Nowości wydawnicze

Pogórze Przemyskie. Okaleczone pogranicze

28 kwietnia 2025 | Nowości wydawnicze

Okaleczone pogranicze to opowieść dopełniająca cykl książek o Pogórzu Przemyskim autorstwa Stanisława Krycińskiego. Składają się na nią opisy wsi i miasteczek leżących nad Sanem pomiędzy Dynowem a Przemyślem, dzieje miejscowości w najwyższej części doliny Wiaru – od Krajnej i Łomnej po Jureczkową, a także koleje losu osad w dolinie Tyrawki i jej dopływów. San był przez wieki kręgosłupem tej krainy. Wszystkie dobra ziemskie ulokowane nad nim obejmowały wsie leżące po obu jego brzegach, z centrami nad rzeką. W XX stuleciu z ważnego traktu komunikacyjnego stał się granicą pomiędzy coraz bardziej skonfliktowanym żywiołem polskim i ruskim. Tereny tu opisywane przez wieki zaznały wielu ciężkich chwil. Były to prywatne wojny awanturniczej szlachty, najazdy tatarskie, zarazy dziesiątkujące ludność towarzyszące przemarszom wojsk. Również wiek XX okrutnie doświadczył te strony – walki austriacko-rosyjskie 1914 i 1915 r. miażdżyły tutejsze wsie, a granica poprowadzona Sanem w roku 1939 i okupacyjny terror uczyniły kolejne spustoszenia. Po przejściu frontu w 1944 r. zaczęły się masowe wysiedlenia ludności ukraińskiej na Wschód, a w 1947 r., w ramach akcji „Wisła” na Ziemie Odzyskane. Czytaj dalej →

Kowalikowe orloviciana

6 kwietnia 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Jako dwudziesta trzecia pozycja w serii „Zeszyty historyczne ruchu studenckiego” ukazała książka Tomasza Kowalika zatytułowana „Dzieło Mieczysława Orłowicza”. Wydawcą jest Zespół Historii Turystyki Studenckiej Fundacji Ogólnopolskiej Komisji Ruchu Studenckiego im. Wiesława Klimczaka. Licząca 448 stron publikacja zawiera artykuły dotyczące Mieczysława Orłowicza i jego niezliczonych aktywności publikowane przez Tomka Kowalika w ciągu ponad pięćdziesięciu lat na łamach przeróżnych periodyków. Począwszy od tych wydawanych przez PTTK „Gościńca”, „Barbakanu”, „Na szlaku”, „Prac Pienińskiech”, „Ziemi” czy „Wierchów”, po przez studenckiego „Politechnika”, kwartalnik TPN „Tatry”, czy Almanach karpacki „Płaj”. A także wielu innych, z którymi Tomek w trakcie swojej wieloletniej pracy dziennikarskiej współpracował. Warto po latach do tych artykułów sięgnąć i sobie jej przypomnieć, bo zawierają często mniej znane, lub całkiem zapomniane fakty z życia i turystycznej, w tym karpackiej aktywności Mieczysława Orłowicza.

Jest nowy „Bieszczad”

13 marca 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Dotarła dziś do nas wspaniała informacja, otóż ujrzał światło dzienne nowy tom rocznika „Bieszczad” wydawanego przez Oddział Bieszczadzki  Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Ustrzykach Dolnych. Jak się domyślamy nr 26, choć na okładce, którą jedynie dysponujemy z jakiegoś powodu tego nie zaznaczono. Mamy za to jego zawartość, która oczywiście jak zwykle jest niezwykle ciekawa:
Maciej Augustyn, Przywilej lokacyjny wsi Krywka z 1556 r. jako źródło do dziejów osadnictwa nad górnym Sanem;
Wojciech Wesołkin, W dorzeczu Osławy. Część XI. Płonna, Kamienna, Wysoczany;
Maciej Augustyn, Zniesienie pańszczyzny w Kwaszeninie w 1767 r. Próba oceny skutków ekonomicznych i społecznych;
Grażyna Holly, O Stroińskich, dawnych właścicielach Sianek;
Wojciech Krukar, Przyczynek do losów cerkwi w dawnych Siankach; Czytaj dalej →

Magury’24 już są!

21 lutego 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Z prawdziwą radością informujemy, że ujrzały światło dzienne Magury’24, czyli rocznik krajoznawczy poświęcony Beskidowi Niskiemu i Pogórzom pod redakcją Sławomira Michalika i Anety Załugi. Jest to już 195 publikacja Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy. Liczy 190 stron i zawiera jak zwykle wiele ciekawych tekstów:
– Tomasz Borucki: Przez Bieszczady i Beskidy, Krępaki i Krępasze, Krainy i Ukrainy, Pogórza i Podgórza ze Szczęsnym Morawskim;
– Krzysztof Pięciak: Walki pod Wawrzką, Florynką i Kąclową we wrześniu 1939 roku;
– Adam Baniak: Leśnik i jego nieistniejące siedziby;
– Powojenny remont cerkwi w Myscowej;
– Mikołaj Gabło: Ze współużytkowaniem cerkwi w Polanach i Olchowcu różnie bywało;
– Przemysław Pilich: Międzynarodowe Warsztaty Ikonopisów w Nowicy;
– Jakub Łobocki, Sławomir Michalik: Przegląd pozycji wydawniczych na temat Beskidu Niskiego wydanych w 2023 roku;
a także Varia.
Zapraszamy do lektury.

Dialogi huculskie

29 stycznia 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Dialogi huculskie: Stanisław Vincenz i Lidio Cipriani to tytuł dwujęzycznej (w języku angielskim i polskim) książki zgłębiającej kulturowe i intelektualne powiązania między polskim pisarzem i filozofem – Stanisławem Vincenzem a włoskim etno-antropologiem – Lidiem Ciprianim, ze szczególnym uwzględnieniem roku 1933, kiedy to Cipriani udokumentował Huculszczyznę za pomocą fotografii.  Publikacja łącząca eseje naukowe, analizy historyczne i materiały wizualne oferuje szczegółowe spojrzenie na kulturę huculską oraz wkład obu postaci w rozwój sztuki i filozofii. Książka w wolnym dostępie do pobranie z tego linku.
Poszczególne rozdziały autorstwa Jana Choroszego, Jakuba Żmidzińskiego, Justyny Gorzkowicz i Doroty Burdy-Fischer analizują różnorodne aspekty twórczości i współpracy Vincenza z Ciprianim. Jan Choroszy odtwarza ich intelektualne relacje, podkreślając wspólne zainteresowanie dokumentowaniem lokalnej kultury. Jakub Żmidziński bada wpływ filozoficznych idei Vincenza, takich jak platoński idealizm i transcendentalizm, na jego dzieła literackie oraz ich związek z fotografiami włoskiego etnologa. Justyna Gorzkowicz interpretuje zdjęcia Ciprianiego przez pryzmat teorii Rolanda Barthesa, akcentując ich podwójną rolę – zarówno jako dzieł artystycznych, jak i dokumentów etnograficznych. Dorota Burda-Fischer, inspirowana filozofią Gastona Bachelarda, zgłębia motyw „domu” w twórczości Vincenza i wizualnych przedstawieniach Ciprianiego.
Czytaj dalej →

Almanach Nowotarski za 2024 rok

27 stycznia 2025 | Nowości wydawnicze | Na temat: , ,

Miło nam poinformować, że ukazał się właśnie 28 tom Almanachu Nowotarskiego, rocznika społeczno-kulturalnego wydawanego przez Podhalańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Jak zwykle pełen ciekawych tekstów i informacji, wśród których naszym zdaniem warto zwrócić szczególna uwagę na następujące:
– Piotr Wierzbicki, Zniszczenia starostwa nowotarskiego i okolic wywołane przemarszami i postojami wojska w latach 1702-1711;
– Andrzej Skorupa, Z dziejów Kościoła rzymskokatolickiego na Zamagurzu Spiskim;
– Krzysztof Miraj, Tradycje flisackie. Zarys historii Polskiego Stowarzyszenia Flisaków Pienińskich na rzece Dunajec;
oraz oczywiście na teksty członków naszego Towarzystwa:
– Tadeusz M. Trajdos, Rewelacyjny przełom w ustaleniu chronologii przydrożnych figur kamiennych na Orawie;
– Ryszard M. Remiszewski, Węgierskie Towarzystwo Karpackie. 150 rocznica założenia.
Życzymy miłej lektury!

Kolejna pozycja w e-Płaju

14 stycznia 2025 | e-Płaj, Nowości wydawnicze, Wydarzenia

W „e-Płaju”, czyli cyfrowym wydawnictwie Towarzystwa Karpackiego publikujemy następny artykuł. Jego autorką jest Anna Łojasiewicz, członki Towarzystwa Karpackiego, a dość tajemniczy tytuł brzmi następująco „Góra Filipa nad Makową, na Pogórzu Przemyskim”. Tym razem odchodzimy od typowych dla naszych publikacji zagadnieniń historyczno-kulturowych i zapraszamy w świat przyrody karpackiej. Tytułowa góra nie jest może najwybitniejszą w rejonie, ale za to wiosną i latem z dumą prezentuje piękne, pełne kwiatów łąki, typowe dla zbiorowiska zwanego fachowo murawą kserotermiczną. Autorka artykułu zadbała o bogatą oprawę ilustracyjną, jednocześnie – co ważne – nie przytłaczając czytelników specjalistyczną terminologią i zbyt fachowym opisem. Zapraszamy zatem do lektury!

Łemkowskie rozdroże

18 grudnia 2024 | Nowości wydawnicze | Na temat:

Na początku grudnia nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego ukazała się publikacja naukowa autorstwa prof. dr. hab. Jarosława Syrnyka, pracownika Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Książka pt. Łemkowskie rozdroże stanowi kontynuację problematyki poruszonej w dwóch wcześniejszych monografiach tego autora: Przemoc i chaos. Powiat sanocki i okolice w latach 1944–1947. Analiza antropologiczno-historyczna (wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa-Wrocław 2020) oraz Trójkąt bieszczadzki. Tysiąc dni i tysiąc nocy anarchii w powiecie leskim 1944–1947 (wyd. Libra Pl, Rzeszów 2018).
Dziś, w zależności od tego kto i w jakim celu mówi o Łemkach, jedne elementy ich historii nagłaśnia, inne przemilcza. Łemkowskie rozdroże ukazuje ten problem skupiając się na wydarzeniach lat 1944–1947 i opisując późniejsze próby ich mitologizacji na użytek określonych ideologii.

Nowa książka profesora Trajdosa

19 sierpnia 2024 | Nowości wydawnicze | Na temat:

Staraniem Podhalańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk z Nowego Targu ukazała się książka profesora Tadeusza M. Trajdosa zatytułowana Śmierć ich przywiodła. Przedstawienie świętych Sebastiana, Rocha i Rozalii oraz ich kult w katolickiej Europie ze szczególnym uwzględnieniem Orawy XVIII-XIX w. Autor oraz PTPN zapraszają na promocję książki, która odbędzie się w piątek 6 września br. o godz. 17 w Nowym Targu w sali ratusza. Autor, jeden z założycieli Towarzystwa Karpackiego i jego wieloletni działacz, jest historykiem i historykiem sztuki, emerytowanym pracownikiem Instytutu Historii PAN. Jego zainteresowania naukowe prowadzą najczęściej w dwie krainy Karpat – Spisz i Orawę. Ostatnia publikacja dotyczy Orawy, a wiąże się z licznymi falami epidemii jakie ją nękały. Odnajduje najdrobniejsze ślady kultu świętych, do których się zwracano o pomoc w obronie przed tymi kataklizmami, bądź w podzięce za ochronę przed nimi. Czytelnik będzie mógł prześledzić historię epidemii nawiedzających Europę, a w szczególności Rzeczpospolitą. Na jej tle autor pokazuje rozwój myśli medycznej starającej się powstrzymywać rozwój zarazy, ale także poszukiwanie ratunku u świętych, których kult zrodził się na ziemi włoskiej, skąd trafił do katolickich krajów Europy, w tym i do Polski.  Książka jest bogato ilustrowana, pozwala prześledzić rozwój kultu wspomnianych świętych zarówno poprzez najwspanialsze obiekty sztuki europejskiej, jak i poprzez przedstawienia ich w predellach bocznych ołtarzy niewielkich kościółków czy przydrożnych kapliczkach.
Towarzystwo Karpackie przygotowuje spotkanie z autorem w Warszawie na początku grudnia.

33. tom Prac Pienińskich

12 lipca 2024 | Nowości wydawnicze | Na temat:

Wydaje się, że całkiem niedawno obchodziliśmy hucznie wydanie jubileuszowych, trzydziestych Prac Pienińskich, a tu proszę – ani się nie obejrzałem – a na moim biurku znalazł się ich tom 33. Mniej zorientowanym przypominam, że Prace Pienińskie to popularnonaukowy rocznik Pienińskiego Ośrodka Historii Turystyki Górskiej w Szczawnicy, wydawany przez Oddział Pieniński PTTK w Szczawnicy i Polskie Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich. Redaguje go z podziwu godną determinacją – no któż by inny – oczywiście niezmordowany Ryszard Remiszewski (nieprzypadkowo, także członek naszego Towarzystwa). Ten najnowszy tom wielce dla Pienin zasłużonego periodyku liczy ponad 460 stron i zawiera jak zwykle wiele bardzo ciekawych tekstów w każdym z czterech głównych działów, a także w piątym, zawierającym – wyobraźcie sobie – garść pienińskich wierszy. Dział pierwszy otwiera bardzo ciekawy tekst redaktora naczelnego o roli Józefa Szalaya i lobby szczawnickiego w powstaniu Towarzystwa Tatrzańskiego. Nie przypadkowo znalazł się on na pierwszym miejscu, mamy przecież rocznicę 150-lecia powstania TT. Znajdziemy w nim też mniej znane watki dotyczące początków Oddziału TT w Szczawnicy zwanego prawie od samego początku „Pienińskim”. Czytaj dalej →