Історія філософії по-гуцульськи

Jest nam poczwórnie miło (bo to i górale, i Huculi, i Tischner, i znajomi z Huculszczyzny!) donieść, że staraniem Wydawnictwa „Discurs” na Ukrainie ukazała się anonsowana już na karpackich tischnerowska „Historia filozofii po góralsku” –  tym razem jako „Historia filozofii po huculsku” w przekładzie Ołesia Harasyma. Jest to nie tylko przekład, ale twórcze przekształcenie oryginału, tak aby nie tylko przez język, ale także przez realia (topografia, postacie bohaterów), a przede wszystkim kulturowe odniesienia do huculskiego świata książka stała się częścią „literatury huculskiej”.  Znaczącą rolę w jej powstaniu mieli oczywiście sami Huculi, z których pomocy i konsultacji tłumacz czerpał pełną garścią (jest wśród nich znana czytelnikom Płaju i naszego portalu Luba Paraskewia-Strynadiuk). Nie można także nie wspomnieć, że powstałe w 2013 r. Wydawnictwo „Discurs”, mające w dorobku wydanie wielu dzieł współczesnej literatury ukraińskiej (ale także przekładu książek ks. J. Tischnera i J. Żakowskiego „Tichner czyta Katechizm”, S. Vincenza „Prawdy Starowieku”, czy P. Szekeryka-Donykiwa „Dido Iwanczik”) ma siedzibę w przysiółku Gruń w huculskich Brusturach.
Mamy nadzieję, że tischnerowskie eseje o naturze człowieka, o dobru i złu, o sacrum i profanum – bo tym w istocie jest jego „Historia filozofii po góralsku”, zostaną dobrze przyjęte na Ukrainie (i oczywiście na Huculszczyźnie), spotkają się nie tylko z pozytywną reakcją czytelników na dzieło literackie jako takie, ale że wpłyną także na postawy, poglądy i wybory życiowe – a przecież o to księdzu jegomościowi chodziło. Czytaj dalej

O roślinach Czarnohory i historii ich badań

Zapraszamy serdecznie na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19. Ich gościem będzie członek Towarzystwa Karpackiego dr Jurij Nesteruk ze Lwowa, który opowie o Czarnohorze – wyjątkowym paśmie górskim w ukraińskich Karpatach Wschodnich, a przede wszystkim o unikatowych roślinach, które tam rosną, a także o historii badań nad nimi od połowy XIX w. do dziś. Prelegent przedstawi nam ogólne cechy czarnohorskiej flory i omówi występujące w tym paśmie najcenniejsze gatunki, oraz ich możliwe zastosowania. Dowiemy się też wiele o dawnych i współczesnych botanicznych stacjach badawczych w Czarnohorze, o najwybitniejszych badaczach czarnohorskiej roślinności – polskich, czeskich i słowackich, węgierskich i oczywiście ukraińskich, a także o przygotowywanych obecnie publikacjach dotyczących tego tematu.
Dr Jurij Nesteruk jest autorem licznych prac o florze Czarnohory, ale też historii jej badań i ochrony, tradycyjnej gospodarki pasterskiej, oraz zagospodarowania turystycznego. Przez wiele lat pracował naukowo w Narodowym Uniwersytecie Lwowskim im. Iwana Franki i w Narodowej Akademii Nauk Ukrainy współpracując m.in. z polskimi badaczami i instytucjami, i uczestnicząc w wielu wspólnych projektach badawczych. Mimo wojny wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę, Jurij optymistycznie patrzy w przyszłości licząc, że uda mu się spełnić swoje badawcze projekty związane z Czarnohorą. Czytaj dalej

Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki

Uprzejmie informujemy, że ukazała się właśnie książka Ewy Chwałko pt. Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki. Dzieło zapowiadane przez autorkę na Spotkaniach Karpackich online w maju tego roku liczy 524 strony formatu A5. Wydane w kolorze, wyposażone jest w 125 map z zaznaczoną trasą wędrówki; reprodukcje map austriackich oraz map WIG wykonane przez PiTR Kartogrtafia. Oprawa miękka ze skrzydełkami. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, wyd. I. Wrocław, 2022 r.,
Do nabycia m.in. w Oficynie Wydawniczej „Rewasz”, cena w sprzedaży wysyłkowej 76 zł.
Autorka wspomina:
Przeszłam Łuk Karpat. Szlak, który sama ułożyłam, wiódł przez Rumunię, Ukrainę, Polskę i Słowację. Głównie szczytami gór. Przeszłam 2367 km przez osiemdziesiąt cztery dni. Przeszłam Łuk Karpat samotnie.
Czytaj dalej

Łopienka – etnowarsztaty

Towarzystwo Karpackie poszukuje instruktorów do poprowadzenia w Łopience warsztatów dla dzieci w wieku 9-14 lat. Poszukujemy doświadczonych instruktorów potrafiących odtworzyć tradycyjne rzemiosło i kulturę niematerialną dawnej wsi Łopienka. Planujemy warsztaty z następujących dziedzin:
– kowalstwo,
– garncarstwo,
– tkactwo,
– wikliniarstwo,
– etnografia (krajobraz dźwięku),
– muzyka (łemkowska kapela ludowa),
– taniec ludowy (łemkowski, bojkowski).
Warsztaty odbędą się 10 września w Łopience w godz. 10-14 i każdy instruktor przeprowadzi trzy godzinne warsztaty dla grup ok 10 dzieci.
Oferty cenowe wraz z proponowanym programem warsztatów i opisem własnego dorobku prosimy składać do 27 sierpnia 2022 r. za pomocą poczty elektronicznej do koordynatora warsztatów Zbigniewa Kaszuby na adres: z.kaszuba2@poczta.fm Więcej o „Etnowarsztatach” w Łopience można przeczytać tu.

Pozvánka na „Gorolski Święto”

Od Leszka Richtera, którego mieliśmy okazję niedawno poznać na Spotkaniach Karpackich online otrzymaliśmy bardzo sympatyczne zaproszenie skierowane do wszystkich miłośników Karpat na 75. Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „Gorolski Święto, które odbędą się w sobotę i niedzielę, 5 i 7 sierpnia 2022 r. w pięknym beskidzkim Jabłonkowie w Republice Czeskiej.
Organizatorzy szczególne polecają uwadze gości piątkowy program, dedykowany Podbabiogórzu, regionowi o niezwykle bogatym dziedzictwie kulturowym i przyrodniczym: m. in. seminarium etnograficzne, degustacja tradycyjnych potraw regionalnych „Próbowacka zawojskiego jodłaˮ, występy kapel „Skoblickaˮ z Suchej Beskidzkiej i „Susko Muzykaˮ oraz Zespołu Regionalnego „Cieślica” z Zawoi, z widowiskiem obrzędowym „Łocepiny Marysi spod Babiej Góry”.  Ciekawe będą na pewno także imprezy towarzyszące odbywające się w areale „Szikowne Gorolski Rynceˮ w Lasku Miejskim. Szczegóły na stronie „Gorolskiego Święta”.
Jest w czym wybierać – zapraszamy:  Ho! Ho! Ho! Na Gorola Wio!

Zapis prelekcji „Łemkowie dzisiaj”

Zgodnie z tradycją Karpackich Spotkań online zamieszczamy zapis transmisji ostatniej ich odsłony, którą wypełniła interesującą prelekcją prof. Ołena Duć-Fajfer, a której tytuł brzmi „Łemkowie dzisiaj – między zanikaniem odrębności a rewitalizacją kultury”. Niestety burza szalejąca w czasie Spotkań nad doliną górnej Ropy spowodowała problemy z transmisją sygnału, a w konsekwencji przerwy w samej prelekcji. Opracowując zapis Spotkań starliśmy się je usunąć, ale nie wszystko udało się wygładzić, więc z góry przepraszamy za wszelkie utrudnienia w odbiorze. Jak zwykle serdecznie zapraszamy też na kolejne Spotkania Karpackie w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19, a których treścią będzie wykład dr. Jurija Nesteruka ze Lwowa „O unikalnych roślinach Pasma Czarnohory i historii ich badań”.

Wykładów o dawnym podkarpaciu c.d.

Tak jak obiecywaliśmy w poprzednim poście na ten temat udostępniamy dalszy ciąg wykładów prof. Tadeusza Trajdosa omawiających historię, zabytki i dzień dzisiejszy dawnych karpackich komitatów węgierskich. Tym razem są to wykłady omawiające Komitat Marmaroski. Zapraszamy do słuchania.

6   Komitat Marmarosz: zabytki węgierskie (czas 2:27:02 h)
7   Komitat Marmarosz: zabytki czeskie, niemieckie i żydowskie (czas 1:20:12 h)
8   Komitat Marmarosz:  zabytki rumuńskie (czas 1:13:31 h)
9a Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (nadcisańskie) (czas 1:11:56 h)
9b Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (huculskie) (czas 0:31:16 h)
9c  Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (cerkwie drewniane w dolnych odcinkach dopływów Cisy) (czas 1:16:08 h)
9d Komitat Marmarosz: zabytki rusińskie (grupa werchowińska cerkwi drewnianych) (czas 2:03:09 h)

Powrót „Od Rusala do Jana”

Miło nam poinformować, że po dłuższej przerwie wróciło do kulturalnego kalendarza łemkowszczyzny Muzealne Święto Kultury i Tradycji Łemkowskich „Od Rusal do Jana” powołane do życia przez nieodżałowanej pamięci Fedora Gocza, a organizowane od 1992 r. przez Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej. W tym roku odbędzie się ono w sobotę i niedzielę 30-31 lipca, a program wypełniają jak zwykle liczne występy miejscowych i zagranicznych zespołów, promocje książek, prelekcje, pokazy rękodzieła i oczywiście uroczyste nabożeństwo cerkiewne. Cieszymy się tym bardziej, że w narodzinach obchodów tego święta przed laty Towarzystwo Karpackie miało swój skromny udział. Święto jest dobrą okazją do zwiedzenia tego jedynego w swoim rodzaju muzeum usytuowanego w autentycznej łemkowskiej zagrodzie.
Zatem serdecznie zapraszamy do Zyndranowej!

Łemkowie – między zanikaniem a rewitalizacją

Zapraszamy na siódme tegoroczne Spotkania Karpackie online w czwartek 28 lipca o godz. 19, na których prof. Ołena Duć-Fajfer przedstawi prelekcję zatytułowaną „Łemkowie dzisiaj – między zanikaniem odrębności, a rewitalizacją kultury”. Nie zdajemy sobie najczęściej sprawy z faktu, że wśród Łemków procesy kulturowo-tożsamościowe cechują się dużą dynamiką w relacji do kultur dominujących. Nasz gość, z perspektywy badaczki wewnętrznej, realizującej założenia humanistyki zaangażowanej – przedstawi dwie główne tendencje: asymilacyjną (na dwa odmienne sposoby prowadzącą do zaniku różnicy w stosunku do dominujących wzorów kulturowych) oraz rewitalizacyjną (modele emancypacyjny i rdzenny) jaka obecnie realizowana jest przez aktywne koncepcyjnie środowiska łemkowskie. W ten sposób zapoznać się będziemy mogli z pogłębioną diagnozą co do skali zagrożenia zaniku łemkowskiej odrębności. Jesteśmy przekonani, że refleksje prof. Ołeny Duć-Fajfer nad omawianymi zjawiskami mogą i powinny wpływać na postawy społeczne i wyobrażenia dotyczące kultur mniejszości narodowych i etnicznych. Tu warto przypomnieć, że Pani Ołena gościła już na Spotkaniach Karpackich w 2012 r. w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie z prelekcją o działalności Ruskiej Bursy i kodyfikacji języka łemkowskiego, a także opublikowała wiele tekstów w Almanachu karpackim „Płaj”. Czytaj dalej

„Prace Pienińskie” raz jeszcze

Nie miął rok od czasu ukazania się trzydziestego tomu „Prac Pienińskich”, a tu – proszę bardzo – mamy już tom następny i to wcale nie mniej obszerny od jubileuszowego. Tom 31 popularnonaukowego rocznika Pienińskiego Ośrodka Historii Turystyki Górskiej w Szczawnicy, wydawanego przez Oddział Pieniński PTTK w Szczawnicy i Polskie Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich, a redagowanego oczywiście jak zwykle przez Ryszarda Remiszewskiego (nie ma co ukrywać, także członka naszego Towarzystwa) liczy ponad 400 stron. Ten wielce dla Pienin zasłużony periodyk zawiera jak zwykle wiele bardzo ciekawych tekstów w każdym z czterech działów, a także – co w dzisiejszych czasach już niezwykle rzadkie – kilkanaście pienińskich wierszy. W dziale pierwszym uwagą zwracają m.in. zajmująca opowieść prof. Ludwika Freya o jałowcu Sawina, przegląd stolarstwa artystycznego w kościołach Zamagurza Spiskiego Andrzeja Skorupy i omówienie wojennych losów ojca Maurycego Przybyłowskiego spisane przez Mateusza Gniazdowskiego w oparciu o wspomnienia Jadwigi Maurer. W dziale drugim, czyli wśród przyczynków na pewno warto przeczytać świetnie zilustrowany teksty Ryszarda Remiszewskiego o Dębie Palocsayów sprzed niedzickiego zamku i wspomnienie o niedawno zmarłym Januszu Kamockim. Spośród recenzji i polemik wart polecenia jest z pewnością tekst, w którym Marek Maluda pochyla się na piśmiennictwem zmarłego w ubiegłym roku Józefa Nyki. Tu jednak koniecznie muszę dodać, że w Wydawnictwie PTTK „Kraj” Józef Nyka wydał nie tylko „Spływ Przełomem Pienińskim”, ale także w latach 1978-79 pięć niewielkich monografii tatrzańskich schronisk w ramach serii „Składanki o obiektach turystycznych PTTK” w nakładach po 30000 egz. co autorowi artykułu umknęło. Nie sposób też nie odnotować z podziękowaniem i wdzięcznością wielu ciepłych słów skierowanych pod adresem Almanachu karpackiego „Płaj” z okazji wydania jego ostatniego tomu, zawartych przez Ryszarda Remiszewskiego w tekście zatytułowanym „Płaj, Płajowi, Płajom…”.