Płaj 17 – Abstracts

9 maja 2006 | Ogólne

ROMAN REINFUSS
An obituary for the outstanding Polish ethnologist, whose work was dedicated especially to the Carpathian peoples. Text both in Polish and Lemkian. Accompanied with the bibliography of late Mr Reinfuss works, concerning Lemko ethnic group.
Tadeusz M. Trajdos
A STUDY OF HISTORY OF BANICA
The historical monography of Banica, the village in western part of the Lower Beskidy Mts. (continued from „Płaj” 15). Inter alia the detailed analysis of the 17th cent, icon, found in local church in the eighties. Czytaj dalej →

W masywie Buila (Płaj 11)

28 kwietnia 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Wojciech Grochala

(fragment)

Szczyt Gera 1886 m w głównym grzbiecie gór Capaţinii wypuszcza ku południowemu wschodowi długie, stromo opadające ramię boczne, które za niską przełęczą Hadarau 1308 m wznosi się, kulminując w skalistym vâf. Stogu 1494 m, i zakręca na południowy zachód. Tutaj zaczyna się masyw Buila-Vânturăriţa, nazywany przez mieszkańców okolicznych wiosek Białą Górą. Z podkarpackiego obniżenia krótki, dziesięciokilometrowej długości, wapienny grzbiet rzeczywiście wygląda jak jedna wielka skała, imponująca w porównaniu z okolicznymi wzgórzami Subkarpat. Tutaj należy też szukać genezy nazwy całego pasma Capaţinii (dosłownie: Góry Głowiaste), bowiem skalisty grzebień ciągnący się z północnego wschodu na południowy zachód, szczególnie w części północnej stanowi ciąg wież skalnych o fantazyjnych kształtach: Stogu 1494 m, Stogsoare 981 m, Vânturăriţa II 1665 m, poprzedzielanych głębokimi, trudno dostępnymi przełączkami. Czytaj dalej →

Płaj 9 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Olena Duć-Fajfer
LEMKOS IN POLAND – DEVELOPMENT OF THEIR ETHNIC CON-SCIOUSNESS, CONTEMPORARY SITUATION AND PERSPECTIVES OF SURVIVAL
The autoress, a Lemkian national activist, describes the evolution of ethno-national consciousness of the Lemko ethnic group, as well as their present organisational and cultural activities.
ON EXILE. A DIARY OF REV. J. BOHATIUK 1944-1945
The author, a Greek-catholic priest from the Tarnopol Region has spent the last months of WW II in some villages of the Lemko Region. The diary covers the period from September 1944 to June 1945, the time of German-Soviet fights and the first expatriation of the Lemko population. Czytaj dalej →

Płaj 8 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Tadeusz Andrzej Olszański
ON THE NATIONAL RELATIONSHIPS IN THE PRZEMYSL-DYNOW HIGHLANDS
A broad analysis of the national and religious data concerning the Przemyśl-Dynów Highlands (see below) in XVIII-XX centuries.  A detailed presentation of some localities attached. Note: The Przemyśl-Dynów Highlands are the foresteeps of Bieszczady and western part of Lower Beskidy Mts.
Szymon Modrzejewski, Radostaw Szewc
AN OUTLINE OF THE MONOGRAPHY OF DYDIOWA AND LOKIEC VILLAGES
An outline of history and ethnography of two villages in Polish part of Bieszczady Mts., now abandoned, based on the relations from the beginnings of XX century and the authors’ own explorations. Czytaj dalej →

Płaj 12 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Tadeusz M. Trajdos
TRANSCARPATHIA
A broad historical account and description of certain localities and antiquities of former Hungarian Carpatalja (Subcarpathians), at present Ukrainian Transcarpathia. Focused on Hungarian heritage.
Wasyl Słobodian
THE ROCKS OF THE SKOLE REGION
A detailed description of history, scientific exploration and to-day status of three most attractive rocky groups on the northern slopes of the Ukrainian Carpathians, where in the Middle-Ages monasters and a stronghold were located. Czytaj dalej →

Płaj 11 – Abstracts

28 kwietnia 2006 | Ogólne

Michał Źrołka
ME, THE LEMKO (EXCERPTS)
The author, Lemko from Wierchomla in Sandecian Beskidy Mts., describes his revisit to this village after about a dozen years of exile and recollects his childish years there. The relation contains many details from the life and customs of pre-war Lemkian village.
Michał Parczewski
THE CARPATHIAN TRIBAL FRONTIER IN EARLY MIDDLE AGES
The author presents the results of archeological explorations in the Carpathian re-gion and formulates certain propositions on the subject of colonization of Northern Carpathians in the early Middle Ages. Czytaj dalej →

Krotka historia Żydów Preszowa (Płaj 11)

28 kwietnia 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Peter Kónya

Aż do końca XVIII wieku Żydom nie pozwalano na osiedlanie się w wol-nym mieście królewskim Preszowie, aczkolwiek ich obecność na Szaryszu sięga wczesnego średniowiecza, czego dowodzą lokalne nazwy i liczne przekazy historyczne. Największe osady żydowskie znajdowały się w sąsiedztwie miejscowości Śebastova (gmina żydowska zwana Śariśske Luky), Zborov, Pećovska Nova Ves, Brezovica, Vel’ky Śaris, Raslavice, Ćirć, Hanuśovce, Kurima i Malcov.
Chociaż Żydzi nie mieszkali w miastach, szaryscy mieszczanie utrzymy-wali z nimi kontakty i współpracowali w dziedzinie „dalekosiężnego” handlu, zwłaszcza z Polską. Dokumentują to liczne źródła pisane. Najstarsza wzmianka o preszowskich Żydach pochodzi z 1531 r. Mówi ona o kupcu z Preszowa, który wraz z innym Żydem ukrył w Krakowie srebrny puchar. Inny zachowany zapis (z 1633 r.) dotyczy procesu z dwoma Żydami z Krakowa, którzy mieli prawo do sprzedaży wina produkowanego przez pewnego preszowskiego rolnika. Czytaj dalej →

XVI łemkowski kermesz w Olchowcu

26 kwietnia 2006 | Ogólne | Na temat:

Serdecznie zapraszamy do Olchowca na kolejny, XVI już kermesz, który odbędzie się w dniach 20-21 maja 2006 roku.
W programie jak zwykle wiele zespołów folklorystycznych, w tym między innymi „Lachy” z Nowego Sącza, „Osławianie” z Mokrego, „Laborczanki” z Międzylaborców na Słowacji, oraz z Ukrainy „Studzionka” z Borysławia i „Beskid” spod Kałusza.

Obejrzeć będzie można także ciekawe wystawy i wysłuchać interesujących wykładów pani Zofii Szanter i pana Bolesława Bawolaka.

Skały Skolszczyzny (Płaj 12)

25 kwietnia 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Wasyl Słobodian

(fragment)
Dolina górnego biegu rzeki Stryj obfituje w wychodnie skalne – niezrównane dzieło przyrody. Jak gdyby czyjąś niewidzialna, wszechwładna ręka rozrzuciła je u podnóży Karpat czterdziestokilometrowym łańcuchem, od Bubniszcza do Urycza. Miejscami skały tworzą całe kompleksy – jak w Bubniszczu, gdzie indziej sterczą prostopadłymi obrywami nad rzeką – jak w Tyszownicy, lub spoczywają w postaci osobnych, kamiennych brył, monumentalne, dostępne, a przecież tajemnicze. Wielu podróżnych, wielu badaczy stawało u ich stóp, by skłonić głowę przed ich pięknem i wspaniałością. Czytaj dalej →

Łemkowie w Polsce (Płaj 9)

25 kwietnia 2006 | Płaj - artykuły | Na temat:

Proces rozwoju świadomości etnicznej, aktualna sytuacja i perspektywy przetrwania
Helena Duć-Fajfer

(fragment)

I. Stan świadomości etnicznej Łemków przed wysiedleniem
Łemkowie, jako jedna z grup Rusinów żyjących w Karpatach, przez wiele wieków zamieszkiwali prawie niezmienne terytorium, które klinem o podstawie opartej mniej więcej na zlewiskach rzek Osławy i Laborca i z wierzchołkiem prawie pod Tatrami, w Osturni, rozlokowane było między ziemiami polskimi i słowackimi.1 Po rozpadzie monarchii austro-węgierskiej, Łemkowie zostali rozdzieleni polsko-czechosłowacką granicą państwową. Ich próby przeciwstawienia się temu nie powiodły się2 i od lat dwudziestych naszego stulecia historia przysądziła Łemkom po pomocnej stronie Karpat życie w obrębie państwa polskiego na prawach, jakich im ono udzielało. Od tego czasu dzieje Łemków w Polsce rozwijają się swoim porządkiem, w znacznej mierze odmiennym od tego, jaki jest charakterystyczny dla dziejów innych rusińskich grup w Karpatach. Czytaj dalej →