Wszystko na temat: Beskid Niski

Zapis opowieści o Muzeum w Zyndranowej

29 lipca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na ostatnich Spotkaniach Karpackich online o niełatwych i burzliwych dziejach Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej opowiadał jego dyrektor Bohdan Gocz. Dla wszystkich tych, którzy z jakiś względów nie mogli tej opowieści wysłuchać mamy dobrą wiadomość. Otóż od dzisiaj nagranie z tych Spotkań Karpackich dostępne jest pod tym linkiem i można je oglądać kiedy się tylko zechce, tak samo zresztą na kanale YouTube Towarzystwa Karpackiego.
Jednocześnie zapraszamy na kolejne Spotkania Karpackie online, na których w czwartek 31 sierpnia 2023 roku jak zwykle o godzinie 19 Lesław Piekło opowie o tym jak zakochał się w Głównym Szlaku Beskidzkim.

„Od Rusal do Jana” w Zyndranowej

22 lipca 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Wszystko wskazuje na to, że Muzealne Święto Kultury i Tradycji Łemkowskich „Od Rusal do Jana” odnowione w ubiegłym roku po dłuższej nieobecności wpisało się już na stałe do kulturalnego kalendarza łemkowszczyzny. W tym roku to powołane do życia przez nieodżałowanej pamięci Fedora Gocza w 1992 r. pod auspicjami Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej wydarzenie kulturalne odbędzie się w ostatnią sobotę i niedzielę 29-30 lipca, a program wypełniają jak zwykle liczne występy miejscowych i zagranicznych zespołów, promocje książek, prelekcje, pokazy rękodzieła i oczywiście uroczyste nabożeństwo cerkiewne. Główną atrakcją, której nikt nie powinien pominąć, będzie jak zawsze zwiedzenia pod fachowym przewodnictwem tego wyjątkowego, jedynego w swoim rodzaju muzeum usytuowanego w autentycznej łemkowskiej zagrodzie.
Serdecznie zapraszamy do Zyndranowej!

O Łemkowskim Muzeum w Zyndranowej

17 lipca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na siódmych tegorocznych Spotkaniach Karpackich online o Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej opowie syn jego twórcy Fedora Gocza, Bohdan Gocz. Zapraszamy w czwartek 27 lipca 2023 r., jak zwykle o godzinie 19. Nasz gość, działacz łemkowski i zarazem dyrektor zyndranowskiego Muzeum opowie o jego powstaniu i pierwszych latach funkcjonowania, a także o perypetiach z jakimi w trakcie już ponad 50-letniej historii placówki borykali się jego twórcy i gospodarze. Będzie oczywiście także o obecnych problemach funkcjonowania Muzeum, zamierzeniach i planach na przyszłość. O tym jak ważną rolę kulturotwórczą i integracyjną dla społeczności łemkowskiej spełnia Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej nikogo chyba przekonywać nie trzeba, ale o organizowanych tu licznych wydarzeniach kulturalnych – występach artystycznych, spotkaniach, plenerach, warsztatach, a także podejmowanych wielu inicjatywach służących społeczności łemkowskiej warto posłuchać. Bohdan Gocz nie omieszka z pewnością wspomnieć o reaktywowanym niedawno świecie kultury i tradycji łemkowskich „Od Rusal do Jana” i o programie najbliższej jego edycji, która odbędzie się w tym roku w dniach 29 i 30 lipca. Czytaj dalej →

Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny, wydanie II

6 czerwca 2023 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Miło nam poinformować, że w niecałe trzy lata po pierwszym – już dawno niedostępnym, ukazało się właśnie drugie, uzupełnione wydanie albumowej monografii Jarosława Giemzy „Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny”. Monumentalna, licząca 696 stron publikacja wydana przez Wydawnictwo Libra.pl poświęcona jest architekturze cerkiewnej oraz malarstwu ikonowemu i sztuce sakralnej Łemkowszczyzny. Składa się z czterech działów: Tradycja religijna, Architektura cerkiewna, Wyposażenie cerkiewne oraz Ikonografia. Z okazji tego wydarzenia serdecznie zapraszamy na spotkania z autorem tego wyjątkowego dzieła, które odbędą się:
– 14 czerwca 2023 r. o godz. 20 w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie przy ul. Kredytowej 1;
– 15 czerwca 2023 r. o godz. 17 w siedzibie Oddziału PTTK w Rzeszowie przy ul. Matejki 2.
Jarosław Giemza – historyk sztuki, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie, współzałożyciel i członek Komisji Konserwatorskiej Greckokatolickiej Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej, autor licznych publikacji na temat sztuki sakralnej, ekspert instytucji państwowych oraz kościelnych w zakresie oceny przedmiotów zabytkowych i realizacji prac konserwatorskich. W latach 80. i 90. XX w. współorganizator cyklu praktyk studenckich służących inwentaryzacji i zabezpieczeniu opuszczonych cerkwi, koordynator i uczestnik kilku międzynarodowych projektów badawczych, autor i komisarz wystaw sztuki cerkiewnej, projektant malarskiego wystroju kilkunastu współczesnych cerkwi i kościołów. Przewodnik górski i terenowy, członek Towarzystwa Karpackiego.

Kermesz w Olchowcu po raz 33

1 maja 2023 | Wydarzenia | Na temat: , ,

W kalendarzu już maj, czas zatem najwyższy zaprosić na XXXIII łemkowski kermesz w Olchowcu, który w tym roku odbędzie się w dniach 20-21 maja. Organizatorzy czyli mieszkańcy Olchowca i Zjednoczenie Łemków przedstawili już zarys programu, niestety jeszcze bez szczegółów. I tak w sobotę 20 maja o godz. 17:30 odprawiona zostanie Weczirnia w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Olchowcu, zaś już od godz. 19 rozpoczną się występy sceniczne. Z kolei w niedzielę 21 maja o godz. 11 rozpocznie się liturgia w obrządku greckokatolickim w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja, a o godz. 13 będzie miało miejsce uroczyste otwarcie kermeszu, po którym zapewne do późnego wieczora będą trwały śpiewy, tańce i rozliczne konkursy. Dzisiejsi organizatorzy olchowieckich kermeszy, w czasach gdy przed trzydziestu trzema laty nasze Towarzystwo przywracało tę tradycję do życia, byli dziećmi, a niektórych nawet jeszcze na świecie nie było. Wygląda więc na to, że kermeszowe obchody kontynuowane będą przez kolejne pokolenia Olchowian i że tradycja ta nie zaginie.

Wspomnienie Bitwy Wielkanocnej

20 kwietnia 2023 | Wydarzenia | Na temat:

Z okazji 108. rocznicy Bitwy Wielkanocnej w Karpatach w niedzielę 23 kwietnia 2023 w godzinach 14 – 19 w rejonie cmentarza z I wojny światowej w Niżnej Polance (Słowacja) odbędzie się uroczysty koncert zorganizowany przez „Klub vojenskej histórie Beskydy”. Koncert ma przybliżyć uczestnikom wydarzenia z I wojny światowej poprzez połączenie faktów, opowieści i muzyki. Wojskowe pieśni marszowe zagra orkiestra wojskowa z epoki w mundurach armii austrowęgierskiej. Zespół ludowy zagra i zaśpiewa ludowe pieśni rekrutacyjne i wojskowe z regionów wschodniej Słowacji. Punktem kulminacyjnym będzie koncert orkiestry smyczkowej z repertuarem melodii z przełomu XIX i XX w.
Przygotowany jest również bogaty program towarzyszący, który rozpocznie się już w sobotę 22 kwietnia 2023 r. Więcej informacji na stronie organizatorów.

O początkach Łemkowszczyzny

20 marca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: , ,

Zapraszamy na trzecie w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się 30 marca 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie prof. dr hab. Michał Parczewski, który wygłosi wykład zatytułowany „Początki Łemkowszczyzny – fakty i mity”. Pytanie o dzieje zasiedlenia Karpat tylko z pozoru jest zagadnieniem czysto akademickim. Próby udzielenie na nie odpowiedzi wywołują liczne kontrowersje, bowiem pojawia się zagadnienie autochtoniczności (cokolwiek by to nie miało znaczyć) mieszkańców Łemkowszczyzny, ale także innych części Karpat. Wiarygodna wiedza o początkach zasiedlania gór przez pra-Łemków kształtuje się w dyskusji prowadzonej przez specjalistów – historyków, archeologów i językoznawców bazujących na profesjonalnej analizie średniowiecznych źródeł dziejowych. W obiegu publicznym spotkać można jednak również poglądy o podstawach mniej lub bardziej odległych od wyników tych badań. Należą do nich choćby mity etnogenetyczne Rusinów Karpackich, akceptowane bezkrytycznie także przez niektórych przedstawicieli świata nauki, że przodkowie Łemków i Bojków zamieszkiwali Beskidy już przed IX w. n.e., że od zawsze byli częścią wschodniej Słowiańszczyzny, że wywodzą się od ludu tzw. Białych Chorwatów, że ich ziemie zostały w IX w. zajęte przez państwo morawskie, wtedy przyjęli chrzest, etc., etc…
Przedmiotem wykładu prof. Michała Parczewskiego będzie m.in. analiza najnowszych danych archeologicznych oraz historycznych, w świetle których żaden z powyższych mitów nie ma racji bytu, ponieważ od połowy V do 2. połowy XIV w. n.e. teren przyszłej Łemkowszczyzny i Bojkowszczyzny był w zasadzie bezludny, pomijając słabe efekty prób zagospodarowania niektórych dolin rzecznych w XIII-XIV w. Jesteśmy przekonani, że niezależnie od stopnia fascynacji Łemkowszczyzną, czy szeroko rozumianą ideą karpatorusińską warto sięgnąć do źródeł i osiągnięć współczesnej nauki, a niepowtarzalną okazją ku temu będą właśnie najbliższe Spotkania Karpackie online. Czytaj dalej →

Między Osławą a Jasiołką

8 lutego 2023 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Nakładem Wydawnictwa „Libra.pl” ukazała się w ostatnich dniach stycznia książka opatrzona dość rozbudowanym tytułem „Między Osławą a Jasiołką. Łemkowszczyzna Wschodnia w latach 1918–1939. Studium historyczno-etnograficzne”. Jej autorem jest członek Towarzystwa Karpackiego, historyk, regionalista, kustosz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku i autor licznych publikacji dr Hubert Ossadnik. Publikacja jest obszerną monografią naukową wschodniej Łemkowszczyzny w okresie międzywojennym wzbogaconą niezwykle interesującym materiałem ikonograficznym, w tym wieloma niepublikowanymi dotąd fotografiami. Autor wykorzystał w swojej pracy mało znane dotychczas kwestionariusze sanockiego Inspektoratu Szkolnego z połowy lat 30. XX wieku, co pozwoliło ukazać wieloaspektowy świat Łemków oczyma nauczycieli wiejskich i oddać bardzo wiarygodnie realia owego czasu. Książka opisuje wybrane elementy kultury materialnej – układ wsi, budownictwo, wnętrza chałup, obrzędy budowy domu, zajęcia ludności, pożywienie, stan zdrowotny, higienę i medycynę ludową. Głównie na podstawie własnych badań autor przedstawia Łemków, jako lokalne społeczności, z ich aktywnością polityczną, społeczną i gospodarczą, emigracje zarobkowe, miejscowe stosunki wyznaniowe, obrzędy i zwyczaje doroczne oraz rodzinne, zwyczajów i obrzędów pogrzebowych.

„Opłatek” i tablica na Cergowej

13 stycznia 2023 | Wydarzenia | Na temat:

„Opłatek” na szczycie Cergowej (716 m n.p.m.) w Beskidzie Niskim, to XXVII Mauzerowe Spotkanie Opłatkowo-Noworoczne, które odbyło się 8 stycznia 2023 roku. Tym razem poświęcone było upamiętnieniu Ryszarda Majki „Mauzera”. Największa grupa turystów wyruszyła z Lipowicy, pozostali wędrowali od Dukli, Jasionki oraz Zawadki Rymanowskiej. Na szczycie „Królowej Beskidu Dukielskiego” podzielono się opłatkiem w postaci chleba z masłem, okraszonego czosnkiem niedźwiedzim. Składano sobie życzenia, które na Cergowej, zabrzmiały szczególnie. Tradycji stało się  zadość. Następnie uczestnicy spotkania zgromadzili się przy głazie piaskowca, aby odsłonić tablicę poświęconą zmarłemu w 2021 roku Ryszardowi Majce „Mauzerowi” – przewodnikowi beskidzkiemu, znakarzowi szlaków górskich i prezesowi Oddziału PTTK w Krośnie. To Mauzer ponad 20 lat temu zainicjował „opłatek” na Cergowej. Wielokrotnie bywał na tym szczycie i była to jego ukochana góra. Tradycyjnie, jak co roku, po zejściu do Złotej Studzienki było ognisko i pogaduchy o górskich planach  na 2023 rok. Na koniec podziękowania dla: Nadleśnictwa Dukla za zgodę na postawienie głazu z tablicą, pracowników ZUL z Zawadki Rymanowskiej za wywiezienie na szczyt skały o wadze 1500 kg, Kopalni Lipowica za ufundowanie piaskowca i transport do Zawadki, Andrzeja Samborowskiego-Zajdla za wykonanie tablicy, koleżanek i kolegów z Oddziału PTTK w Krośnie i wszystkich tych, którzy licznie przybyli na Cergową.

Bartłomiej Machowski Czytaj dalej →

Tadeusz Trajdos o twórczości malarskiej Zomphów

19 grudnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Na ostatnich w tym roku Spotkaniach Karpackich online, które odbyły się 15 grudnia i miały trochę inną formułę niż wszystkie poprzednie, prof. Tadeusz Mikołaj Trajdos, członek naszego Towarzystwa, przedstawił swoją najnowszą publikację zatytułowaną „Warsztat malarski Alojzego Zompha w Bardiowie oraz Wiktora Zompha w Bardiowie i Krynicy w drugiej połowie XIX wieku”, wydaną przez Komisje Wydawniczą SKPB Warszawa jako pierwszy tom nowej serii „Biblioteka Magur”. Wydanie tej pracy sygnalizowaliśmy już wcześniej na naszym portalu. Nagranie autorskiej prezentacji tej ciekawej, odsłaniającej kulisy twórczości Alojzego i Wiktora Zomphów książki, udostępniamy niniejszym wszystkim zainteresowanym (dostępne także na naszym kanale na YouTobe).
A ponieważ wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują na to,  że w przyszłym roku Spotkania Karpackie online będą kontynuowane, już dziś na nie zapraszamy. Szczegółowy program pojawi się na naszej stronie wkrótce.