Wszystko na temat: Huculszczyzna

O kosowskiej lecznicy Apolinarego Tarnawskiego

19 września 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na kolejne Spotkanie Karpackie online,  które odbędzie się w czwartek 29 września 2022 r. o godz. 19.  Nasz gość, Natalia Tarkowska w wykładzie zatytułowanym „Utopia wcielona czyli Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie”, przybliży burzliwą historię słynnej przedwojennej lecznicy doktora Tarnawskiego, goszczącej w swych progach wybitne postaci polskiej sztuki, kultury i polityki. Zapoznamy się z życiowymi perypetiami doktora Apolinarego i jego zaangażowaniem w pracę służąca realizacji przyświecającej mu idei uzdrowienia społeczeństwa. Idei, która legła u podstaw  kosowskiego Zakładu Przyrodoleczniczego i sprawiła, że zapisał się on w sposób wyjątkowy na kartach naszej historii, wyróżniając się spośród wielu innych, modnych wówczas uzdrowisk. Spotkanie będzie także okazją do przedstawienia nowych ustaleń dokonanych w czasie pracy nad biografią doktora Apolinarego Tarnawskiego oraz zajrzenia za kulisy wieloletnich badań prowadzonych przez Natalię Tarkowską w archiwach polskich, ukraińskich i londyńskich, a także nawiązanych kontaktów z rodziną doktora.
Natalia Tarkowska, autorka książki „Lecznica Narodu. Kulturotwórcza rola Zakładu Przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893-1939)”, wydanej w Krakowie w 2016 r. Absolwentka Akademii Ignatianum i krakowskiej Akademii Dziedzictwa Międzynarodowego Centrum Kultury. Założycielka i prezes Fundacji im. doktora Apolinarego Tarnawskiego oraz członek Stowarzyszenia „Res Carpathica”. Członek redakcji „Cracovia Leopolis” i współpracownik „Kuriera Galicyjskiego”. Autorka artykułów naukowych i popularnonaukowych. Uczestniczka i inicjatorka projektów związanych z badaniem i popularyzacją dziedzictwa polskiego na Wschodzie. Czytaj dalej →

Історія філософії по-гуцульськи

16 sierpnia 2022 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat:

Jest nam poczwórnie miło (bo to i górale, i Huculi, i Tischner, i znajomi z Huculszczyzny!) donieść, że staraniem Wydawnictwa „Discurs” na Ukrainie ukazała się anonsowana już na karpackich tischnerowska „Historia filozofii po góralsku” –  tym razem jako „Historia filozofii po huculsku” w przekładzie Ołesia Harasyma. Jest to nie tylko przekład, ale twórcze przekształcenie oryginału, tak aby nie tylko przez język, ale także przez realia (topografia, postacie bohaterów), a przede wszystkim kulturowe odniesienia do huculskiego świata książka stała się częścią „literatury huculskiej”.  Znaczącą rolę w jej powstaniu mieli oczywiście sami Huculi, z których pomocy i konsultacji tłumacz czerpał pełną garścią (jest wśród nich znana czytelnikom Płaju i naszego portalu Luba Paraskewia-Strynadiuk). Nie można także nie wspomnieć, że powstałe w 2013 r. Wydawnictwo „Discurs”, mające w dorobku wydanie wielu dzieł współczesnej literatury ukraińskiej (ale także przekładu książek ks. J. Tischnera i J. Żakowskiego „Tichner czyta Katechizm”, S. Vincenza „Prawdy Starowieku”, czy P. Szekeryka-Donykiwa „Dido Iwanczik”) ma siedzibę w przysiółku Gruń w huculskich Brusturach.
Mamy nadzieję, że tischnerowskie eseje o naturze człowieka, o dobru i złu, o sacrum i profanum – bo tym w istocie jest jego „Historia filozofii po góralsku”, zostaną dobrze przyjęte na Ukrainie (i oczywiście na Huculszczyźnie), spotkają się nie tylko z pozytywną reakcją czytelników na dzieło literackie jako takie, ale że wpłyną także na postawy, poglądy i wybory życiowe – a przecież o to księdzu jegomościowi chodziło. Czytaj dalej →

O roślinach Czarnohory i historii ich badań

14 sierpnia 2022 | Ogólne, Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy serdecznie na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19. Ich gościem będzie członek Towarzystwa Karpackiego dr Jurij Nesteruk ze Lwowa, który opowie o Czarnohorze – wyjątkowym paśmie górskim w ukraińskich Karpatach Wschodnich, a przede wszystkim o unikatowych roślinach, które tam rosną, a także o historii badań nad nimi od połowy XIX w. do dziś. Prelegent przedstawi nam ogólne cechy czarnohorskiej flory i omówi występujące w tym paśmie najcenniejsze gatunki, oraz ich możliwe zastosowania. Dowiemy się też wiele o dawnych i współczesnych botanicznych stacjach badawczych w Czarnohorze, o najwybitniejszych badaczach czarnohorskiej roślinności – polskich, czeskich i słowackich, węgierskich i oczywiście ukraińskich, a także o przygotowywanych obecnie publikacjach dotyczących tego tematu.
Dr Jurij Nesteruk jest autorem licznych prac o florze Czarnohory, ale też historii jej badań i ochrony, tradycyjnej gospodarki pasterskiej, oraz zagospodarowania turystycznego. Przez wiele lat pracował naukowo w Narodowym Uniwersytecie Lwowskim im. Iwana Franki i w Narodowej Akademii Nauk Ukrainy współpracując m.in. z polskimi badaczami i instytucjami, i uczestnicząc w wielu wspólnych projektach badawczych. Mimo wojny wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę, Jurij optymistycznie patrzy w przyszłości licząc, że uda mu się spełnić swoje badawcze projekty związane z Czarnohorą. Czytaj dalej →

Dom Vincenza w Bystrzcu

3 lipca 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

W środę 29 czerwca odbyło się szóste – ostatnie przed wakacjami – seminarium vincenzologiczne pt „Dom Vincenza w Bystrzcu – kontekst krajoznawczy”, w trakcie którego zostaliśmy zaproszeni w wirtualną podróż wschodniokarpackimi śladami pisarza. Opowieść Andrzeja Wielochy koncentrowała się na próbie odpowiedzi na pytanie jakimi motywami kierował się Stanisław Vincenz wybierając Bystrzec na miejsce budowy swego domu oraz jak decyzja ta wpłynęła na powstanie i ostateczny kształt „Połoniny”. Wystąpieniu towarzyszyła prezentacja urozmaiconego materiału graficznego: map okolic Bystrzca, międzywojennych i współczesnych fotografii oraz rękopisów i maszynopisów listów Vincenza i jego bliskich. Link do nagrania seminarium dostępny jest tu, zaś sama prezentacja do pobrania tu.

Жаб’євська лікарня, Żabiowski szpital

6 czerwca 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Kontynuując cykl „Сьогодні всі ми говоримо українською” zamieszczamy tu do pobrania kolejny artykuł Leszka Rymarowicza, który ukazał się po ukraińsku w wydawanym w Werchowynie „Kalendarzu Huculskim 2022”. Przedstawia on zupełnie nieznane dzieje budowy żabiowskiego ośrodka zdrowia, zwanego także „Szpitalem Serwackiego”, oddanego do użytku w 1931 r. Jest to jeden z niewielu ocalałych z wojennej i sowieckiej zawieruchy budynków dzisiejszej Werchowiny powstałych w latach międzywojennych. Obecnie to siedziba Dziecięcej Szkoły Artystycznej.
У 2022 році виповнюється річниця ініціативи тодішньої Ради ґміни давнього Жаб’є (зараз – Верховина) побудувати у цій місцевості лікарню, результатом якої є існуюча споруда на вул. Жаб’євській № 4. Походження будівлі, на жаль, є повністю невідоме, так само, як забутими залишаються імена як ініціаторів її будівництва та й імена гуцульських майстрів, які збудували її так гарно й надійно. Сьогодні споруда Дитячої Школи Мистецтв у Верховині, є не лише цінною пам’яткою архітектури, а й свідком іноді важкої та вже призабутої історії Гуцульщини, а також майстерності й надійності колишніх гуцульських майстрів. Можливо, колись вдасться повернути цю споруду до стану, відповідного з первинним оригінальним дизайном? Вона б стала справжньою перлиною серед будівель Верховини та гордістю влади цього чудового міста.

 

Powtórka z Petra Szekeryka-Donykiwa

14 maja 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

I znowu zgodnie z obietnicą zamieszczamy link do zarejestrowanego Spotkania Karpackiego online z kwietnia br. zatytułowanego „Na straży huculskiej dawności – Petro Szekeryk-Donykiw”. Tym razem robimy to z większym niż zwykle opóźnieniem, ale za to zapis udało się uzupełnić o fragment końcowy prezentacji Andrzej Wielochy pt. „Petro Szekeryk-Donykiw i Stanisław Vincenz – losy równoległe?”, która w oryginale z różnych względów została w połowie przerwana. Tak więc jeżeli ktoś chce posłuchać o dziejach najbardziej znanego Hucuła II Rzeczypospolitej i o jego wyjątkowej książce serdecznie zapraszamy do skorzystania z udostępnionego linku, a także z zapisu na koncie Towarzystwa Karpackiego na YouTube. Polecamy również kolejną sesję Spotkań Karpackich online z prelekcją Ewy Chwałko, pt. „Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki”, która odbędzie się oczywiście w czwartek 26 maja 2022 r.

O pobratymstwie w „Połoninie”

30 kwietnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Na ostatnim, czwartym już z kolei seminarium vincenzologicznym prof. Wojciech Śmieja z Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Śląskiego, który od lat bada literaturę w kontekście dyskursów płciowej i seksualnej (nie)normatywności i jest autorem kilku opracowań dotyczących tych zagadnień, opowiedział o tradycji pobratymstwa i ślubie pobratymczym na przykładzie relacji między postaciami Foki i Piotrusia Sawickiego w „Połoninie”. Z całym, niezwykle ciekawym wykładem i późniejszą dyskusją można zapoznać się pod tym linkiem. Profesor Śmieja mówił zajmująco o męskim pobratymstwie, które nie jest tożsame z braterstwem, bo wymaga autonomicznej decyzji podmiotów. Jednak jest to chyba zaledwie jedna z wielu manifestacji idei pobratymstwa z jaką mamy do czynienia w dziele Vincenza gdzie pobratymami i pobratymkami są nie tylko ludzie. Mogą być nimi „ptaki w pobratymstwie z wiatrami” i „swobodne strugi”. W końcu – jak się wydaje – istotą „Połoniny” i jej zasadniczą treścią jest pobratymstwo człowieka z górami. Nie zawierane przed kapłanem, ale wydeptane na płajach i wypielęgnowane na śródleśnych carynkach. Dzieje owego pobratymstwa zerwanego, lub może tylko nadwyrężonego przez butyn, a także dotkliwa tęsknota za nim – wypełniają przecież bez reszty całą tetralogię.

Petro Szekeryk-Donykiw i huculska dawność

11 kwietnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Serdecznie zapraszamy na czwarte już w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 21 kwietnia 2022 r. o godz. 19 i będą nosić tytuł „Na straży huculskiej dawności – Petro Szekeryk-Donykiw”. Wypełni je wielowątkowa opowieść Luby-Paraskewii Strynadiuk, Leszka Rymarowicza i Andrzeja Wielochy o najbardziej znanym Hucule II Rzeczypospolitej i jego wiekopomnym dziele „Dido Iwanczik”. W trakcie Spotkań przypomnimy obfitującą w dramatyczne wydarzenia biografię Szekeryka, nadającą się wprost na scenariusz historycznej epopei.  Opowiemy o przedziwnych splotach Szekerykowych losów z losami Stanisława Vincenza i jego rodziny. A także o największym dziele Szekeryka, książce „Dido Iwanczik”, którego rolę w utrwaleniu dawnych huculskich obrzędów i wierzeń, a także dialektu trudno wprost przecenić. Wspomnimy o kłopotach z jej wydaniem za życia autora, o powojennych losach, sukcesach w wolnej Ukrainie, a także o jej dzisiejszej recepcji. Czytaj dalej →

„Obserwatorium – Обсерваторія 2022”

4 kwietnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Wprawdzie z pewnym poślizgiem, ale nie bez satysfakcji, miło nam poinformować o wydanym na początku roku nakładem Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku, pięknym ściennym kalendarzu pt. „Obserwatorium – Обсерваторія 2022” ze zdjęciami wykonanymi na Huculszczyźnie przez ostatniego komendanta Komisariatu Straży Granicznej w Żabiu Józefa Jaroszewskiego. Graficznie kalendarz opracował Paweł Jaroszewski (dzięki któremu te fotografie zostały zachowane), zaś autorem tekstów jest Leszek Rymarowicz. O każdym zdjęciu można opowiadać wiele, a niektóre z nich są naprawdę unikalne. Kalendarz jest dwujęzyczny, a teksty na ukraiński przetłumaczyła Oksana Usatenko, jest to więc poniekąd kolejny przyczynek do naszej akcji Сьогодні всі ми говоримо українською. Całą publikację można obejrzeć w tym miejscu.
Zainteresowanych spuścizną fotograficzną Józefa Jaroszewskiego zapraszamy do lektury artykułu w 60 tomie Almanachu Karpackiego „Płaj”, a także do obejrzenia transmisji ze Spotkania Karpackiego online poświęconego relacji fotograficznej Józefa Jaroszewskiego z uroczystości poświęcenia i otwarcia Obserwatorium na Pop Iwanie.
Uwaga! Gratka dla kolekcjonerów. Dzięki uprzejmości wydawcy dziesięć pierwszych osób, które zgłoszą zainteresowanie kalendarzem w komentarzach na profilu FB Towarzystwa Karpackiego, otrzyma jego egzemplarz.

Сухонький з Голов

28 marca 2022 | Ogólne | Na temat: ,

Kontynuując cykl Сьогодні всі ми говоримо українською zapraszamy do lektury tekstu Luby-Paraskewii Strynadiuk o Suchońkim z Hołów, najstarszym skrzypku dawnej Huculszczyzny, dla której to postać tej miary co dla Podhala Sabała. Miejmy nadzieję, że nigdzie jeszcze nie publikowana (!) praca pani Luby to kolejny krok ku przywróceniu pamięci tej legendarnej postaci.

Цей художній текст мав би колись увійти до моєї наступної книжки прози «По татовому плечу», де буде розділ про гуцульську музику, гуцульських музикантів. Про Сухонького з Голов – першого скрипаля стародавньої Гуцульщини, я дізналася від Лешека Римаровича, з його дослідницької статті про Сухонького, й одразу собі пригадала, що зустрічала вже це ім’я у текстах Петра Шекерика-Доникового, Станіслава Вінценза, які на сторінках своїх творів закарбували пам’ять про цього віковічного скрипичника давніх гуцульських мелодій.
Бо спочатку був Сухонький, відтак Ґавиць, Моґур, Кумлик… Czytaj dalej →