Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Magury’23 są o czasie

29 września 2023 | Nowości wydawnicze, Periodyki | Na temat: ,

Właśnie dotarła do nas doskonała wiadomość, otóż światło dzienne ujrzały Magury ’23, rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom, pod redakcją Sławomira Michalika, Anety Załugi, jako 194 publikacja Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Warto odnotować fakt, że redakcja dogoniła czas i rok wydania jest identyczny z numerem w tytule. Gratulacje! Tom liczy – bagatela – 180 stron, a na nich cała masa arcyciekawych i arcybeskidzkoniskich tekstów. A mianowicie:
– Adam Baniak: Wielka wojna w Uściu Ruskim we wspomnieniach karczmarza Antoniego Humeckiego;
– Antoni Humecki: Przyczynek do historii Łemkowszczyzny – czasy pierwszej wojny światowej;
– Tymoteusz Garbera: Życie ludności na Łemkowszczyźnie;
– Andrzej Piecuch: Twórczość artysty kamieniarza Wojciecha Jędrusiaka (1860-1907) z Turzy;
– Tomasz Borucki: Sercożercy i martahuzi;
– Tadeusz M. Trajdos: Feretron Alojzego Zompha;
– Wiesław Żyznowski: O chyżach przemieszczonych z Koniecznej, Zdyni i Gładyszowa do Olchowca;
– Jakub Łobocki: Historia czterech chyż z doliny Zdyni;
– Przemysław Pilich: Przypominamy postać Nikifora Krynickiego;
– Jakub Łobocki, Sławomir Michalik: Przegląd pozycji wydawniczych na temat Beskidu Niskiego wydanych w 2022 roku.
Nic, tylko siąść i czytać, czytać, czytać!

Zapis opowieści o Muzeum w Zyndranowej

29 lipca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na ostatnich Spotkaniach Karpackich online o niełatwych i burzliwych dziejach Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej opowiadał jego dyrektor Bohdan Gocz. Dla wszystkich tych, którzy z jakiś względów nie mogli tej opowieści wysłuchać mamy dobrą wiadomość. Otóż od dzisiaj nagranie z tych Spotkań Karpackich dostępne jest pod tym linkiem i można je oglądać kiedy się tylko zechce, tak samo zresztą na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego.
Jednocześnie zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online, na których w czwartek 31 sierpnia 2023 roku jak zwykle o godzinie 19 Lesław Piekło opowie o tym jak zakochał się w Głównym Szlaku Beskidzkim.

„Od Rusal do Jana” w Zyndranowej

22 lipca 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Wszystko wskazuje na to, że Muzealne Święto Kultury i Tradycji Łemkowskich „Od Rusal do Jana” odnowione w ubiegłym roku po dłuższej nieobecności wpisało się już na stałe do kulturalnego kalendarza łemkowszczyzny. W tym roku to powołane do życia przez nieodżałowanej pamięci Fedora Gocza w 1992 r. pod auspicjami Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej wydarzenie kulturalne odbędzie się w ostatnią sobotę i niedzielę 29-30 lipca, a program wypełniają jak zwykle liczne występy miejscowych i zagranicznych zespołów, promocje książek, prelekcje, pokazy rękodzieła i oczywiście uroczyste nabożeństwo cerkiewne. Główną atrakcją, której nikt nie powinien pominąć, będzie jak zawsze zwiedzenia pod fachowym przewodnictwem tego wyjątkowego, jedynego w swoim rodzaju muzeum usytuowanego w autentycznej łemkowskiej zagrodzie.
Serdecznie zapraszamy do Zyndranowej!

O Łemkowskim Muzeum w Zyndranowej

17 lipca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na siódmych tegorocznych Spotkaniach Karpackich online o Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej opowie syn jego twórcy Fedora Gocza, Bohdan Gocz. Zapraszamy w czwartek 27 lipca 2023 r., jak zwykle o godzinie 19. Nasz gość, działacz łemkowski i zarazem dyrektor zyndranowskiego Muzeum opowie o jego powstaniu i pierwszych latach funkcjonowania, a także o perypetiach z jakimi w trakcie już ponad 50-letniej historii placówki borykali się jego twórcy i gospodarze. Będzie oczywiście także o obecnych problemach funkcjonowania Muzeum, zamierzeniach i planach na przyszłość. O tym jak ważną rolę kulturotwórczą i integracyjną dla społeczności łemkowskiej spełnia Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej nikogo chyba przekonywać nie trzeba, ale o organizowanych tu licznych wydarzeniach kulturalnych – występach artystycznych, spotkaniach, plenerach, warsztatach, a także podejmowanych wielu inicjatywach służących społeczności łemkowskiej warto posłuchać. Bohdan Gocz nie omieszka z pewnością wspomnieć o reaktywowanym niedawno świecie kultury i tradycji łemkowskich „Od Rusal do Jana” i o programie najbliższej jego edycji, która odbędzie się w tym roku w dniach 29 i 30 lipca. Czytaj dalej →

Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny, wydanie II

6 czerwca 2023 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Miło nam poinformować, że w niecałe trzy lata po pierwszym – już dawno niedostępnym, ukazało się właśnie drugie, uzupełnione wydanie albumowej monografii Jarosława Giemzy „Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny”. Monumentalna, licząca 696 stron publikacja wydana przez Wydawnictwo Libra.pl poświęcona jest architekturze cerkiewnej oraz malarstwu ikonowemu i sztuce sakralnej Łemkowszczyzny. Składa się z czterech działów: Tradycja religijna, Architektura cerkiewna, Wyposażenie cerkiewne oraz Ikonografia. Z okazji tego wydarzenia serdecznie zapraszamy na spotkania z autorem tego wyjątkowego dzieła, które odbędą się:
– 14 czerwca 2023 r. o godz. 20 w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie przy ul. Kredytowej 1;
– 15 czerwca 2023 r. o godz. 17 w siedzibie Oddziału PTTK w Rzeszowie przy ul. Matejki 2.
Jarosław Giemza – historyk sztuki, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie, współzałożyciel i członek Komisji Konserwatorskiej Greckokatolickiej Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej, autor licznych publikacji na temat sztuki sakralnej, ekspert instytucji państwowych oraz kościelnych w zakresie oceny przedmiotów zabytkowych i realizacji prac konserwatorskich. W latach 80. i 90. XX w. współorganizator cyklu praktyk studenckich służących inwentaryzacji i zabezpieczeniu opuszczonych cerkwi, koordynator i uczestnik kilku międzynarodowych projektów badawczych, autor i komisarz wystaw sztuki cerkiewnej, projektant malarskiego wystroju kilkunastu współczesnych cerkwi i kościołów. Przewodnik górski i terenowy, członek Towarzystwa Karpackiego.

Kermesz w Olchowcu po raz 33

1 maja 2023 | Wydarzenia | Na temat: , ,

W kalendarzu już maj, czas zatem najwyższy zaprosić na XXXIII łemkowski kermesz w Olchowcu, który w tym roku odbędzie się w dniach 20-21 maja. Organizatorzy czyli mieszkańcy Olchowca i Zjednoczenie Łemków przedstawili już zarys programu, niestety jeszcze bez szczegółów. I tak w sobotę 20 maja o godz. 17:30 odprawiona zostanie Weczirnia w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu, zaś już od godz. 19 rozpoczną się występy sceniczne. Z kolei w niedzielę 21 maja o godz. 11 rozpocznie się liturgia w obrządku greckokatolickim w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja, a o godz. 13 będzie miało miejsce uroczyste otwarcie kermeszu, po którym zapewne do późnego wieczora będą trwały śpiewy, tańce i rozliczne konkursy. Dzisiejsi organizatorzy olchowieckich kermeszy, w czasach gdy przed trzydziestu trzema laty nasze Towarzystwo przywracało tę tradycję do życia, byli dziećmi, a niektórych nawet jeszcze na świecie nie było. Wygląda więc na to, że kermeszowe obchody kontynuowane będą przez kolejne pokolenia Olchowian i że tradycja ta nie zaginie.

Zapis wykładu o początkach Łemkowszczyzny

16 kwietnia 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Jak zwykle, tak i tym razem udostępniamy zapis ostatnich Spotkań karpackich online, które wypełnił niezwykle ciekawy wykład prof. Michała Parczewskiego zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Ci, którzy nie mieli okazji go wysłuchać, mają szansę to zrobić, ci co wysłuchali, mogą zrobić to raz jeszcze, co ze względu na zawartą w nim mnogość istotnych informacji wcale nie jest od rzeczy. Szczególnie warto polecić jego wsłuchanie, tym, którzy w ramach źle pojętego „symetryzmu” wyniki dobrze udokumentowanych badań naukowych stawiają na równi z legendami i mitami.
Oczywiście przy okazji serdecznie zapraszamy na kolejne Spotkania karpackie online w czwartek 27 kwietnia, na których przedstawione zostaną relacje z wypraw Towarzystwa Karpackiego w góry rumuńskiego Marmaroszu w latach 2021 i 2022.

O początkach Łemkowszczyzny: drugie podejście

3 kwietnia 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Po zeszłotygodniowym falstarcie spowodowanym przez złośliwość rzeczy martwych ponownie zapraszamy na trzecie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 13 kwietnia 2023 r. o godz. 19. Ich gościem – jak już informowaliśmy poprzednio – będzie prof. dr hab. Michał Parczewski, który wygłosi wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”.
Wszystko sprawdziliśmy po wielekroć, tym razem musi się udać!
Ale kciuki trzymać można, a nawet należy.

O początkach Łemkowszczyzny

20 marca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: , ,

Zapraszamy na trzecie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 30 marca 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie prof. dr hab. Michał Parczewski, który wygłosi wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Pytanie o dzieje zasiedlenia Karpat tylko z pozoru jest zagadnieniem czysto akademickim. Próby udzielenie na nie odpowiedzi wywołują liczne kontrowersje, bowiem pojawia się zagadnienie autochtoniczności (cokolwiek by to nie miało znaczyć) mieszkańców Łemkowszczyzny, ale także innych części Karpat. Wiarygodna wiedza o początkach zasiedlania gór przez pra-Łemków kształtuje się w dyskusji prowadzonej przez specjalistów – historyków, archeologów i językoznawców bazujących na profesjonalnej analizie średniowiecznych źródeł dziejowych. W obiegu publicznym spotkać można jednak również poglądy o podstawach mniej lub bardziej odległych od wyników tych badań. Należą do nich choćby mity etnogenetyczne Rusinów Karpackich, akceptowane bezkrytycznie także przez niektórych przedstawicieli świata nauki, że przodkowie Łemków i Bojków zamieszkiwali Beskidy już przed IX w. n.e., że od zawsze byli częścią wschodniej Słowiańszczyzny, że wywodzą się od ludu tzw. Białych Chorwatów, że ich ziemie zostały w IX w. zajęte przez państwo morawskie, wtedy przyjęli chrzest, etc., etc…
Przedmiotem wykładu prof. Michała Parczewskiego będzie m.in. analiza najnowszych danych archeologicznych oraz historycznych, w świetle których żaden z powyższych mitów nie ma racji bytu, ponieważ od połowy V do 2. połowy XIV w. n.e. teren przyszłej Łemkowszczyzny i Bojkowszczyzny był w zasadzie bezludny, pomijając słabe efekty prób zagospodarowania niektórych dolin rzecznych w XIII-XIV w. Jesteśmy przekonani, że niezależnie od stopnia fascynacji Łemkowszczyzną, czy szeroko rozumianą ideą karpatorusińską warto sięgnąć do źródeł i osiągnięć współczesnej nauki, a niepowtarzalną okazją ku temu będą właśnie najbliższe Spotkania Karpackie online. Czytaj dalej →

Między Osławą a Jasiołką

8 lutego 2023 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Nakładem Wydawnictwa „Libra.pl” ukazała się w ostatnich dniach stycznia książka opatrzona dość rozbudowanym tytułem „Między Osławą a Jasiołką. Łemkowszczyzna Wschodnia w latach 1918–1939. Studium historyczno-etnograficzne”. Jej autorem jest członek Towarzystwa Karpackiego, historyk, regionalista, kustosz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i autor licznych publikacji dr Hubert Ossadnik. Publikacja jest obszerną monografią naukową wschodniej Łemkowszczyzny w okresie międzywojennym wzbogaconą niezwykle interesującym materiałem ikonograficznym, w tym wieloma niepublikowanymi dotąd fotografiami. Autor wykorzystał w swojej pracy mało znane dotychczas kwestionariusze sanockiego Inspektoratu Szkolnego z połowy lat 30. XX wieku, co pozwoliło ukazać wieloaspektowy świat Łemków oczyma nauczycieli wiejskich i oddać bardzo wiarygodnie realia owego czasu. Książka opisuje wybrane elementy kultury materialnej – układ wsi, budownictwo, wnętrza chałup, obrzędy budowy domu, zajęcia ludności, pożywienie, stan zdrowotny, higienę i medycynę ludową. Głównie na podstawie własnych badań autor przedstawia Łemków, jako lokalne społeczności, z ich aktywnością polityczną, społeczną i gospodarczą, emigracje zarobkowe, miejscowe stosunki wyznaniowe, obrzędy i zwyczaje doroczne oraz rodzinne, zwyczajów i obrzędów pogrzebowych.