Wojciech Grochala
(fragment)
Szczyt Gera 1886 m w głównym grzbiecie gór Capaţinii wypuszcza ku południowemu wschodowi długie, stromo opadające ramię boczne, które za niską przełęczą Hadarau 1308 m wznosi się, kulminując w skalistym vâf. Stogu 1494 m, i zakręca na południowy zachód. Tutaj zaczyna się masyw Buila-Vânturăriţa, nazywany przez mieszkańców okolicznych wiosek Białą Górą. Z podkarpackiego obniżenia krótki, dziesięciokilometrowej długości, wapienny grzbiet rzeczywiście wygląda jak jedna wielka skała, imponująca w porównaniu z okolicznymi wzgórzami Subkarpat. Tutaj należy też szukać genezy nazwy całego pasma Capaţinii (dosłownie: Góry Głowiaste), bowiem skalisty grzebień ciągnący się z północnego wschodu na południowy zachód, szczególnie w części północnej stanowi ciąg wież skalnych o fantazyjnych kształtach: Stogu 1494 m, Stogsoare 981 m, Vânturăriţa II 1665 m, poprzedzielanych głębokimi, trudno dostępnymi przełączkami.
Najwyższym szczytem masywu jest Vânturăriţa I 1885 m, jednak grzbiet nosi nazwę Buila od szczytu Buila 1849 m, kolejnej po Vioreanu 1866 m i Stevioara 1847 m kulminacji. Za przełęczą Builei 1540 m grzebień opada przez wzniesienia Piatra, Cacova oraz Cârlaga, tworząc urwiska nad doliną potoku Costeşti. Na orograficznie prawym zboczu tej doliny, w pasie wychodni jurajskich wapieni i dolomitów, znajduje się powiązana z masywem kulminacja Arnota 1184 m, której południowo-zachodnie urwiska tworzą słynny, choć niewielki kanion rzeki Bistriţa.
Atrakcje turystyczne
Ten niewielki teren oferuje turyście liczne atrakcje przyrodnicze, konkurujące śmiało z innymi godnymi uwagi fragmentami gór Capaţinii: skalistą okolicą szczytu Naretu (na styku z masywem Cozia) oraz najczęściej odwiedzanym przełomem Oltu.
Środkowy bieg potoku Cheia stanowi absolutny fenomen na terenie Karpat Południowych. Po spokojnym przepływie przez strefę skał krystalicznych i przyjęciu wód dopływu Comarnice, potok całkowicie zmienia swój charakter. Przez Bramę Stogsoare wpływa w strefą skał wapiennych, by w wąwozie Recea utworzyć przełom o ścianach ponad czterystumetrowej wysokości. Małymi kaskadami woda przerzyna się przez skały, by dotrzeć do wlotu jaskini Sorbul Marę, gdzie tworzy osiemsetmetrowej długości podziemny przepływ zakończony sporym wywierzyskiem na południowym stoku masywu. Wzdłuż potoku biegnie słabo widoczna, nieznakowana ścieżka. Przepięknych widoków na urwiska i żleby przełomu Cheia dostarcza szlak prowadzący przez przełęcz Prislopel 790 m.
Kras podziemny jest nieźle rozwinięty. W samym tylko masywie Stogsoare-Vânturariţa występuje ponad 300 niewielkich jaskiń i nisz skalnych, wiele z nich trudnych technicznie i błotnistych. Najdłuższa z nich ma długość 200 m, najgłębsza studnia wymaga użycia 80 m liny. Sporo jaskiń występuje także w wąwozie Bystricy, jednak widoczne z dna doliny otwory najłatwiej dostępne są z góry (zjazd). Inwentaryzacją jaskiń zajmuje się klub speleologiczny z Râmnicu Vâlcea.
Główny grzbiet ma asymetryczną budowę. Od północnego zachodu opada 200-metrowej wysokości urwiskami, podczas gdy zbocza południowo-wschodnie są połogie, o silnie skrasowiałej powierzchni (żłobki i żeberka krasowe). Szlak gramowy przy dobrej pogodzie dostarcza niezapomnianych wrażeń – panorama obejmuje połoninne, kontrastujące z opisywanym masywem fragmenty głównego grzbietu, z Ursu 2124 m i Nedeia 2130 m, oraz lesiste pagórki Subkarpat Olteńskich – Magura Slatioarei 767 m.
Górna granica lasu (w przeważającej części bukowego) dochodzi tu do 1500 m, wyższe piętra zajmuje kosodrzewina z niewielkimi płatami jałowca. Roślinność naskalna reprezentowana jest między innymi przez wiele gatunków goryczek, ostów oraz szarotkę alpejską (nieliczne stanowiska). W dolinach bujnie pleni się roślinność, koryta potoków obrastają dwumetrowej wysokości łopiany i pokrzywy. Na nagrzanych stokach powszechnie występują żmije, nierzadko można dostrzec szybujące w powietrzu orły; do leśniczówki Cheia zagląda miś. Nocą chmary żółtych świetlików elektryzują powietrze. Pomimo unikalnych walorów krajobrazowych, geomorfologicznych i botanicznych region ten nie został dotychczas objęty żadną formą ochrony prawnej. Brak ograniczeń uprawiania wspinaczki skalnej.
Dostępność masywu
Tłuczniowe drogi prowadzące dolinami potoków z miejscowości Cheia (480 m), Olăneşti, uzdrowiska Baile Olane§ti (520 m, autobusy z Râmnicu Vâlcea), Costesţi, Pietreni (640 m) oraz Bistriţa (autobus z Horezu) umożliwiają dotarcie do masywu Buila od południa nawet zmotoryzowanym turystom. Z dwóch możliwych dojść z głównego grzbietu gór Capaţinii, ze szczytu Gera lub Govora, lepszym, choć nieco dłuższym (3 godz.) jest to drugie.
Szlaki turystyczne
Dwa szlaki turystyczne z Baile Olăneşti uprzystępniają masyw od południowego wschodu: znakowany czerwonym paskiem przez przełęcz Stogsoare (6,5 godz.) oraz czerwonym krzyżem i czerwonym paskiem – przez Piatra Taiata (6 godz.). Ze wsi Pietreni można przedostać się drogą leśną przez dolinę Piriul Sec (znaki czerwonego trójkąta) na główny grzbiet. Przepiękne szlaki umożliwiają dojście na grań, na przełęcze: Curmatura din Oale 1615 m i dalej na przełęcz Comarnice (znaki żółtego punktu); Stevioara i dalej na Poiana Frumoasa (niebieski punkt); Troiţa 1540 m przez szczyt Tucla 1581 m (żółty punkt). Szlak graniowy znakowany jest na całej długości żółtym punktem. (…)
