Wszystko na temat: cerkwie karpackie

Co się wydarzy w Łopience

W najbliższych dniach w łopieńskim sanktuarium wiele się będzie działo. Najpierw, bo już w najbliższą sobotę 19 września z okazji zbliżającego się święta Narodzenia Najświętszej  Maryi Panny (wypada 21 września według kalendarza gregoriańskiego) dziekan sanocki i zarazem proboszcz Komańczy ksiądz Andrzej Żuraw o godz. 11 odprawi mszę greckokatolicką. Kilka dni później, bo już w niedziele 4 października odbędzie się 21 – można więc powiedzieć, że już tradycyjny – powojenny odpust, którego rozpoczęcie planujemy na godzinę 11.
Na obydwie uroczystości serdecznie wszystkich zapraszamy. Czytaj dalej

Cerkiew z Kosmacza

Nasz niestrudzony wyszukiwacz aukcyjnych karpatianów wypatrzył, że na IV Aukcji Dzieł Sztuki Krakowskiego Domu Aukcyjnego, która odbędzie się w Krakowie 16 lipca o godz. 19.30 w Hotelu Holiday Inn przy ul. Wielopole 4 licytowana będzie pod nr 26 praca Adama Batyckiego (1886-1970) pt. „Cerkiew” datowana na 1928 r. (akwarela na kartonie podrysowana ołówkiem).  Jej autor, architekt i malarz-akwarelista, absolwent Wydziału Architektonicznego Politechniki Lwowskiej, studiował też w Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Tworzył głównie w technice akwareli, malując pejzaże i widoki miast. W latach 20. XX wieku malował prace o tematyce huculskiej. Natomiast nasz ekspert od cerkwi z terenu Huculszczyzny, najlepszy znawca tej tematyki Włodzimierz Witkowski bez trudu ją zidentyfikował jako cerkiew pw. śś. Piotra i Pawła wybudowaną w latach 1904-1905 w Kosmaczu. Cerkiew istnieje do dziś, tyle że obecnie pokryta jest błyszczącą blachą.

Czytaj dalej

Wioska podhalańska w tonacji blue

Łowców oryginalnych karpatianów niniejszym informujemy, że na 272. Aukcji Sztuki Dawnej i Antyków 22 kwietnia o godz. 18 w Domu Aukcyjnym „Rempex” w Warszawie przy ul. Karowej 31 będzie można zakupić oferowaną pod 6. numerem katalogowym piękną akwarelę Władysława Skoczylasa (1883-1934) zatytułowaną „Wioska podhalańska” (rok 1930 , papier, 74 x 101,5 cm).  Na tej samej aukcji można będzie wylicytować także kolejny obraz z cyklu „Targ huculski” Fryderyka Pautscha (1877-1950) (olej, płótno naklejone na tekturę, 65 x 91 cm, ok. 1920 r.).
oraz obraz olejny Józefa Wrzesińskiego pt. „Kościół w Kwiatoniu”. Autor tego obrazka był uczniem J. Stanisławskiego w krakowskiej ASP. Brał udział w wystawach Związku Artystów Plastyków, należał do grona artystów związanych z Zakopanem. W latach międzywojennych mieszkał w Sosnowcu. Z tym ostatnim obrazkiem jest jednak pewien kłopot. Otóż jakby nie patrzeć, przedstawia on cerkiewkę łemkowską, ale na pewno nie tę w Kwiatoniu. Czy malarz malował z pamięci i jest to synteza kilku zapamiętanych cerkiewek, czy jednak obraz jakieś konkretnej? Zagadkę dedykujemy specjalistom od łemkowskich cerkwi na długie wirusowe wieczory.

Miło nam poinformować, że powyższa zagadka została definitywnie rozwiązana dzięki wiedzy i spostrzegawczości dr Włodzimierza Witkowskiego. Otóż na obrazie Józefa Wrzesińskiego przedstawiana jest cerkiewka z Powroźnika. Wątpliwości budziła widoczna częściowo na obrazie po lewej stronie wolno stojąca dzwonnica, której obecnie w Powroźniku nie ma. Okazało się jednak, że była i można ją odnaleźć na starych mapach katastralnych. Prezbiterium obecnie pokryte gontem, też kiedyś – tak jak na obrazie – było pokryte blachą. Widać to dokładnie na przedwojennej fotografii (którą pokazujemy) zrobionej mniej więcej z tego samego miejsca, z którego malował swój obraz Wrzesińskie, tyle, że on był tam jesienią, a zdjęcie wykonano latem. Zatem nie Kwiatoń, tylko Powroźnik.

Wynik naszego „śledztwa” potwierdził swoim autorytetem jeden z najlepszych obecnie znawców cerkwi łemkowskich Jarosław Giemza. Pisząc, że fotografia cerkwi z dzwonnicą jest w szematyźmie Łemkowszczyzny z 1936 r. Dzwonnica nie stała na osi cerkwi, bo tam była kamienna bramka w ogrodzeniu, lecz na pn.-zach. od wieży cerkwi. Wybudowano ją pewnie, gdzieś na przełomie 20. i 30. lat XX w. Była szkieletowej konstrukcji, szalowana poziomo deskami, z kalenicowym dachem o czterech połaciach i galeryjką.
Pięknie dziękujemy!

Konferencja „Drewno w architekturze”

W krakowskim Hotelu Polskim „Pod Orłem” przy ul. Pijarskiej 17 w dniach 30-31 stycznia 2020 r. odbędzie się kolejna odsłona organizowanej przez profesora Jana Kurka międzynarodowej konferencji naukowej zatytułowanej „Drewno w architekturze” firmowanej m.in. przez Sekcję Architektury Drewnianej Komisji Urbanistyki i Architektury krakowskiego oddziału PAN,  i Komitet Drewna Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków (ICOMOS). Początek konferencji w czwartek 30 stycznia o godz. 10. W programie szereg ciekawych tematów karpackich m.in.:

  • Włodzimierz Witkowski, Nie całkiem utracona – nieistniejąca cerkiew huculska w Kosmaczu i jej miejsce w panoramie huculskiej architektury sakralnej;
  • Eugeniusz Zawałeń, Architektoniczne wyznaczniki datujące w drewnianych cerkwiach ukraińskiego kręgu kulturowego;
  • Vasyl Slobodian, Starożytna drewniana cerkiew Zakarpacia;
  • Agata Nowakowska-Wolak, Drewniane budownictwo Zakopanego i Podhala.

Szczegółowy program konferencji dostępny jest tu.

Architektura sakralna w Karpatach

Zapraszamy serdecznie 23 listopada 2019 r. o godz. 10 do Biblioteki Politechniki Lubelskiej na konferencję popularnonaukową pt. „Architektura sakralna w Karpatach”. Ma ona zaprezentować ogromne bogactwo murowanej i drewnianej architektury sakralnej na terenie całych Karpat. Organizatorami konferencji są: Towarzystwo Karpackie, Biblioteka PL, Katedra Informatyki PL oraz Fundacja Forum Akademickie. Kontakt do organizatorów: j.montusiewicz@pollub.pl, d.tkaczyk@pollub.pl
W programie:
– Obrządki chrześcijańskie w Karpatach na przestrzeni dziejów, prof. Andrzej Gil, Katolicki Uniwersytet Lubelski
– Gotycka architektura sakralna na Spiszu, prof. Tadeusz Trajdos, Instytut Historii PAN
– Voronec – perła bukowińskich cerkwi malowanych, Aleksander Dymek, Towarzystwo Karpackie
Czytaj dalej

Zmarł Ireneusz Marciszuk

Z ogromnym żalem i smutkiem zawiadamiamy, że w piątek 9 sierpnia 2019 r. w Żabiem (Wierchowina) zmarł nagle Ireneusz Marciszuk, znakomity fotografik i plastyk, mąż Katarzyny Tur-Marciszuk. Irek był współautorem wielu karpackich wystaw m.in. „Zabytki na karpackich bezdrożach”, „Za górą – historia cerkwi w Łopience” czy „Współczesny obraz pasterstwa karpackiego”. Obecnie po raz kolejny brał udział w badaniach kultury pasterskiej w polsko-ukraińskim zespole pod kierunkiem prof. Janusza Gudowskiego. W Żabiem razem z Katarzyną zajmowali się badaniami etnograficznymi, głównie strojów huculskich.

Kasi i jej rodzinie składamy wyrazy głębokiego współczucia.

Żałobna msza święta za duszę ś.p. Ireneusza Marciszuka odprawiona zostanie 24 sierpnia 2019 r. o godzinie 12 w kościele akademickim KUL pw. Świętego Krzyża w Lublinie przy ul. Idziego Radziszewskiego 7. Po mszy odbędzie się ceremonia pogrzebowa na cmentarzu wojskowo-komunalnym w Lublinie (wejście od ul. Białej).

 

Huculszczyzna 2018 Гуцульщина

W imieniu Koła Naukowego Studentów Architektury Politechniki Łódzkiej „IX piętro” serdecznie zapraszamy na wernisaż retrospektywnej wystawy fotografii, rysunków i dokumentacji architektonicznej po XX Wyprawie Naukowej w Karpaty Wschodnie – Huculszczyzna 2018, który odbędzie się w czwartek 17 stycznia 2019 r. o godzinie 18 w budynku B16 – Kampus „B” PŁ (wejście od Alei Politechniki 6 lub Wólczańskiej 211/213). Wystawę będzie można oglądać od 21 stycznia do 20 lutego 2019 r. w Instytucie Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej (parter) przy Alei Politechniki 6 od poniedziałku do piątku w godz. 8-21.

„Cerkiew huculska” – czy tak można powiedzieć?

Po przydługiej przerwie wakacyjno-jesiennej w czwartek 13 grudnia 2018 r. zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27 na pierwsze „Spotkanie Karpackie” w sezonie 2018-2019. Jego wyjątkowym gościem będzie dr Włodzimierz Witkowski – człowiek, który wraz ze swoimi studentami w trakcie 20 wypraw naukowych w latach 1995-2018 zinwentaryzował i zmierzył praktycznie wszystkie cerkwie z terenu Huculszczyzny tworząc przy tym unikalną w skali całych Karpat dokumentację. Przedmiotem jego obficie ilustrowanej multimedialnie prelekcji będzie próba odpowiedzi na ważkie dla każdego wschodniokarpackiego krajoznawcy pytanie – czy obiektywnie istniej coś takiego jak „cerkiew huculska”?
Czytaj dalej

Jesienny Płaj 54 w środku zimy

Witamy po raz 54, jak zwykle z pewnym opóźnieniem i – co też już stało się tradycją – zaczynając tematami huculskimi.  Na pierwszy ogień Teatr Huculski, jednak nie ten Hnata Hotkewycza sprzed I wojny światowej, ale ten z okresu międzywojennego, o którym mało kto pamięta, tak w Polsce jak i na Ukrainie. Czy hołubienie tego teatru przez władze RP, wszak jego tournée po Polsce organizował osobiście Komendant Główny Policji Państwowej gen. Józef Kordian Zamorski, było efektem przemyślanej polityki państwa wobec Hucułów, czy może tylko autentyczną fascynacją kilku osób dziwnymi wyrokami historii rzuconych w wir polityki? Najpewniej po trosze jednym i drugim, ale przypomnieć warto, więc artykuł publikujemy po polsku i po ukraińsku dedykując go naszym przyjaciołom na Huculszczyźnie.

Niestrudzony badacz flory czarnohorskiej Jurij Nesteruk wydobył z mroków historii postać Isaaka Mazepy, botanika jak on sam, któremu też trochę przez przypadek przypadła rola premiera Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919-20. Jeszcze jeden artykuł związany z Huculszczyzną dotyczy obserwatorium na Pop Iwanie, tematu wielokrotnie już omawianego na naszych łamach. Tym razem powracamy do niego za sprawą niezwykle ciekawych fotografii z czasów budowy obserwatorium wykonanych przez inż. Stefana Jarocińskiego, który jako przedstawiciel brytyjskiej firmy Sir Howard Grubb, Parsons & Co. Ltd. nadzorował montaż astrografu. Czytaj dalej

Płaj 54

Płaj 54 (jesień 2017 stron 216+16)

Zawartość tomu:

Leszek Rymarowicz, Wokół historii Teatru Huculskiego z Żabiego (1933–1939)

Leszek Rymarowicz, Pro sławnyj ta zabutyj Huculśkyj teatr z Żabja (1933–1939)

Jurij Nesteruk, Premier – badaczem połonin wschodniokarpackich

Robert Gawkowski, Leszek Rymarowicz, Stefan Jarociński – inżynier z obserwatorium na Pop Iwanie

Andrzej Wielocha, Na rzymskim płaju w Karpatach

Juliusz Marszałek, Łukasz Snihur z Pohara – budowniczy cerkwi bojkowskich

Witold Grodzki, W jarze Menczyła, czyli znowu o słupkach granicznych Czytaj dalej