Zawiłe ścieżki pieśni „Hej, Krywaniu”

Zapraszamy na trzecie w 2024 r. Spotkania Karpackie online, które odbędą się 28 marca jak zwykle o godzinie 19. Naszym gościem będzie Maria Kościelniak-Woźniak, która przedstawi prelekcję pt. „Od Tetmajera do Goorala. Intermedialne losy pieśni Hej, Krywaniu. Zapoznamy się z karpackim tematem stanowiącym już od ponad 100 lat jeden z ważnych elementów naszej kultury, a także popkultury. Nie tylko zresztą naszej… Krywań jest jeszcze ważniejszy dla tożsamości narodowej Słowaków. Dla nich jest wręcz „górą narodową”. Jest obecny w hymnie Słowacji, a także na monetach o nominale 1, 2 i 5 eurocentów.
W 1903 r. ukazał się pierwszy tom opowiadań tatrzańskich Kazimierza Przerwy Tetmajera zatytułowany Na skalnem Podhalu. Wtedy też rozpoczął się intertekstowy i międzymedialny żywot pieśni Hej, Krywaniu – do dziś jednej z najczęściej wykonywanych przez kapele góralskie. Śpiewka Hej, Krywaniu jest w oryginale wyrazem żalu za utraconym „kochaniem”. Śpiewająca pieśń Marta Uherczykówna „serce swoje młode i gibkie, i pachnące żywicą ciało ofiarowała Jaśkowi na miękkich mchach w podkrywańskim lesie, po czym została przezeń porzucona. Utwór szybko został włączony do repertuaru ludowego i obecnie funkcjonuje jako pieśń góralska. Taki rodowód pozwolił na silne przekształcenia Krywania i rozmnożenia jego znaczeń, a nawet całkowitego oderwania od oryginalnego kontekstu. Popularność Krywania jako pieśni ludowej sprawiła, że na początku lat 70. zespół Skaldowie wydał płytę Krywań, Krywań, która do dziś jest uznawana za jedno z najważniejszych i najlepszych ich dokonań. Pieśń została także wykorzystana w filmie Władysława Pasikowskiego Operacja Samum (1999). Zanurzenie góralskiej śpiewki w wojennym kontekście bliskowschodnim nadaje jej charakter patriotyczny o wymiarze ponadregionalnym. O Krywaniu we współczesnej polskiej popkulturze przypomina m.in. Gooral, czyli Mateusz Górny, zajmujący się łączeniem nowoczesnej muzyki elektronicznej z utworami góralskimi. Krywań pojawił się w jego twórczości aż trzy razy. Popularność przyniosła mu wersja wykonywana we współpracy z Zespołem Pieśni i Tańca „Mazowsze”, która szczególnym echem odbiła się po koncercie podczas festiwalu Przystanek Woodstock w roku 2013. W wystąpieniu naszej gościni, na tle materiału faktograficznego, przeprowadzona zostanie analiza zmian w funkcjonowaniu utworu Hej, Krywaniu i ich związków z trendami w popkulturze. Prześledzone zostaną także przesunięcia międzymedialne – od wiersza, przez pieśń w różnych interpretacjach, po wykorzystanie w filmie, performansie i teledysku artystycznym.


Maria Kościelniak-Woźniak jest doktorantką w Pracowni Badań Humanistycznych nad Problematyką Górską (Uniwersytet Wrocławski). Pisze rozprawę doktorską na temat literackich i kulturowych przedstawień Gorców, ich poetyki i geografii wyobrażonej. Jest autorką artykułów naukowych o tematyce górskiej. Jej zainteresowania naukowe to polska kultura górska, literatura górska, historia turystyki górskiej, regionalistyka, geokrytyka, literackie badania nad przestrzenią, Karpaty, Gorce, Podhale. Jako wykładowczyni w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego stworzyła przedmiot Góry w popkulturze. Prowadziła także kurs Mountains in the Anthropocene w University College we Freiburgu. Jej pracę pt. „Literatura gorczańska-emancypacja” opublikowaliśmy w 60. tomie Almanachu Karpackiego „Płaj”. 
Spotkania Karpackie online odbywają się na platformie Zoom w trybie webinarium z równoległą transmisją na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego, a nagrania z nich udostępnione będą także na portalu karpaccy.pl. 
Osoby pragnące aktywnie uczestniczyć w webinarium (możliwość uczestniczenia w dyskusji) prosimy o przesłanie zgłoszenia na adres: radatk2017@gmail.com do dnia 27.03.2024 r. Zaproszenie z linkiem do zalogowania prześlemy na podane adresy mailowe. Aby uczestniczyć w spotkaniu jedynie w charakterze widza wystarczy włączyć na YouTube kanał Towarzystwa Karpackiego (w wyszukiwarce YouTube wystarczy wpisać: „Towarzystwo Karpackie”). Osoby zainteresowane regularnym otrzymywaniem informacji o Spotkaniach Karpackich proszone są o przesłanie zgłoszenia na adres: radatk2017@gmail.com z następującą adnotacją „Zaproszenia na Spotkania TK. Wyrażam zgodę na wykorzystywanie mojego adresu e-mail tylko przez Towarzystwo Karpackie do wzajemnych kontaktów.”

Udostępnij