) (czas 2:03:09 h)