Wszystko na temat: Marmarosz

Z Karpackimi w górach Marmaroszu

21 kwietnia 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy na czwarte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 27 kwietnia 2023 r., tradycyjnie w czwartek o godz. 19. Temat będzie rumuński. Tym razem podzielimy się z Wami refleksjami z wypraw Towarzystwa Karpackiego w góry rumuńskiego Marmaroszu, które odbyły się w latach 2021 i 2022. Będzie więc o wędrówce, o górach, o życzliwości napotkanych ludzi, o pogodzie, o marmaroskich cerkiewkach i bramach, o słupach granicznych, rumuńskich pasterskich psiskach, o wspólnych opowieściach przy ognisku. W 2021 r. w strugach deszczu udało nam się zdobyć Hnitessę, potem Torojagę, Michalecul i Farcaul, a w 2022 r . przejść w ciągu tygodnia całe pasmo Gór Rodniańskich od przełęczy Șetref do przełęczy Rotunda, z Pietrosulem i lneulem na czele. Poznaliśmy i zaprzyjaźniliśmy się z wieloma ciekawymi ludźmi, szczególnie w huculskiej Ruskiej Polanie (Poienile de sub Munte) i Krywej (Repedea). A tę wielowątkową opowieść karpacką poprowadzą Jurek Barylak z Michałem Grzelązką i Adamem Zamojskim oraz Witek Grzesik, który, jako doświadczony „rumunolog” uzupełni relację z wypraw TK o refleksje archiwalne i piękne fotografie z pobytu w rumuńskim Marmaroszu w roku 2004. Nie obejdzie się także bez wtrącenia pięciu groszy przez Pietera czyli Piotra Kamińskiego, kartografa, który z werwą przedstawi różne zawiłości i niezwykłości rumuńsko-wołoskich nazw terenowych.
Będzie arcykarpacko i arcyciekawie!
Czytaj dalej →

Słownik huculsko-ukraińsko-rumuński

7 grudnia 2021 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Miło nam poinformować, iż kilka dni temu ukazał się drukiem „Ilustrowany słownik huculsko-ukraińsko-rumuński” („Dicționarul ilustrat huțul-ucrainean-român”) wydany przez wydawnictwo „Huțulii”. Słownik powstał z inicjatywy i pod kierunkiem Vasile Popovici, w którego Muzeum Huculskim w Repedea mieliśmy przyjemność gościć w czasie tegorocznej wyprawy Towarzystwa Karpackiego. Projekt ten zrealizowała Fundacja Ukraińskich Hucułów Rumunii przy wsparciu finansowym Rumuńskiego Narodowego Fundusz Kultury. Słownik zawiera około 6000 słów, zarówno tych najbardziej rozpowszechnionych, jak i praktycznie już nie używanych, w tym wiele zapożyczeń, które stały się częścią miejscowego huculskiego dialektu. Nowością słownika jest część ilustracyjna, wykorzystująca stare fotografie Huculszczyzny jak i zdjęcia eksponatów z prywatnych muzeów: „Huțulii Maramureșeni din Repedea” prowadzonego przez Vasile Popovici oraz „Muzeum Etnograficznego Starożytności Huculszczyzny” w Krzyworówni prowadzonego przez Iwana i Jarosława Zelenczuków (którzy znaleźli się także w składzie komitetu redakcyjnego Słownika).
Czytaj dalej →

Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu…

25 listopada 2021 | Wydarzenia | Na temat: ,

Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zaprasza na wystawę 26 fotografii Tomasza Kośka pt. „Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu… ”. Prezentowane fotografie pochodzą z lat 2009-2010, 2014 i 2016, kiedy ich autor prowadził etnograficzne badania na terenie regionu Marmarosz, które stały się podstawą rozprawy doktorskiej Ukraińska mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości. Z jednej strony, fotograficzne impresje są dokumentacją życia mieszkańców, przede wszystkim z miejscowości w dolinie rzeki Ruscova, ale także w dolinach Vişeu i Cisy. W codzienności tych mieszkańców przewijał się trud powszedniej pracy, radość i wytchnienie świąt, czy w końcu smutek związany z przemijaniem ziemskiego żywota. Zdjęcia są także dokumentacją etnograficznego bycia w terenie, tworzenie się zażyłości pomiędzy etnografem a współpracownikami terenowymi, poznawania historii ich życia, codziennych trosk i radości. Wśród fotografii znalazły się zarówno portrety, jak i obrazy o charakterze reportażowym dokumentujące codzienność grupy z Marmaroszu. Oczywiście życie mieszkańców toczy się w ścisłych relacjach z otaczającym ich światem przyrody Karpat Marmaroskich. Tym samym, bohaterem zdjęć jest również środowisko naturalne. Wernisaż wystawy odbędzie się w piątek 26 listopada o godz. 18. Spotkanie uświetni występ zespołu „Wernyhora”, sanockiej grupy czerpiącej inspiracje z muzyki tradycyjnej pogranicza polsko-ukraińskiego.

Wyprawa „Bystrzec Marmaroski 2021”

12 lipca 2021 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Z satysfakcją informujemy, iż w dniach 1-10 lipca odbyła się kolejna górska wyprawa pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego, którą z uwagi na niezmiennie przyświecający nam cel – „vincenzowski” Bystrzec, nazwaliśmy nieco przekornie „Bystrzec Marmaroski”. Przy bardzo zmiennej pogodzie udało się nam zdobyć kilka szczytów Karpat Marmaroskich: Hnitesę, Torojagę, Farcaul i Mihailecul. W końcowej części wyprawy towarzyszyły nam „na wyciągniecie ręki” przepiękne panoramy Czarnohory, Gór Czywczyńskich i Połonin Hryniawskich. W imieniu Towarzystwa złożyliśmy wieńce na mogiłach polskich legionistów w Kirlibabie i Berbesti oraz w Syhocie Marmaroskim pod pomnikiem rumuńskiego generała polskiego pochodzenia Leonarda Moczulskiego, bohatera walk w I i II wojnie światowej. Odwiedziliśmy też Muzeum Huculskie w Repedei prowadzone przez Vasile Popovici, któremu przekazaliśmy kilka tomów Almanachu Karpackiego „Płaj” z artykułami dotyczącymi Karpat Rumuńskich oraz przedwojennej granicy polsko-rumuńskiej. Czytaj dalej →

Słowiańskojęzyczni mieszkańcy Marmaroszu

4 grudnia 2019 | Wydarzenia | Na temat: ,

Czy w centrum Europy możliwy jest narodowy indyferentyzm? Przypadek słowiańskojęzycznych mieszkańców Marmaroszu. Zapraszamy na tak zatytułowany wykład dr. Tomasza Kosieka z Uniwersytetu Rzeszowskiego, który odbędzie się 11 grudnia 2020 r. o godz. 11 w ramach otwartego seminarium naukowego Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW oraz Stowarzyszenia Pracownia Etnograficzna w Warszawie przy ul. Żurawiej 4 (sala 108). Dr Tomasz Kosiek w oparciu o swoje badania stara się pokazać, że kategoria narodowego indyferentyzmu znana w dobie tworzenia się państw narodowych jest obecna także współcześnie w postawach członków słowiańskojęzycznej grupy z rumuńskiego Marmaroszu. Wykładowca jest absolwentem IEiAK UAM w Poznaniu, adiunktem Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, a także Stypendystą Rządu Rumunii i Funduszu Wyszehradzkiego. W swych pracach skupia się nad zagadnieniami tożsamości etnicznych i narodowych społeczności mniejszościowych.

Odwiedzajmy Berbeşti

8 września 2014 | Ogólne | Na temat: ,

berbesti_01mxBlisko rok temu pisaliśmy już o tym, że w położonej w dolinie Mary (dopływ Izy) miejscowości Berbeşti w rumuńskim Marmaroszu na starym wiejskim cmentarzu, dzięki staraniu pana Laurenţiu Batina i jego rodziny, stanęła piękna drewniana „troiță” wieńcząca grób poległych tu 6 października 1914 roku polskich Legionistów. Wkrótce minie dokładnie 100 lat od dnia, w którym miała miejsce potyczka przy moście na Marze w Berbeşti, będąca pierwszą walką Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Poległych w niej pięciu (sześciu?)  legionistów pochowano na pobliskim cmentarzu. Pan Laurenţiu Batin i mieszkańcy Berbeşti planują w dniu 10 października 2014 roku uroczystą modlitwę za duszę poległych Polaków i założenie kwiatów na odnowionej mogile. Do udziału w tej uroczystości zapraszają serdecznie wszystkich tych, którzy chcieli by w setną rocznicę śmierci oddać hołd poległym.
Ze swej strony apelujemy do wszystkich polskich turystów zwiedzających cerkwie w dolinie Izy czy wesoły cmentarz w Săpânța – pamiętajcie o mogile Polskich Legionistów w Berbeşti. Naprawdę niewiele drogi trzeba nadłożyć, to tylko 8 km od Syhotu Marmaroskiego, żeby pokłonić się prochom żołnierzy poległych przed stu laty w drodze do wolnej Polski. Dla ułatwienia zamieszczamy plan miejscowości, na którym przedstawiamy dokładną lokalizację mogiły, oraz trasę dojazdu do niej (wąska droga asfaltowa) lub dojścia (ok. 1 km).

mapa_mala_X Czytaj dalej →

Mapa walk Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich

4 sierpnia 2014 | Ogólne | Na temat: , , ,

mapa_kampaniiW ostatnim czasie – setnej rocznicy nie można przegapić – w muzeach polskich otwarto kilka wystaw poświęconych I wojnie światowej. Pod koniec lipca 2014 r. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie zaprezentowało wystawę „Wielka Wojna 1914-1918. Prawdziwy koniec Belle Èpoque. Niewielka część wystawy poświęcona jest Legionom Polskim, o II Brygadzie jest trochę, ale o kampanii karpackiej nie ma prawie nic. Muzeum Historii Żydów Polskich prezentuje wystawę „Żyd, Polak, legionista 1914–1920”, też o walkach w legionów w Karpatach Wschodnich ani słowa, a przecież aż prosiło się przypomnieć przy tej okazji choćby postać rafajłowskiego karczmarza Leizora Wundermanna, którego zasługi dla „Republiki Rafajłowskiej” jeszcze wiele lat po wojnie z wdzięcznością wspominali legionowi dowódcy. W Muzeum Narodowym w Krakowie 6 sierpnia 2014 r. otwarta zostanie wystawa „Legiony Polskie 1914-1918”. Miejmy nadzieję, że przynajmniej jej twórcy nie zapomną o wschodniokarpackiej kampanii, i że po stu latach poczucie zapomnienia i gorzkie słowa jej uczestników o „nowej San Domingo” przestaną mieć uzasadnienie. Tymczasem, żeby przywrócić pamięć o skali prawie półrocznych walk toczonych przez Legiony Polskie od Ökörmező po Kimpulung Mołdawski i od Syhotu Marmaroskiego po Bohorodczany, prezentujemy ich mapę (wystarczy klikną na zamieszczony obok jej fragment). Może się przyda organizatorom kolejnych wystaw.
Мапа: Кампанія Східно-Карпатська Польських Легіонерів 1914-1915

Mogiła legionistów w Berbeşti

2 września 2013 | Ogólne, Wydarzenia | Na temat: ,

Niezwykle ciekawa wiadomość dotarła do nas z rumuńskiej miejscowości Berbeşti położonej w pobliżu Syhotu Marmaroskiego (Sighetu Marmației) w dolinie Izy. W czerwcu 2013 r. odbyła się tam uroczystość poświęcenia kapliczki postawionej na grobie polskich żołnierzy, którzy wg miejscowej tradycji polegli tu na przełomie 1918 i 1919 r. w bitwie z „ukraińskimi bolszewikami” i zostali pochowani we wspólnym grobie na miejscowym cmentarzu. Pan Laurenţiu Batin miejscowy kronikarz opracowując wydaną w tym roku monografię miejscowości zebrał informację o tej mogile polskich żołnierzy i postanowił wspólnie z innymi mieszkańcami uczcić ich pamięć. W uroczystościach jej odsłonięcia wzięło udział ponad 500 osób z Berbeşti i okolic. Centralnym elementem kapliczki jest tablica z napisem w języku rumuńskim i polskim. Obok kapliczki postawiono stary słupek żeliwny z 1927 z granicy polsko-rumuńskiej, jak pisze inicjator budowy kapliczki – aby żołnierze polscy „poczuli się bliżej kraju”.
Wiele wskazuje na to, że może to być nieznana dotychczas mogiła legionistów II Brygady Legionów Polskich, którzy stoczyli tu pod Syhotem Marmaroskim jedną z pierwszych swoich potyczek w walkach z rosyjską kawalerią w początkach października 1914 r., a nie jak mówi miejscowa tradycja na przełomie lat 1918-19. Sprawę postaramy się wyjaśnić. Czytaj dalej →

Przewodnik po północnej Rumunii

18 marca 2010 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Nakładem Oficyny Wydawniczej „Rewasz” ukazał się długo oczekiwany przewodnik Stanisława Figla i Piotra Krzywdy, pt. Bukowina. Maramuresz. Przewodnik po północnej Rumunii.
Przewodnik składa się z czterech części. Pierwsza, traktuje o geografii, przyrodzie, kulturze ludowej i stosunkach wyznaniowych w Marmaroszu, Oaszu i na  Bukowinie. Obszernie potraktowano zagadnienia historyczne, dawne i współczesne, zwracają uwagę na udział Polaków w dziejach tych krain.

Czytaj dalej →

Obcina – zew gór

4 grudnia 2008 | Informacje, Wydarzenia | Na temat:

Uprzejmie informujemy, że w ramach Otwartych Spotkań Towarzystwa Karpackiego w dniu 19 grudnia o godz. 18 w warszawskim Muzeum Ziemi, w tzw. „Willi Pniewskiego” przy al. Na Skarpie, odbędzie się pokaz filmu Obcina – zew gór w reżyserii Björna N. Reinhardta. Nakręcony w 2007 r. w przysiółku Ruskiej Polany film opowiadający o życiu jego mieszkańców, otrzymał nagrodę Grand Prix festiwalu Rozstaje Europy w Lublinie w 2008 roku. Ten film powinien koniecznie zobaczyć każdy miłośnik Karpat. Po projekcji dyskusja. Serdecznie zapraszamy – wstęp wolny.
Jednocześnie informujemy, że prelekcja kol. kol. T. Kiełbasińskiego i A. Wielochy o Schroniskach turystycznych  odbędzie się w innym terminie. Za zmianę przepraszamy.