Wszystko na temat: Huculszczyzna

Krzyż Vincenzowski – kolejny komunikat

Jak widać na powyższym obrazku prezentującym gotową już pierwszą poprzeczną belkę nowego Krzyża Vincenzowskiego prace nad nim  toczące się w warsztacie ciesielskim w Dzemobroni postępują w szybkim tempie.
Niestety do sfinalizowania wszystkich prac związanych z restytucją Krzyża Vinceznowskiego w Bystrzcu brakuje nam jeszcze trochę środków, dlatego gorąco prosimy o dalsze wspieranie materialne naszej akcji. Każda wpłata jest na wagę złota. Prosimy o wpłaty na rachunek bankowy Towarzystwa Karpackiego: PKO BP XVIII O/W-wa (kod SWIFT: BPKOPLPW) 75 1020 1185 0000 4602 0074 3104 (z dopiskiem „Krzyż Vincenzowski”) nr IBAN: PL75102011850000460200743104. Zbiórka środków przebiega równolegle w Ukrainie. Środki można więc przekazywać także na rachunek: 5375 4112 1158 4953 (w Ukrainie); IBAN UA413220010000026209342945351 (dla wpłat z zagranicy). O dalszym przebiegu akcji będziemy oczywiście informować.

„Rys historyczny o Hucułach” po ukraińsku

Kołomyjskie Muzeum Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia im. Josafata Kobryńskiego z okazji 205. rocznicy urodzin ks. Sofrona Witwickiego (1819-1879) wydało w tych dniach pełne tłumaczenie na język ukraiński jego największego dzieła, mianowicie „Rysu historycznego o Hucułach”. Okładkę tej książki ozdobiono piękną reprodukcją obrazu Józefa Jaroszyńskiego, który zapewne zdążył poznać osobiście ks. Witwickiego, bo bywał w Żabiu przed jego śmiercią w październiku 1879 roku. Godne podkreślenia jest zawarte w informacji o tym wydarzeniu sformułowanie „pełne tłumaczenie”, ponieważ w 1993 r. ukazał się już przekład „Rysu historycznego o Hucułach” na język ukraiński dokonany przez tego samego autora Mykołę Wasylczuka, wydany także przez kołomyjskie Muzeum Sztuki Ludowej Huculszczyzny i Pokucia. Niestety usunięto wówczas z niego wszystkie fragmenty zawierające tak dla Sofrona Witwickiego ważne apele o porozumienie polsko-ukraińskie, a także m.in. obszerne akapity poświęcone Fundacji Skarbkowskiej czy Agenorowi Gołuchowskiemu. Jeżeli obecne wydanie jest rzeczywiście pełne, to myślę, że ksiądz Sofron może mieć na niebieskich połoninach prawdziwą satysfakcję i powód do dumy. Wszystkim, którzy o  prekursorze badań nad Huculszczyzną, delegacie Towarzystwa Tatrzańskiego pod Czarnohorą, wyjątkowo ciekawej i także trochę jednak tragicznej postaci chcieliby dowiedzieć się czegoś więcej, polecamy trzy artykuły zamieszczone w 57 tomie Almanachu karpackiego „Płaj” dostępne pod tym linkiem.

O prywatnej ojczyźnie Vincenza

W dziewiętnastym seminarium vincenzologicznym Zakładu Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr, którego zapis udostępniony został właśnie pod tym linkiem wysłuchaliśmy odczytu prof. Krzysztofa Zajasa z Uniwersytetu Jagiellońskiego, badacza pograniczy kulturowych, autora monografii o wielokulturowości dawnych północno-wschodnich ziem Rzeczypospolitej. W swoim wystąpieniu autor wskazał na to, że Stanisław Vincenz ojczyznę pojmował bardziej jako zakorzeniony w krajobrazie, zrośnięty z przyrodą dom, niż jako abstrakcyjne państwo. I że w swojej huculskiej epopei podjął on próbę przywrócenia pamięci o zapomnianych źródłach naszej kultury, ustanawiając niejako nową przestrzeń patriotyzmu i nadając mu nowy wymiar. W dyskusji, która nastąpiła po odczycie podkreślano m.in. znaczenie tradycji Homeryckiej i Dantejskiej dla twórczości Vincenza.

Od dawności do bezczasu

Jakoś tak bez żadnych fanfar, a nawet jakby trochę ukradkiem ukazała się nowa książka profesor Mirosławy Ołdakowskiej-Kuflowej pod intrygującym tytułem „Od dawności do bezczasu. O twórczości Stanisława Vincenza” wydana przez krakowski Instytut Literatury. Ów brak promocji dzieła pewnie trzeba złożyć na karb likwidacji Instytutu i połączenia go z Instytutem Książki. Licząca dwieście stron monografia – jak pisze sama autorka – realizuje cztery cele. Po pierwsze prezentuje zwięzłą biografię Stanisława Vincenza, po drugie omawia jego twórczość odsłaniając inspirujące go nurty kulturowe, po trzecie w komentarzach do fragmentów dzieł stara się ukazać jego kunszt pisarski. Po czwarte wreszcie, prezentuje wybrane fragmenty twórczości pisarza zaczerpnięte przede wszystkim z cyklu „Na wysokiej połoninie”, ale także z eseistyki.

Nowy Krzyż Vincenzowski – komunikat nr 3

Mamy przyjemność poinformować o aktualnym stanie naszej akcji. Przetarte do odpowiednich wymiarów belki dębowe zostały w Polsce poddane dalszej obróbce. Poszczególne belki zostały wyrównane na strugarce, wyfrezowano ich krawędzie i wyszlifowano powierzchnie. Po starannym zabezpieczeniu folią, zostały 25 maja załadowane na ciężarówkę i via przejście graniczne Krościenko-Smolnica, przewiezione na Huculszczyznę. W późnych godzinach wieczornych przeładowano je na potężnego „Urala” i przewieziono do warsztatu Wasyla Sławijczuka w Dzembroni, gdzie krzyż ma być wykonany. W opinii wszystkich, którzy oglądali belki – drewno jest „jak złoto” (tu nawiązanie do przekazania Vincenzowi drewna na budowę domu przez Matijko Zełeńczuka), a podobnej jakości surowca w Ukrainie dziś byśmy nie znaleźli. Z majstrem uzgodniliśmy szczegóły techniczne i organizacyjne dalszych prac. Mamy nadzieję, że uda się je zrealizować w ciągu dwu najbliższych miesięcy. Przeprowadziliśmy też wizję lokalną na „Skarbach”. Prowizoryczne zabezpieczenie starego krzyża wykonane w sierpniu zeszłego roku okazało się skuteczne. Krzyż przetrwał zimę, osiadł tylko na zamontowanych podporach. Niestety podstawa krzyża ulega w dalszym ciągu procesom destrukcyjnym. Dla nowego krzyża postanowiliśmy wykonać także nowy fundament, a teren wokół odwodnić i zagospodarować. Całość ściśle według projektu dr. inż. arch. Włodka Witkowskiego. Z tego krzyża będziemy na pewno dumni. Czytaj dalej

Zapis wykładu o przeszłości Kut

Jak zwykle, tak i tym razem zamieszczamy link do zapisu wykładu prof. Tadeusza M. Trajdosa zatytułowanego „Dawna i niedawna przeszłość Kut – kolejny głos historyka”, który wypełnił kwietniowe Spotkania Karpackie online. Profesor Trajdos przedstawił w nim swoje refleksje na temat losów tej miejscowości od jej założenia i uformowania, aż po budzący grozę kres tej społeczności w 1944 r.
Jednocześnie serdecznie zapraszamy na majowe Spotkania Karpackie online, na których Zbyszek Kaszuba, kustosz łopieńskiego sanktuarium z ramienia naszego Towarzystwa przedstawi opowieść pt. „Łopienka wczoraj i dziś”.

Krzyż Vincenzowski w Bystrzcu – restytucja

Spiesząc z kolejną informacją o stanie prac nad restytucją Krzyża Vincenzowskiego w Bystrzcu z satysfakcją informujemy, iż dzięki wpłatom na rachunek Towarzystwa Karpackiego udało się uzbierać kwotę prawie 7 tys. zł, co umożliwiło zakup czekającego na nas już od jakiegoś czasu najwyższej jakości drewna dębowego (sezonowane i wysuszonego), z którego nowy krzyż zostanie wykonany. Znalezienie pnia dębu, z którego wyciąć można ponad czterometrowej długości belkę o przekroju 30 na 30 cm i kilka krótszych – nie było bynajmniej proste. Ale udało się! Przetarte drewno ułożone i zabezpieczone przed opadami, cierpliwie czeka na podróż pod Czarnohorę do Dzembroni, gdzie majstrowie huculscy wyrzeźbią z niego krzyż wg projektu Włodzimierza Witkowskiego. Na początku maja wybieramy się do Dzembroni, aby przekazać drewno majstrom, a także do Bystrzca, aby uzgodnić szczegóły montażu krzyża z mieszkańcami. Czytaj dalej

Dawna i niedawna przeszłość Kut

Zapraszamy na czwarte w 2024 roku Spotkanie Karpackie online, które odbędą się tradycyjnie w czwartek 25 kwietnia 2024 r., jak zwykle o 19. Tym razem prof. Tadeusz M. Trajdos przedstawi referat pt. „Dawna i niedawna przeszłość Kut – kolejny głos historyka”. Celem wystąpienia jest, w nawiązaniu do referatu o Kutach, wygłoszonego na grudniowych Spotkaniach Karpackich online przez dr. Franciszka Wasyla, podzielenie się garścią refleksji na temat losów tej miejscowości od jej założenia i uformowania, poprzez relacje i koegzystencję między miejscowymi Ormianami i Polakami, aż po budzący grozę kres tej społeczności w 1944 r. Będzie też mowa o symbolicznej roli Kut we wrześniu 1939 r.
W latach 2009, 2011 i 2017 w trakcie obozów inwentaryzacyjnych na Pokuciu organizowanych przez Fundację Ormiańską dla młodzieży polskiej z rodzin pochodzenia ormiańskiego, których zadaniem była konserwacja oraz inwentaryzacja nagrobków ormiańskich na cmentarzu parafialnym w Kutach, prof. Trajdos prowadził wykłady na temat zabytków i historii tego regionu. Czytaj dalej

Seminarium o Połonińskiej BN-ce

Zakład Edytorstwa Instytutu Filologii Polskiej UWr pod tym linkiem udostępnił nagranie z kolejnego Seminarium Vincezowskiego opatrując je następującym komentarzem:
Ostatnie seminarium Pracowni Badań nad Spuścizną Stanisława Vincenza było nietypowe, bo tym razem głównym bohaterem stał się jej kierownik – prof. Jan Choroszy, jako autor edycji wyboru połonińskich opowieści, wydanego przez Ossolineum w ramach serii „Biblioteka Narodowa”.
W pierwszej części spotkania wskazał on trzy główne „pasma nieoczywistości” związane z przygotowywaniem publikacji. Pierwsze z nich dotyczyło zakładanego adresata serii (kierowanej do licealistów); drugie – metody ustalania tekstu i jego selekcji; trzecie zaś – konstrukcji wstępu. Profesor stwierdził, że inspiracją do skoncentrowania się na opowieściach stała się z jednej strony sugestia Czesława Miłosza, odnaleziona w jego korespondencji z Jerzym Giedroyciem, a z drugiej – zawartość angielskiego wydania „Połoniny”, przygotowanego przez samego Vincenza we współpracy z tłumaczem Harrym C. Stevensem. Edytor opowiadał też o ograniczeniach narzucanych przez serię, w tym o konieczności wyeliminowania 3000 komentarzy o charakterze typowo tekstologicznym („beenki” nie są bowiem edycjami w pełni krytycznymi). Uzasadniał ponadto przyjętą metodę pracy nad tekstem – bez wygładzania chropawości, bez uspójnień, upiększeń czy ułatwień lektury, za to jak najbliżej „ducha” Vincenza. Czytaj dalej

Literatura i „Połonina”

Pracownia Vincenzologiczna Instytutu Filologii Polskiej UWr umieściła właśnie na swoim profilu YouTube nagranie z siedemnastego seminarium vincenzologicznego w trakcie którego prof. Józef Olejniczak z Uniwersytetu Śląskiego przedstawił esej o życiu i twórczości Stanisława Vincenza, rozpatrując je w różnych kontekstach literackich, historycznych i społecznych.
Dr Dorota Ucherek podsumował seminarium w ten sposób:
Prof. Józef Olejniczak przypomniał o procesualnym charakterze powstawania kolejnych pasm „Połoniny”, o tym, jak tekst ewoluował w reakcji na rzeczywistość – w związku z czym rękopisy stanowią wyzwanie dla krytyki genetycznej – i o początkowych trudnościach w znalezieniu wydawcy. Przywołując szkic Vincenza o Josephie Conradzie z tomu „Po stronie dialogu”, odniósł biografię i dzieło Homera Huculszczyzny do tradycji sarmackiej i romantycznej (w tym zwłaszcza do Mickiewicza), do Sienkiewiczowskiego modelu patriotyzmu oraz do religijności, w wypadku pisarza dalekiej od wszelkich dogmatyzmów. Czytaj dalej