Wszystko na temat: Czarnohora

Fotoreportaż z uroczystego otwarcia Obserwatorium na Pop Iwanie

Bardzo przepraszamy, ale nadliczbowe, lipcowe Spotkania Karpackie odbędą się tydzień później niż zapowiadaliśmy, to znaczy w czwartek 29 lipca 2021 r. o godz. 19. Tego dnia przypada bowiem 83. rocznica poświęcenia i uroczystego otwarcia Obserwatorium Meteorologiczno-Astronomicznego PIM im. Józefa Piłsudskiego na Pop Iwanie. Dziś szczyt ten (2022 m n.p.m.), wraz z budynkiem Obserwatorium jest jednym z najczęściej odwiedzanych przez Polaków miejsc w Czarnohorze. Mamy na szczęście opis uroczystego otwarcia Obserwatorium zawarty we wspomnieniach jego kierownika, Władysława Midowicza. Oczyma wyobraźni widzimy tę celebrację: kolumna aut podwożących gości do podnóża góry, marszałka Senatu Aleksandra Prystora przecinającego wstęgę, przemowy sanacyjnych dostojników, generalicję w wyglancowanych przez ordynansów oficerkach, koniki huculskie skubiące trawę i oczekujące na niecodziennych jeźdźców, Hucułów w barwnych strojach, garnących się do przedstawicieli władzy i raczących się obfitym poczęstunkiem, i w końcu samego Władysława Midowicza, usiłującego odciągnąć uwagę oficjeli od ciągle jeszcze nieukończonych części obiektu. I chociaż ukazało się już wiele tekstów na temat historii i działalności naukowej Obserwatorium, nie dysponowaliśmy jak dotąd fotografiami z tego wydarzenia. Wydawało się, że tak już pozostanie, i że tylko „oczyma wyobraźni” oglądać będziemy opisane przez Midowicza wydarzenie. Jednak jakimś cudem, po ponad 80 latach odnaleziony został negatyw z kilkudziesięcioma kapitalnymi zdjęciami z uroczystości otwarcia Obserwatorium, dodajmy negatyw z którego nigdy nie wykonywano odbitek. Zapraszamy więc do spojrzenia na tę uroczystość, taką jaką ona była naprawdę. Autorem prezentowanych fotografii jest ostatni przedwojenny komendant Komisariatu Straży Granicznej w Żabiu, komisarz Józef Jaroszewski. Czytaj dalej

Odnaleziony grób Piotra Kontnego

Ciekawe wieści ze Lwowa przysłał nam członek naszego Towarzystwa dr Jurij Nesteruk. Otóż na Cmentarzu Łyczakowskim dzięki wskazówkom Ihora Monczuka odnaleziono grób Piotra Kontnego, o którym sądzono, że został już dawno zlikwidowany. Piotr Kontny to niezwykle ciekawa i bardzo karpacka postać. Urodził się w 1895 r. we wsi Dubie (dawny powiat Brody, woj. lwowskie), zmarł w 1947 r. we Lwowie. Gimnazjum ukończył w 1915 r. we Lwowie następnie studiował na uniwersytecie lwowskim, gdzie obronił pracę doktorską z filozofii. Wg niektórych źródeł miał także uczęszczać do seminarium duchownego, ale święceń nie przyjął. W latach trzydziestych był członkiem komitetu wykonawczego Lwowskiego Kuratorium Państwowej Komisji Ochrony Przyrody, członkiem zarządu Lwowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, oraz sekcji ekonomicznej Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny.
Jego postać i działalność przybliżył nam artykuł Andrzeja Ruszczaka i Patrice M. Dabrowski, opublikowany w Płaju 35 pt. „Piotr Kontny — zapoznany badacz Huculszczyzny” (pdf). Znajdziemy w nim także obszerną bibliografię jego publikacji.
Przy okazji warto też przeczytać artykuł samego Piotra Kontengo opublikowany pierwotnie 25 IX 1936 r. w czasopiśmie „Bunt Młodych”, a przedrukowany w Płaju 35, zatytułowany „Goci, Huculi i… August III” (pdf). W świetle pojawiających się także współcześnie (szczególnie w Internecie) różnych dyrdymałów o pogańskich świątyniach na kolejnych wschodniokarpackich ostańcach, lektura na czasie i bardzo odświeżająca.

Album czarnohorski Tadeusza Wilczyńskiego

Na 52 Aukcji Książek i Grafiki organizowanej przez Antykwariat „Lamus”, która odbędzie się w formie internetowej na portalu www.secretera.pl w dniach 21 i 22 listopada 2020 r. wystawione zostały dwa ciekawe karpatiana. Pod nr 274 wystawiony jest unikatowy „Album wędrówek pieszych po Czarnohorze” podarowany przez przyrodnika i fotografa Józefa Treszkę doktorowi Tadeuszowi Wilczyńskiemu (będącemu wówczas kierownikiem stacji botanicznej na Pożyżewskiej) z dedykacją „na pamiątkę ze wspólnej wycieczki”.
Album zawiera 133 fotografie formatu 6 x 9 cm z lat 1931-1933.  Wszystkie opatrzone są krótkimi podpisami, karty zaś zawierają daty dzienne. Przedstawiają wędrówki m.in. na Howerlę, Pop Iwana, Turkuł i Dancerz, a także do Burkutu. Dwa zdjęcia związane są ze Stanisławem Vincenzem, a na kilkanaście przedstawia postacie Hucułów. Cena wywoławcza 1800 zł.
Z kolei pod nr 220 wystawiono sześć drzeworytów z lat 1939-1940 pod wspólnym tytułem „Teka huculska” autorstwa Ludwika Tyrowicza (1901-1958),  grafika i pedagoga, ucznia Wł. Skoczylasa i E. Bartłomiejczyka. W skład teki wchodzą: 1. Zwózka sera z gór; 2. Powrót owiec z połoniny; 3. Przełęcz karpacka; 4. Taniec huculski; 5. Świątkarz; 6. Rozmowa. Cena wywoławcza 1600 zł. Katalog aukcji tu do pobrania.

Teatr na Pop Iwanie

Tego jeszcze nie było: 24 sierpnia 2020 r. czarnohorski Pop Iwan gościć będzie uczestników wydarzenia teatralnego pt. „Naród”, opartego na książce Marii Matios pod tym samym tytułem. Na Ukrainie spektakl ten określany jest mianem legendarnego i jest już od kilku lat grany w różnych miastach Ukrainy przez zespół Iwano-Frankowskiego Teatru Dramatycznego. „Naród” jest symboliczną  formą hołdu dla Ukraińców poległych i zmarłych w latach terroru sowieckiego, bez których ofiary Ukraina – być może – nie była by dziś niepodległa. W zależności od stanu pogody wydarzenie odbywać się będzie w otoczeniu „Obserwatoium” lub w niektórych pomieszczenia remontowanego obecnie budynku z ograniczonym udziałem publiczności. Przewiduje się bezpośrednią transmisję z wierzchołka Pop Iwana. Z uwagi na niepewne warunki pogodowe godzina rozpoczęcia wydarzenia i link do transmisji podane zostaną później. Czytaj dalej

Zimowy widok na Howerlę

Pejzaże czarnohorskie są w polskim malarstwie prawdziwą rzadkością, szczególnie np. w porównaniu z tatrzańskimi, to też warto odnotować pojawienie się na rynku aukcyjnym każdego takiego dzieła. Wkrótce, bo już 23 maja 2020 r. o godz. 16 na aukcji nr 184 „Malarstwo, grafika, fotografia, rzemiosło artystyczne” w salonie DESA w Katowicach przy ul. Mariackiej 5, będzie można nabyć olej zatytułowany „Zimowy widok na Howerlę” (Pożyżewska, Breskuł, Howerla) pędzla żołnierza Legionów Polskich Jana Kuśmidrowicza (1886-?) namalowany w 1938 r.

Redyk pod Howerlą

Wczoraj na podhowerlańską Połoninę Gropa nad Koźmieszczykiem wyszły na wypas owce. To już jeden z ostatnich owczych kierdli w Czarnohorze. Link do filmu z tego wydarzenia udostępnił nam Jura Nesteruk. Bardzo dziękujemy.

Pamiętajmy o Sofronie Witwickim

Dziś właśnie, 29 października 2019 r. przypada 140 rocznica śmierci księdza Sofrona Witwickiego, proboszcza w Żabiem-Ilci, autora pierwszych, opartych na własnych obserwacjach i badaniach publikacjach z lat 1852, 1863, 1876-7 na temat Hucułów i Huculszczyzny, ale także organizatora struktur Towarzystwa Tatrzańskiego pod Czarnohorą. Tak się składa, że w tym roku obchodzimy też 200 lecie jego urodzin i z tej okazji postać „proboszcza hucułów” przypomnieliśmy na tegorocznych styczniowych Spotkaniach Karpackich w Muzeum Ziemi PAN, a obecnie kończymy przygotowania do druku 57 tomu Almanachu karpackiego „Płaj”, w którym znajdzie się jego obszerna biografia i szczegółowe omówienie korespondencji z Wydziałem Towarzystwa Tatrzańskiego. A teraz na jego odnalezionym po latach grobie przy cerkwi pw. Św. Trójcy w Żabiem-Ilci wieszamy polskie i ukraińskie szarfy.

Czytaj dalej

Film „Obserwatorium”

Uprzejmie informujemy, że film dokumentalny pt. „Obserwatorium” w reżyserii Wiesława Romanowskiego, poświęcony Obserwatorium meteorologiczno-astronomicznemu na Pop Iwanie, został udostępniony pod tym linkiem na kanale YouTube. O inicjatywie odbudowy Obserwatorium każdy może sądzić co uważa i swojego zdania po obejrzeniu filmu raczej nie zmieni, bowiem celem produkcji nie jest udzielenie odpowiedzi na pytanie – czy to ma sens? Z dotychczasowego przebiegu zdarzeń wnioskować można niestety(!), że nieuchronnie realizuje się jednak scenariusz niezbyt optymistyczny. Każdy, kto bywa w Czarnohorze, może się o tym przekonać naocznie. Sam film jest swego rodzaju reportażem historycznym z rozbudowanym wątkiem publicystyczno-propagandowym. Co dobrze się wpisuje irracjonalną historią powstania Obserwatorium przed 80. laty. My polecamy szczególnie fragmenty wspomnień o jego kierowniku, członku naszego Towarzystwa Władysławie Midowiczu, którymi dzielą się osoby znające go osobiście: prof. Jerzy M. Kreiner, dr Wiesław A. Wójcik i dr Leszek Rymarowicz  – konsultant historyczny filmu. Atutami filmu są niewątpliwie zdjęcia i montaż, a także muzyka i głos lektora Andrzeja Seweryna.
Jeżeli ktoś chciałby obejrzeć film na dużym ekranie i spotkać się z jego reżyserem, a także usłyszeć najnowsze wieści o Pop Iwanie, to będzie ku temu okazja w środę 23  października 2019 r. o godz. 18 w Domu Spotkań z Historią w Warszawie.

Spotkanie pod Krzyżem Vincenzowskim

Wszystkich miłośników Huculszczyzny, a w szczególności twórczości Stanisława Vincenza zapraszamy na spotkanie pod Krzyżem Vincenzowskim w przysiółku Skarby w Bystrzcu pod Czarnohorą 19 września 2019 r. około godziny 17. W programie wspólne czytanie Vincenza, watra i oczywiście kułesza. Spotkanie to zakończy tegoroczną wędrówkę członków i sympatyków Towarzystwa Karpackiego, która prowadzić będzie od Diłowego przez Pop Iwana Marmaroskiego, Stoh i Pop Iwana Czarnohorskiego do Bystrzca. Tematem przewodnim wędrówki będą wydarzenia z tragicznych dni września 1939 r., po wkroczeniu Sowietów. Na Przełęczy Jabłonickiej (Tatarskiej)  przeczytamy wspomnienia Stanisława  Vincenza oraz innych uczestników ówczesnego exodusu i obejrzymy udostępnione całkiem niedawno, poruszające zdjęcia wykonane przez anonimowego węgierskiego fotografa. Na Pop Iwanie, gdzie zamierzamy być 18 września w rocznicę ewakuacji załogi Obserwatorium, przeczytamy wspomnienia z tego dnia spisane przez Władysława Midowicza. Czytaj dalej

Zmarł Tadeusz Petrowicz

Z wielkim smutkiem informujemy, że 8 lutego 2019 roku w Lublinie w wieku 97 lat zmarł Tadeusz Petrowicz członek Towarzystwa Karpackiego, autor artykułów w Almanachu karpackim „Płaj”. Tadeusz Petrowicz urodził się w 1924 roku w Worochcie u stup Czarnohory, w której lasach pracował do połowy lat czterdziestych XX w. W latach 1947 – 1962 był leśnikiem kolejno w Szczawniku, Leluchowie i Muszynie. Później pracował w Białowieży i na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Napisał kilka książek – między innymi „Od Czarnohory do Białowieży” i „Zaczęło się w Czarnohorze”, a także wiele artykułów publikowanych w „Łowcu Polskim”, „Almanachu Muszyny” i in. Pogrzeb odbędzie się w czwartek 14 lutego o godzinie 12 w kaplicy na cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie.