Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Łemkowszczyzna nieutracona

24 kwietnia 2018 | Nowości wydawnicze, Wydarzenia | Na temat:

Z prawdziwą przyjemnością pragniemy poinformować, że Wydawnictwo Libra.pl zapowiada na 27 kwietnia 2018 r. premierę trzeciej i ostatniej część opowieści członka Towarzystwa Karpackiego Stanisława Krycińskiego o Łemkowszczyźnie. Jest to kontynuacja książek „Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat” i „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju”. Opisano w niej najdramatyczniejszy okres historii, który zaważył na łemkowskim „być, albo nie być”. Kampania wrześniowa 1939 r. i operacja dukielsko-preszowska były tylko przerażającą uwerturą do wydarzeń mających nastąpić w latach 1945-1947, a więc przymusowych wysiedleń na Ukrainę sowiecką i akcji „Wisła’, podczas której niemal wszystkich Łemków wywieziono z ich ojczyzny. Czasy PRL-u to okres inwigilacji i życia w strachu. Dopiero po 1989 r. mogły i zaczęły powstawać łemkowskie organizacje podtrzymujące odrębność tej wyjątkowej pod każdym względem grupy etnograficznej, a w jakimś sensie także tworzącego się narodu. Czytaj dalej →

250. rocznica zawiązania Konfederacji Barskiej

26 lutego 2018 | Płaj - artykuły, Wydarzenia | Na temat: ,

Dokładnie 250 lat temu 29 lutego 1768 roku w Barze na Podolu zawiązana została konfederacja generalna szlachty Rzeczypospolitej w obronie wiary i wolności narodu przeciw – jak napisano w akcie jej założenia – „jarzmu niewolniczemu syzmatyków”. Czy było to pierwsze polskie powstanie, czy też spóźniona o dwa wieki wojna religijna, czy może – jak pisał Stanisław Cat-Mackiewicz upiorzyca, która wyssały z Polski życie państwowe, tego tu nie rozstrzygniemy. Najpewniej – jak często w naszej historii – była wszystkim tym po trosze, piękna i wzniosła w intencjach stających do walki, pokrętna i zaślepiona politycznie, fatalna i opłakana w skutkach. Jednak z karpackiego punktu widzenia ta trwająca blisko pięć lat wojna, była przede wszystkim ważnym wydarzeniem, którego wiele istotnych epizodów działo się w Beskidach i którego ślady w karpackim krajobrazie, tak fizycznym jak i kulturowym odnajdujemy do dziś. Splątane echa tamtych dni dziś jeszcze wzbudzają emocje i mimo, że na mogiłach żołnierzy Pułaskiego na górze Jawor nad Wysową stoi dziś cerkiewka będąca łemkowskim sanktuarium, Łemkowie nie zgadzają się na pomnik Pana Kazimierza w Wysowej, choć wiadomo, że w jego piechocie służyło wielu Rusinów z beskidzkich wsi.
Na łamach Almanach Karpackiego „Płaj” tematy konfederackie poruszaliśmy wielokrotnie, dziś na okoliczność rocznicy przypominamy (w formacie pdf) artykuł Macieja Śliwy z Płaju 51 pt. Obóz konfederatów barskich pod Wysową.

Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju

3 stycznia 2018 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Bardzo nam miło otwierać nowy rok 2018 tą dobrą informacją. Otóż w tych dniach trafi do księgarń długo oczekiwana, a nawet kilkakrotnie zapowiadana kontynuacja wydanej przed dwoma laty książki członka Towarzystwa Karpackiego Stanisława Krycińskiego „Łemkowszczyzny po obu stronach Karpat”. Nosi ona tytuł „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju”, a jej treść obejmuje sto lat dziejów Łemków żyjących na północnych stokach Karpat i ich sąsiadów Rusnaków, zamieszkujących południowy skłon tych gór. Opisano w niej okres od lat 30. XIX w., po lato 1939 r. Opowiedziane zostały narodziny łemkowskiej świadomości i literatury, działania podczas Wielkiej Wojny na terenie Beskidu Niskiego i prześladowania, jakie dotknęły Łemków w obozie internowania Thalerhof. Kolejne rozdziały opisują cmentarze wojenne, tak charakterystyczne dla tej krainy, łemkowskie starania o niezależność, a więc tzw. republiki: Floryncką i Komańczańską, a także działaczy i literatów okresu międzywojennego. Dowiemy się o powrotach do prawosławia i powstaniu Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. Jest też sporo o życiu na łemkowskiej wsi w latach międzywojennych i łemkowskim rzemiośle z kamieniarstwem na czele. Ukazanie się części trzeciej, obejmującej czas II wojny światowej i wysiedleń oraz późniejsze losy Łemków i Rusnaków, planowane jest na wiosnę 2018 r.

Na odsiecz zabytkom cerkiewnym

8 grudnia 2017 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na grudniowym Spotkaniu Karpackim, które odbędzie się wyjątkowo w drugi czwartek tego miesiąca czyli 14 grudnia 2017 r. o godz. 18, ale jak zwykle w Muzeum Ziemi PAN (Willa Pniewskiego) przy al. Na Skarpie 27 w Warszawie prof. Tadeusz Trajdos przypomni nam postać księdza prałata Mieczysława Czekaja, który ocalił wiele znakomitych dzieł sztuki cerkiewnej w ciągu niemal półwiecza posługi duszpasterskiej w świątyniach połemkowskiech parafii rzymskokatolickich diecezji tarnowskiej. Był budowniczym, odkrywcą i konserwatorem. Mimo życzliwości i szacunku parafian zawsze osamotniony w tej pracy, walczący ze znużeniem, czasem też ze złą wolą lub obojętnością. Żarliwy miłośnik dawnej sztuki sakralnej,  zostawił po sobie wielkie dzieło, które nie powinno i nie może być zapomniane. A nade wszystko nie wolno zapomnieć o człowieku, któremu piękno zaklęte w zabytkach cerkiewnych zawdzięcza swoje ocalenie. Serdecznie zapraszamy. Czytaj dalej →

Karpaty znakiem Europy Środkowej?

4 grudnia 2017 | Nowości wydawnicze, Wydarzenia | Na temat:

Zapraszamy serdecznie w imieniu Katedry Socjologii Kultury IFIS APS na spotkanie dyskusyjne poświęcone książce Marty Cobel-Tokarskiej i Marcina Dębickiego zatytułowanej „Słowo i terytorium. Eseje o Europie Środkowej”, które odbędzie się we wtorek 5 grudnia 2017 r. o godz. 15.30 w Akademii Pedagogiki Specjalnej (Sala Senatu, budynek C) przy ul. Szczęśliwickiej 40 w Warszawie. Książkę przedstawiać będą prof. dr hab. Ryszard Radzik i dr Ludwika Włodek.
Duże fragmenty książki dotyczą spraw karpackich, zaś w rozdziale pt. „Karpackość. Góry jako przestrzeń kulturowa” znalazło się obszerne omówienie, niezwykle zresztą życzliwe (i mobilizujące), naszego półrocznika Almanachu Karpackiego „Płaj”. W innych rozdziałach autorzy analizują między innymi twórczość Andrzeja Stasiuka i Marosza Krajniaka autora Trylogii łemkowskiej (Carpathia, Entropia, Informacja) oraz działalność Wydawnictwa „Czarne”.

Marta Cobel-Tokarska, Marcin Dębicki, Słowo i terytorium. Eseje o Europie Środkowej, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.

Książka w wolnym dostępie.

Karpackie akcenty wśród nagród Fundacji Polcul

21 maja 2017 | Wydarzenia | Na temat: ,

W sobotę 20 maja w Warszawie w Bibliotece Muzeum Powstania Warszawskiego odbyła się niezwykle sympatyczna uroczystość wręczenia tegorocznych wiosennych wyróżnień Fundacji Polcul im. Jerzego Bonieckiego. Dyplomy laureatom w obecności ambasadorów Australii i Armenii wręczał dyrektor Fundacji Adam Warzel, a spotkanaie prowadził Sven Zagała przedstawiciel Fundacji w Polsce. Jak już pisaliśmy jednym z laureatów został członek Towarzystwa Karpackiego Tadeusz Kiełabsiński. Nie wiedzieliśmy wówczas jednak, że wśród 14 nagrodzonych osób znalazł się jeszcze jeden członek naszego Towarzystwa, a mianowicie
Czytaj dalej →

XXVII łemkowski Kermesz w Olchowcu

16 maja 2017 | Wydarzenia | Na temat: ,

Uprzejmie informujemy, że XXVII łemkowski Kermesz w Olchowcu – na który w imieniu mieszkańców serdecznie zapraszamy – odbędzie się w dniach 19-20 maja 2017 r. a jego program przedstawia się następująco:
Sobota 20.05.2017
godz. 18 Weczirnia w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu,
godz. 20 Występy sceniczne:
– Łemkowski duet wokalny „Czerwena Ruta” z Polan,
– zespół folklorystyczny „Tereściacy” z Zawadki Rymanowskiej.
Wieczorne muzykowanie rusnackiego zespołu ludowego „Alegro” ze Słowacji.
Niedziela 21.05.2017
godz. 11 Liturgia w obrządku greckokatolickim w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu, Czytaj dalej →

Tadeusz Kiełbasiński laureatem „Fundacji Polcul”

15 maja 2017 | Wydarzenia | Na temat: ,

Kapituła i Dyrekcja Fundacji Polcul im. Jerzego Bonieckiego
3 maja 2017 roku podjęła decyzję o wyróżnieniu kolejnej grupy osób działających na poziomie lokalnym na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Niezwykle miło jest nam poinformować, że znalazł się wśród nich Tadeusz Kiełbasiński, członek Towarzystwa Karpackiego i Wielkiej Rady Karpackiego Płaju, wyróżniony – zgodnie z uzasadnieniem Kapituły – za wielki wkład w zachowanie i podtrzymywanie tradycji i kultury ludowej Łemków.

Tadeusz Kiełbasiński (ur. 20.09.1930 r.) od końca lat 70. XX w. zaangażowany jest w ochronę kultury ludowej Karpat, a szczególnie Łemkowszczyzny. Własnym sumptem zorganizował, zgromadził eksponaty i prowadzi muzeum „Zabytkowa Chyża” w Olchowcu koło Dukli w Beskidzie Niskim, w uratowanej przez siebie oryginalnej, krytej strzechą chyży łemkowskiej i w oryginalnym łemkowskim sypańcu. Zgromadził w nim unikatowe zbiory strojów ludowych z terenu całej Łemkowszczyzny, sprzętów codziennego użytku i wyrobów rękodzieła ludowego. Także obszerną bibliotekę tematyczną dotycząca kultury ludowej Karpat.

Czytaj dalej →

Nagroda dla łemkowskich opowieści Antoniego Kroha

11 maja 2017 | Wydarzenia | Na temat:

Z prawdziwą radością pragniemy poinformować, że laureatem tegorocznej Nagrody Historycznej POLITYKI w kategorii pamiętników i wspomnień został członek Wielkiej Rady Karpackiego Płaju Antoni Kroh i jego książka „Za tamtą górą” z łemkowskimi „wspomnieniami z drugiej ręki”. Nie bez satysfakcji przypominamy przy tej okazji, że obszerne rozdziały z tej książki publikowaliśmy jeszcze przed jej premierą w  50 i 51 tomie Almanachu Karpackiego „Płaj”.  Autorowi z okazji tej jakże prestiżowej nagrody składamy serdeczne gratulacje.

70. rocznica akcji „Wisła”

19 kwietnia 2017 | Wydarzenia | Na temat: ,

Komisja Wschodnioeuropejska Polskiej Akademii Umiejętności oraz Stowarzyszenie Łemków zapraszają na konferencję naukową pt. Akcja „Wisła” – Łemkowie, 1947–2017, która odbędzie się w ramach obchodów 70. rocznicy akcji „Wisła” w sobotę 29 kwietnia 2017 r. w sali Bobrzyńskiego Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (początek o godz. 11). W programie konferencji, którą poprowadzi prof. dr hab. Krzysztof Stopka zostaną przedstawione następujące referaty:
● dr hab. Andrzej A. Zięba (Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UJ), Akcja „Wisła”: przyczyny, sprawcy, ofiary;
● dr hab. Ewa Michna (Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych UJ), Akcja „Wisła” w narracjach członków łemkowskiej wspólnoty pamięci;
● dr hab. Helena Duć-Fajfer (Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ), „A Wisła dalej płynie” Petra Murianki – autobiografia jako mit reinwencyjny;
Sesję zakończy komentarz Antoniego Kroha oraz dyskusja. O godz. 13 odbędzie się projekcja filmu pt. Even tears were not enough (Nawet i łzy nie wystarczyły), reż. Maria Silvestri, John Righetti.
Tego samego dnia o godz. 17.30 na terenie dawnego Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie odbędzie się symboliczne odsłonięcie tablicy pamiątkowej.
Obchody 70. rocznicy akcji „Wisła” zapoczątkowane zostaną 28 kwietnia o godz. 15 panachidią w rycie greckokatolickim na cmentarzu we wsi Czertyżne, oraz o godz. 17 spotykaniem w siedzibie „Ruskiej Bursy” w Gorlicach, w trakcie którego m. in. dr hab. Heleny Duć-Fajfer wygłosi prelekcję na temat skutków kulturowych akcji „Wisła”.