Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Kermesz w Olchowcu po raz 33

1 maja 2023 | Wydarzenia | Na temat: , ,

W kalendarzu już maj, czas zatem najwyższy zaprosić na XXXIII łemkowski kermesz w Olchowcu, który w tym roku odbędzie się w dniach 20-21 maja. Organizatorzy czyli mieszkańcy Olchowca i Zjednoczenie Łemków przedstawili już zarys programu, niestety jeszcze bez szczegółów. I tak w sobotę 20 maja o godz. 17:30 odprawiona zostanie Weczirnia w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu, zaś już od godz. 19 rozpoczną się występy sceniczne. Z kolei w niedzielę 21 maja o godz. 11 rozpocznie się liturgia w obrządku greckokatolickim w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja, a o godz. 13 będzie miało miejsce uroczyste otwarcie kermeszu, po którym zapewne do późnego wieczora będą trwały śpiewy, tańce i rozliczne konkursy. Dzisiejsi organizatorzy olchowieckich kermeszy, w czasach gdy przed trzydziestu trzema laty nasze Towarzystwo przywracało tę tradycję do życia, byli dziećmi, a niektórych nawet jeszcze na świecie nie było. Wygląda więc na to, że kermeszowe obchody kontynuowane będą przez kolejne pokolenia Olchowian i że tradycja ta nie zaginie.

Zapis wykładu o początkach Łemkowszczyzny

16 kwietnia 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Jak zwykle, tak i tym razem udostępniamy zapis ostatnich Spotkań karpackich online, które wypełnił niezwykle ciekawy wykład prof. Michała Parczewskiego zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Ci, którzy nie mieli okazji go wysłuchać, mają szansę to zrobić, ci co wysłuchali, mogą zrobić to raz jeszcze, co ze względu na zawartą w nim mnogość istotnych informacji wcale nie jest od rzeczy. Szczególnie warto polecić jego wsłuchanie, tym, którzy w ramach źle pojętego „symetryzmu” wyniki dobrze udokumentowanych badań naukowych stawiają na równi z legendami i mitami.
Oczywiście przy okazji serdecznie zapraszamy na kolejne Spotkania karpackie online w czwartek 27 kwietnia, na których przedstawione zostaną relacje z wypraw Towarzystwa Karpackiego w góry rumuńskiego Marmaroszu w latach 2021 i 2022.

O początkach Łemkowszczyzny: drugie podejście

3 kwietnia 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Po zeszłotygodniowym falstarcie spowodowanym przez złośliwość rzeczy martwych ponownie zapraszamy na trzecie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 13 kwietnia 2023 r. o godz. 19. Ich gościem – jak już informowaliśmy poprzednio – będzie prof. dr hab. Michał Parczewski, który wygłosi wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”.
Wszystko sprawdziliśmy po wielekroć, tym razem musi się udać!
Ale kciuki trzymać można, a nawet należy.

O początkach Łemkowszczyzny

20 marca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: , ,

Zapraszamy na trzecie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 30 marca 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie prof. dr hab. Michał Parczewski, który wygłosi wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Pytanie o dzieje zasiedlenia Karpat tylko z pozoru jest zagadnieniem czysto akademickim. Próby udzielenie na nie odpowiedzi wywołują liczne kontrowersje, bowiem pojawia się zagadnienie autochtoniczności (cokolwiek by to nie miało znaczyć) mieszkańców Łemkowszczyzny, ale także innych części Karpat. Wiarygodna wiedza o początkach zasiedlania gór przez pra-Łemków kształtuje się w dyskusji prowadzonej przez specjalistów – historyków, archeologów i językoznawców bazujących na profesjonalnej analizie średniowiecznych źródeł dziejowych. W obiegu publicznym spotkać można jednak również poglądy o podstawach mniej lub bardziej odległych od wyników tych badań. Należą do nich choćby mity etnogenetyczne Rusinów Karpackich, akceptowane bezkrytycznie także przez niektórych przedstawicieli świata nauki, że przodkowie Łemków i Bojków zamieszkiwali Beskidy już przed IX w. n.e., że od zawsze byli częścią wschodniej Słowiańszczyzny, że wywodzą się od ludu tzw. Białych Chorwatów, że ich ziemie zostały w IX w. zajęte przez państwo morawskie, wtedy przyjęli chrzest, etc., etc…
Przedmiotem wykładu prof. Michała Parczewskiego będzie m.in. analiza najnowszych danych archeologicznych oraz historycznych, w świetle których żaden z powyższych mitów nie ma racji bytu, ponieważ od połowy V do 2. połowy XIV w. n.e. teren przyszłej Łemkowszczyzny i Bojkowszczyzny był w zasadzie bezludny, pomijając słabe efekty prób zagospodarowania niektórych dolin rzecznych w XIII-XIV w. Jesteśmy przekonani, że niezależnie od stopnia fascynacji Łemkowszczyzną, czy szeroko rozumianą ideą karpatorusińską warto sięgnąć do źródeł i osiągnięć współczesnej nauki, a niepowtarzalną okazją ku temu będą właśnie najbliższe Spotkania Karpackie online. Czytaj dalej →

Między Osławą a Jasiołką

8 lutego 2023 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Nakładem Wydawnictwa „Libra.pl” ukazała się w ostatnich dniach stycznia książka opatrzona dość rozbudowanym tytułem „Między Osławą a Jasiołką. Łemkowszczyzna Wschodnia w latach 1918–1939. Studium historyczno-etnograficzne”. Jej autorem jest członek Towarzystwa Karpackiego, historyk, regionalista, kustosz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i autor licznych publikacji dr Hubert Ossadnik. Publikacja jest obszerną monografią naukową wschodniej Łemkowszczyzny w okresie międzywojennym wzbogaconą niezwykle interesującym materiałem ikonograficznym, w tym wieloma niepublikowanymi dotąd fotografiami. Autor wykorzystał w swojej pracy mało znane dotychczas kwestionariusze sanockiego Inspektoratu Szkolnego z połowy lat 30. XX wieku, co pozwoliło ukazać wieloaspektowy świat Łemków oczyma nauczycieli wiejskich i oddać bardzo wiarygodnie realia owego czasu. Książka opisuje wybrane elementy kultury materialnej – układ wsi, budownictwo, wnętrza chałup, obrzędy budowy domu, zajęcia ludności, pożywienie, stan zdrowotny, higienę i medycynę ludową. Głównie na podstawie własnych badań autor przedstawia Łemków, jako lokalne społeczności, z ich aktywnością polityczną, społeczną i gospodarczą, emigracje zarobkowe, miejscowe stosunki wyznaniowe, obrzędy i zwyczaje doroczne oraz rodzinne, zwyczajów i obrzędów pogrzebowych.

Tadeusz Trajdos o twórczości malarskiej Zomphów

19 grudnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na ostatnich w tym roku Spotkaniach Karpackich online, które odbyły się 15 grudnia i miały trochę inną formułę niż wszystkie poprzednie, prof. Tadeusz Mikołaj Trajdos, członek naszego Towarzystwa, przedstawił swoją najnowszą publikację zatytułowaną „Warsztat malarski Alojzego Zompha w Bardiowie oraz Wiktora Zompha w Bardiowie i Krynicy w drugiej połowie XIX wieku”, wydaną przez Komisje Wydawniczą SKPB Warszawa jako pierwszy tom nowej serii „Biblioteka Magur”. Wydanie tej pracy sygnalizowaliśmy już wcześniej na naszym portalu. Nagranie autorskiej prezentacji tej ciekawej, odsłaniającej kulisy twórczości Alojzego i Wiktora Zomphów książki, udostępniamy niniejszym wszystkim zainteresowanym (dostępne także na naszym kanale na YouTobe).
A ponieważ wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują na to,  że w przyszłym roku Spotkania Karpackie online będą kontynuowane, już dziś na nie zapraszamy. Szczegółowy program pojawi się na naszej stronie wkrótce.

Początki Łemkowszczyzny

9 grudnia 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Muzeum Ziemi Bieckiej zaprasza we wtorek 20 grudnia 2022 roku o godzinie 15 do swojej siedziby w „Domu z Basztą” przy ul. Węgierskiej 1 na Dziesiąte Bieckie Spotkanie Naukowe, na którym jubileuszowy wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – mity a rzeczywistość dziejowa” wygłosi prof. dr hab. Michał Parczewski.
Prof. Michał Parczewski specjalizuje się w archeologii średniowiecza, początkach kultury słowiańskiej w Polsce, oraz wczesnośredniowiecznym osadnictwie w Karpatach. Jest wykładowcą akademickim, autorem wielu publikacji, m. in. wydanej w 1991 r. książki pt. Początki kształtowania się polsko-ruskiej rubieży etnicznej w Karpatach. U źródeł rozpadu Słowiańszczyzny ma odłam wschodni i zachodni. Jest członkiem Towarzystwa Karpackiego.

Nagranie z opowieści o „Maguryczu”

27 listopada 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: , ,

W ostatni listopadowy czwartek twórca „Magurycza” Szymon Modrzejewski na Spotkaniu Karpackim online nie tylko opowiedział o swojej wieloletniej pracy nad ratowaniem popadających w ruinę nagrobków i figur przydrożnych, ale wtajemniczył słuchaczy w niedostępny dla zwykłych zjadaczy chleba świat sztuki sepulkralnej. I tak jak zapowiadaliśmy, spotkanie z nim było naprawdę niezwykle interesujące. Zatem jeżeli ktoś je przegapił lub z jakiś przyczyn nie mógł oglądać, teraz może nadrobić zaległości, upubliczniamy bowiem niniejszym jego nagranie pod tym linkiem. Zapraszamy do oglądania.

Raz jeszcze o nagrobkach w Mszanie

23 listopada 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Po zakończeniu restauracji XIX-wiecznych łemkowskich nagrobków na cmentarzu w beskidzkoniskiej Mszanie, o którym to przedsięwzięciu pisaliśmy już na naszym portalu dwukrotnie, na stronie internetowej Mszany pani sołtys Ewa Kaczmarska-Więckowska zamieściła piękne podziękowanie dla wszystkich darczyńców, którzy swoją ofiarnością przyczynili się do zrealizowania tego projektu. Jest tam też do obejrzenia obszerna relacja fotograficzna z kolejnych etapów prac, w której można na przykładach konkretnych nagrobków zobaczyć ich efekty. Wart podkreślenia jest fakt, że w tym przedsięwzięciu, pod fachową opieką Szymona Modrzejewskiego wzięło udział także wielu mieszkańców Mszany.

„Magurycz” czyli cmentarne pogotowie ratunkowe

19 listopada 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

W listopadowym nastroju zapraszamy na kolejne, jak zwykle wyjątkowe, Spotkanie Karpackie online, które odbędzie się w czwartek 24 listopada o godz. 19. Tym razem gospodarzem spotkania będzie Szymon Modrzejewski, który opowie o kilkudziesięciu latach swoich prac nad ocaleniem od unicestwienia ponad 3000 krzyży, pomników nagrobnych i kapliczek na terenach zamieszkiwanych kiedyś przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców. O pierwszych krokach w ramach akcji „Opis” i „Nadsanie”, o dekadzie Nieformalnej Grupy Kamieniarzy „Magurycz” działającej pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego i o powstałym w 2007 r. Stowarzyszeniu „Magurycz”. Ideą przyświecającą Szymonowi jest ratowanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych pozostających bez opieki. Zachowanie tych elementów krajobrazu ma wpływ na współczesne postrzeganie regionu jako miejsca, w którym jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury. Powołany do życia przez Szymona „Magurycz” zazwyczaj zajmuje się pozbawionymi opiekunów, zapomnianymi cmentarzami w nieistniejących wsiach. Idea społecznej pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie służy żadnej instytucji, nie propaguje żadnej wizji historii, nie wynika też z inspiracji religijnej, a odwołuje się jedynie do wrażliwości i potrzeby służenia. Sprzyja tolerancji, bezinteresowności i zachowaniu ginącego krajobrazu kulturowego. Stanowi też wzór i inspirację dla lokalnych społeczności.
Szymon Modrzejewski jest warszawiakiem. Ukończył LXI specjalne liceum ogólnokształcące. Podjętych studiów patrologicznych na Akademii Teologii Katolickiej oraz kulturoznawczych w PWSZ w Sanoku nie ukończył. Rzemiosła kamieniarskiego i technik konserwatorskich uczył się m.in. u obecnych profesorów Adama Romana i Janusza Smazy. Za swoją działalność był wielokrotnie nagradzany, m.in. w 2011 r. nagrodą Grand Prix Europa Nostra (Amsterdam) w dziedzinie „ochrona dziedzictwa kulturowego”, w 2015 r. nagrodą Fundacji Polish Culture za działalność na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, w 2019 r. Medalem Honorowym Ukraińskiego Towarzystwa Historycznego w Polsce „Сторож пам’яті”, w 2020 r. Odznaką Honorową Rzecznika Praw Obywatelskich za zasługi dla ochrony praw człowieka oraz przez Kościół Greckokatolicki w Polsce Medalem Świętych Cyryla i Metodego. Od wielu lat mieszka w Nowicy na Łemkowszczyźnie. Jest członkiem Towarzystwa Karpackiego. Czytaj dalej →