Spotkania Karpackie

online

O roślinach Pienin zajmująca opowieść

Na pierwszych w 2020 roku Spotkaniach Karpackich usłyszymy fascynującą opowieść o roślinach Pienin, którą przedstawi nam profesor Ludwik Frey z Instytut Botaniki im. W. Szafera Polskiej Akademii Nauk. Profesor Frey od z górą 30 lat zajmuje się badaniem przyrody Pienin i Beskidu Sądeckiego, nie ma więc ona przed nim żadnych tajemnic. Nic więc dziwnego, że poświęcił florze Pienin cały szereg swoich książek, między innymi: Opowieści o roślinach Pienin, Atlas roślin pienińskich, Kwiaty św. Kingi (wraz z J. Tyburem), Kwiaty ogrodu pienińskiego, Pienińska apteka (dwa wydania),  z także Zielnik pieniński – wierszem i prozą pisany (wraz z Jędrzejem Dziedziną Wiwrem). Serdecznie zapraszamy w czwartek 16 stycznia 2020 roku o godzinie 18 do Muzeum Ziemi PAN (Willa Pniewskiego) przy al. Na Skarpie 27 w Warszawie.

Czytaj dalej

Ławrowscy z Łopienki w życiu politycznym Galicji

Impulsem, który skłonił dr. Leszka Rymarowicza do zainteresowania się historią rodziny Ławrowskich była intrygująca informacja o spoczywającym w krypcie pod kaplicą przy cerkwi w Łopience kapłanie pochowanym w białym habicie z drewnianym kielichem w ręku. Przypuszcza się, że był to zmarły w 1857 r. proboszcz Łopienki, Jędrzej Ławrowski. Jak się okazało przedstawiciele owych „łopieńskich” Ławrowskich przez kilka pokoleń byli znaczącymi postaciami w życiu religijnym, politycznym, a szczególnie kulturalnym Galicji, a później także i II Rzeczypospolitej. Rodzina Ławrowskich herbu Sas z Terki, Łopienki, Smolnika, Turzańska, Mszany, Odrzechowej, Wisłoczka, Hujska, Tarnawki, Lalina i wielu innych miejscowości jest przy tym klasycznym przykładem kształtowania się współczesnej inteligencji ukraińskiej z będącej esencją dawnych kresów wschodnich Rzeczypospolitej szlachty „gente Rutheni, natione Poloni”. Tak więc w grudniowy czwartek dowiemy się o tym, jakie związki rodzinne łączą spoczywającego w łopieńskiej krypcie Jędrzeja Ławrowskiego z Julianem Ławrowskim wicemarszałkiem Sejmu Galicyjskiego, „ukraińskim Caruso” Modestem Męcińskim, znanym ukraińskim etnografem Filaretem Kołessą, Karolem Irzykowskim, a nawet Renatą Bogdańską, żoną generała Andersa. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27, w czwartek 19 grudnia 2019 roku o godzinie 18. 

Czytaj dalej

Karpackie rośliny lecznicze

Kwietniowe Spotkania Karpackie, ze względu na Święta Wielkanocne, odbędą się 11, czyli w drugi, a nie jak zwykle w trzeci czwartek miesiąca. Ich tematem będą karpackie rośliny lecznicze, oraz tradycyjna medycyna ludowa w Karpatach, jej historia, przemiany, a także stan obecny. O tym wszystkim opowie nam wiceprezes Towarzystwa Karpackiego Robert Księżopolski, który na co dzień jest lekarzem medycyny i doradcą żywieniowym.
Robert od ponad 20 lat zajmuje się tematyką leków naturalnych, a od kilku lat prowadzi badania terenowe nad medycyną ludową w Karpatach. Interesuje się zwłaszcza okolicami Łącka (pograniczem Beskidu Wyspowego, Sądeckiego i Gorców) oraz Huculszczyzną. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27, w czwartek 11 kwietnia 2019 roku o godzinie 18. Czytaj dalej

Historia orawskiego Piekielnika i jego kościoła

Na najbliższych Spotkaniach Karpackich
o dziejach orawskiego Piekielnika
i jego kościoła opowiedzą prof. Tadeusz Trajdos i Łukasz Wiater, współautorzy niedawno wydanej książki o tej miejscowości. Piekielnik to tajemnicza miejscowość położona na granicy Podhala i Orawy z przepięknym widokiem na Tatry. Jako samodzielna wieś pojawia się w dokumentach z 1588 r. Założony został na prawie wołoskim przez wołoskich osadników. W roku 1619 r. było tu sołectwo i 11 wałaskich osadników oraz młyn. Tak jak i inne miejscowości orawskie wieś ta ogromnie ucierpiała podczas odsieczy Wiednia i wojen kuruckich. W roku 1749 piekielniczanie wybudowali kościół pod wezwaniem Świętego Jakuba, zaś w latach 1878 -80 nową, piękną murowaną świątynię, która stoi po dziś dzień. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27, w czwartek 21 marca 2019 roku o godzinie 18.
Uwaga! W trakcie Spotkania będzie można stać się właścicielem książki zatytułowanej Piekielnik na Orawie …niemal od zarania dziejów. Czytaj dalej

Zaginione krajobrazy bieszczadzkich połonin

Powojenne wysiedlenia w sposób nagły i nieodwracalny zmieniły krajobraz kulturowy najwyższego pasma górskiego Bieszczadów Zachodnich. Zniknęły stada wypasanych wołów i owiec, koliby pasterskie i płaje, a także żłoby do pojenia zwierząt. Zapomniane zostały dawne stosunki własnościowe. Dzisiaj nie wiele wiemy o tych niepowtarzalnych, a niestety bezpowrotnie minionych krajobrazach. Wiarygodny i bardzo szczegółowy obraz przedwojennych połonin odnajdziemy już tylko w relacjach dawnych mieszkańców bieszczadzkich wsi, których młode życie splotło się z miejscową gospodarką pasterską. Jednak ze względu na nieubłagany upływ czasu, dzisiaj takich przekazów też już nie usłyszymy. To też szczególnie ważną i wprost nie do przecenienia pracę wykonał członek Towarzystwa Karpackiego dr Wojciech Krukar, który przez ostatnie trzydzieści lat, w trakcie mozolnego odtwarzania dawnego nazewnictwa terenowego Bieszczadów utrwalił nie tylko dawną toponimię i umieścił ją na wydawanych przez siebie mapach, ale także zapisał to, co opowiadali mu dawni mieszkańcy Bieszczadów o codziennym życiu na połoninach. Teraz tą unikalną wiedzą podzieli się z uczestnikami Spotkań Karpackich. Serdecznie zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27, w czwartek 21 lutego 2019 roku o godzinie 18. Czytaj dalej

Sofron Witwicki, zapomniany proboszcz Hucułów

Tak się składa, że w tym roku wypada okrągła 200. rocznica urodzin Sofrona Witwickiego (1819-1879), greckokatolickiego księdza, który przez wiele lat był duszpasterzem Hucułów – najpierw przez blisko 6 lat w Kirlibabie, potem przez 25 lat, aż do swojej śmierci, w Żabiem-Ilci. Był też ksiądz Sofron Witwicki (Софрон Витвицький) autorem pierwszych, obszernych, opartych na własnych obserwacjach i badaniach, publikacji z lat 1852, 1863, 1876-7 na temat Hucułów i Huculszczyzny, ale także pierwszym organizatorem struktur Towarzystwa Tatrzańskiego pod Czarnohorą. Był również posłem na Sejm Galicyjski, autorem kilku dramatów i współpracownikiem szeregu uczonych, tak ukraińskich jak i polskich, w tym Zygmunta Glogera.
Postać wielce zasłużonego, a niesłusznie zapomnianego proboszcza Hucułów na najbliższych Spotkaniach Karpackich przypomną Leszek Rymarowicz i Andrzej Wielocha.
Serdecznie zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27, w czwartek 17 stycznia 2019 roku o godzinie 18. Czytaj dalej

„Cerkiew huculska” – czy tak można powiedzieć?

Po przydługiej przerwie wakacyjno-jesiennej w czwartek 13 grudnia 2018 r. zapraszamy do Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27 na pierwsze „Spotkanie Karpackie” w sezonie 2018-2019. Jego wyjątkowym gościem będzie dr Włodzimierz Witkowski – człowiek, który wraz ze swoimi studentami w trakcie 20 wypraw naukowych w latach 1995-2018 zinwentaryzował i zmierzył praktycznie wszystkie cerkwie z terenu Huculszczyzny tworząc przy tym unikalną w skali całych Karpat dokumentację. Przedmiotem jego obficie ilustrowanej multimedialnie prelekcji będzie próba odpowiedzi na ważkie dla każdego wschodniokarpackiego krajoznawcy pytanie – czy obiektywnie istniej coś takiego jak „cerkiew huculska”?
Czytaj dalej

Karpaty na dawnych mapach

Na ostatniej przed wakacjami odsłonie Spotkań Karpackich będziemy mieli przyjemność gościć Lucynę Szaniawską, historyka kartografii, wieloletniego pracownika Zakładu Zbiorów Kartograficznych Biblioteki Narodowej, członkinię Zespołu Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN, autorkę i współautorkę szeregu doskonałych opracowań z zakresu historii kartografii, redaktorkę serii „Studia i Materiały z Historii kartografii” i „Zabytki Polskiej Kartografii”. Nasz gość wygłosi prelekcję pt. „Karpaty na najstarszych mapach Europy i Polski” bogato ilustrowaną przykładami dawnych dzieł kartograficznych. Mapa to wszak nie tylko proste odwzorowania terenu, to także dokument swoich czasów i źródło informacji o poglądach i stanie wiedzy ludzi – tych, którzy je tworzyli i tych, którzy z nich korzystali. Jak zatem najstarsi kartografowie postrzegali Karpaty, co o nich wiedzieli i jak je przedstawiali – o tym wszystkim dowiemy się w czwartek 17 maja w o godz. 18 w Muzeum Ziemi PAN w Warszawie (Willa Pniewskiego) przy alei Na Skarpie 27. Serdecznie zapraszamy. Czytaj dalej

Łopienka w Warszawie

Z prawdziwą radością informujemy, że wystawa „Za górą – historia cerkwi w Łopience” trafiła wreszcie do Warszawy i będzie eksponowana w Muzeum Ziemi PAN. Przypomnijmy, że wystawa opowiada o dziejach zniszczenia i odbudowy największego przed II wojną światową greckokatolickiego sanktuarium maryjnego w Bieszczadach, a także o ostatnich 90 latach istnienia Łopienki – zagubionej wśród gór małej bieszczadzkiej wioski. Sanktuarium pomimo wielokrotnego skazywania na zagładę i zapomnienie przetrwało i stało się symbolem odrodzenia, realnym przykładem tego, że wiara czyni cuda. Wystawa jest fotograficznym zapisem tylko niektórych zdarzeń. Zdjęcia ułożone są chronologicznie w trzech grupach wyróżnionych odmiennym kolorem. Pierwsza to lata przed wysiedleniem – zdjęcia w sepii, druga obejmuje okres zniszczenia i pierwszych prób odbudowy – zdjęcia czarno-białe i trzecia to okres odbudowy – przeważają zdjęcia kolorowe. Chociaż na fotografiach dominuje cerkiew, to jest to także historia ludzi, tych którzy mieszkali tu kiedyś i tych wszystkich, którzy przyczynili się do odbudowy sanktuarium. Obecnie cerkiew pw. św. Paraskewi jest otwarta dla każdego wędrowca i pielgrzyma.
W trakcie wernisażu, który odbędzie się w czwartek 19 kwietnia o godz. 18 w ramach Spotkań Karpackich w Muzeum Ziemi PAN (Willa Pniewskiego) przy al. Na Skarpie 27 w Warszawie Zbigniew Kaszuba, kustosz sanktuarium w Łopience z ramienia Towarzystwa Karpackiego przybliży dzieje wsi oraz zniszczenia i obudowy świątyni. Opowie też o dniu dzisiejszym sanktuarium i idei, która mu przyświeca. Czytaj dalej

Tatarzy – przekleństwo karpackich wsi

O rajdach tatarskich czambułów pustoszących leżące u podnóża Karpat wsie od Pokucia po Ziemię Sanocką w XVII wieku wie pewnie każdy, kto choć trochę interesuje się historią tych terenów. Jednak o tym jak wielką one miały skalę i jak ogromnym brzemieniem były dla mieszkańców tych terenów pojęcie mieliśmy niewielkie, do czasu ukazania się w 2012 roku książki historyka dr Andrzeja Gliwy zatytułowanej Kraina upartych niepogód. Zniszczenia wojenne na obszarze ziemi przemyskiej w XVII wieku. Skala zniszczeń dokonanych przez Tatarów była tak ogromna, że – jak dowiadujemy się z tej książki – odłożyła się cieniem na gospodarce całej Rzeczpospolitej. Właśnie autor tego liczącego ponad 1100 stron dzieła będzie gościem kolejnych Spotkań Karpackich, które odbędą się jak zwykle w czwartek, 15 marca 2018 r. o godz. 18 w Muzeum Ziemi PAN (Willa Pniewskiego) przy al. Na Skarpie 27 w Warszawie. Czytaj dalej