O kosowskiej lecznicy Apolinarego Tarnawskiego

19 września 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na kolejne Spotkanie Karpackie online,  które odbędzie się w czwartek 29 września 2022 r. o godz. 19.  Nasz gość, Natalia Tarkowska w wykładzie zatytułowanym „Utopia wcielona czyli Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie”, przybliży burzliwą historię słynnej przedwojennej lecznicy doktora Tarnawskiego, goszczącej w swych progach wybitne postaci polskiej sztuki, kultury i polityki. Zapoznamy się z życiowymi perypetiami doktora Apolinarego i jego zaangażowaniem w pracę służąca realizacji przyświecającej mu idei uzdrowienia społeczeństwa. Idei, która legła u podstaw  kosowskiego Zakładu Przyrodoleczniczego i sprawiła, że zapisał się on w sposób wyjątkowy na kartach naszej historii, wyróżniając się spośród wielu innych, modnych wówczas uzdrowisk. Spotkanie będzie także okazją do przedstawienia nowych ustaleń dokonanych w czasie pracy nad biografią doktora Apolinarego Tarnawskiego oraz zajrzenia za kulisy wieloletnich badań prowadzonych przez Natalię Tarkowską w archiwach polskich, ukraińskich i londyńskich, a także nawiązanych kontaktów z rodziną doktora.
Natalia Tarkowska, autorka książki „Lecznica Narodu. Kulturotwórcza rola Zakładu Przyrodoleczniczego doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie na Pokuciu (1893-1939)”, wydanej w Krakowie w 2016 r. Absolwentka Akademii Ignatianum i krakowskiej Akademii Dziedzictwa Międzynarodowego Centrum Kultury. Założycielka i prezes Fundacji im. doktora Apolinarego Tarnawskiego oraz członek Stowarzyszenia „Res Carpathica”. Członek redakcji „Cracovia Leopolis” i współpracownik „Kuriera Galicyjskiego”. Autorka artykułów naukowych i popularnonaukowych. Uczestniczka i inicjatorka projektów związanych z badaniem i popularyzacją dziedzictwa polskiego na Wschodzie. Czytaj dalej →

Tajemnicze inskrypcje na Zełeminie

18 września 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Na ukraińskim portalu rdzs.org umieszczono post o tajemniczych napisach odnalezionych na kamieniach na szczycie bieszczadzkiego Zełemina (1177 m). Napisów jest kilka i są to w większości nazwiska. Nie było by w tym nic dziwnego, mnóstwo jest przecież rytych w piaskowcach karpackich nazwisk zostawianych przez odwiedzających te góry turystów na zasadzie „ja tu byłem”. Zaskakujące są jednak towarzyszące tym nazwiskom daty. Nie są one wprawdzie średniowieczne jak sugerują autorzy postu, ale najstarsza z 1639 roku musi budzić zdumienie. Kto w połowie XVII wieku wyrył na piaskowcowej wychodni tę datę i co on na Zełeminie robił? Towarzyszy jej nazwisko EIŻENECKI (być może EI Żenecki, lub E. Żenecki), które wydaje się być z nią powiązane, choć różne ryty nakładają się najwyraźniej na siebie i pewności mieć nie można. Tuż obok znajduje się napis najwyraźniej łaciński i chyba anonimowy: „ios seia med.[icus?] doctor” (może „niech będzie lekarzem”?) z datą 1794, a więc o 150 lat późniejszą. Na innych kamieniach mamy inne nazwiska: W. Dłużniewski 1803, Jan Putycki bez daty i Baz.[yli?] Czaykowski 1832. Ten ostatni to być może członek Głównej Rady Ruskiej (Головна Руська Рада) w latach 1848-51. Co ich wszystkich na ten bieszczadzki szczyt przywiodło? Musiała to być jakaś nie lada atrakcja, skoro przyciągała ludzi przez setki lat. A może byli to turyści! Jeżeli tak, to trafiali na Zełemin na długo przed tymi, którzy jako pierwsi wędrowali po Tatrach. Jednym słowem, dzieje turystyki trzeba zacząć pisać od nowa.

Co słychać w Łopience?

13 września 2022 | Wydarzenia | Na temat: ,

Oczywiście dzieje się wiele ciekawego, o czym spieszymy poinformować.
– Po pierwsze, 10 września odbyły się w Łopience warsztaty dla dzieci z okolicznych szkół „Spotkanie z żywą tradycją” w ramach projektu „Etnowarsztaty w Łopience” dofinansowanego z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Szczegóły i garść fotografii zamieściliśmy w zakładce Łopienka – Etnowarsztaty.
– Po drugie, serdecznie zapraszamy w sobotę 19 września na mszę w obrządku greckokatolickim, która rozpocznie się o godz. 11 w cerkwi łopieńskiej z okazji święta Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
– Po trzecie wreszcie, równie serdecznie zapraszamy na XXIII powojenny odpust w Łopience, który odbędzie się w niedzielę 2 października 2022 roku, a który rozpocznie się o godz. 10.30.

Konferencja z Manyłową w tle

12 września 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Dostaliśmy właśnie zaproszenie na ciekawą konferencję zatytułowaną „I wojna światowa w Bieszczadach – historia, pamięć, współczesne formy ochrony” organizowaną przez Fundację Badań Nad Dziedzictwem Kulturowym, we współpracy z Nadleśnictwem Baligród, Gminą Baligród, Gminnym Ośrodkiem Kultury w Baligrodzie i Stowarzyszeniem Eksploracyjno-Historycznym „Galicja”. Odbędzie się ona w dniach od 30 września do 2 października 2022 roku w ramach projektu „Góra Manyłowa – zapomniane pole bitwy z 1915. Projekt badawczo-edukacyjny upamiętniający żołnierzy wielu narodowości” oczywiście w Baligrodzie, z obowiązkowym wejściem jej uczestników na Łysy Wierch-Manyłową i upamiętnieniem poległych w tym miejscu żołnierzy. Szczegółowy program konferencji można obejrzeć w tym miejscu. Niestety organizatorzy nie poinformowali nas o zasadach uczestnictwa, najlepiej więc kontaktować się bezpośrednio z nimi.

Zmarł prof. Jacek Kolbuszewski

10 września 2022 | Wydarzenia | Na temat:

Dotarła dziś do nas bardzo smutna wiadomość, o tym że zmarł prof. Jacek Kolbuszewski, jeden z największych znawców literatury górskiej. Był autorem niezliczonej liczby artykułów i wielu książek, w tym między innymi Obraz Tatr w literaturze polskiej XIX wieku (1805-1889). Funkcja artystyczna motywu przyrody (1971), Góry takie kamienne. Szkice o górach i ludziach (1972), Skarby Króla Gregoriusa. O poszukiwaczach skarbów w XVII i XVIII wieku (1972), Tatry w literaturze polskiej (1982), Krajobraz i kultura. Sudety w literaturze i kulturze polskiej (1985), Przestrzenie i krajobrazy (1994). Tatry. Literacka tradycja motywu gór (1995), Literatura i Tatry (2016). W 1996 zainicjował wydawanie serii Góry, literatura, kultura. W latach 1993-2012 był przewodniczącym Rady Naukowej Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem. Wchodził w skład Komitetu Redakcyjnego „Wierchów” w latach 1973-2010 (od 1983 jako przewodniczący). Otrzymał Nagrodę Literacką „Wierchów” (2013) i Nagrodę Literacką Zakopanego (2017, za książkę Literatura i Tatry. Studia i szkice).
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w czwartek 29 września o godzinie 12.15 na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu.
Nekrolog opublikowany przez Rektora i Senat Uniwersytetu Wrocławskiego.

Zrzutka na polichromię gładyszowskiej cerkwi

6 września 2022 | Wydarzenia | Na temat: , ,

Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego w Gładyszowie została wzniesiona w 1939 r. Jest jedną z nielicznych na terenie Polski świątyń reprezentujących tzw. styl narodowy. Ze względu na wybuch wojny i późniejsze wysiedlenia ludności (1944 – 1947) nie został zrealizowany malarski wystrój świątyni. W okresie powojennym cerkiew była użytkowana wyłącznie przez wspólnotę rzymskich katolików. Dopiero w 1999 r. świątynia powróciła do pierwotnych właścicieli. W 2006 r. umieszczono w niej ikonostas, a w 2019 r. powstał projekt polichromii figuralno-ornamentalnej wnętrza kopuły i tamburu wykonany na Wydziale Malarstwa Sakralnego Lwowskiej Państwowej Akademii Sztuk Pięknych wyłoniony w drodze konkursu specjalnie do wnętrza gładyszowskiej cerkwi. W stylistyce i formie nawiązują one do estetyki wystrojów cerkwi w latach 20. i 30. XX w. Monumentalne malowidła przedstawiają  archaniołów i ewangelistów, i są wysokiej klasy dziełami sztuki sakralnej, które harmonijnie wkomponowano w zabytkowe wnętrze. Postacie są bardzo dużych rozmiarów, gdyż szczyt kopuły znajduje się ponad 13 m nad ziemią. Powstaje dzieło współczesnej sztuki sakralnej o wysokich walorach artystycznych, osadzone zarazem w dawniejszej tradycji obrazowania. Prace posiadają wszystkie wymagane pozwolenia, w tym władz konserwatorskich. I chociaż artyści pracują za niewielkie stawki i zwrot kosztów materiału, wykonanie tej polichromii przerosło możliwości finansowe parafii, która liczy zaledwie 10 rodzin. Dlatego zwraca się ona z prośbą o wsparcie tego przedsięwzięcia miedzy innym za pośrednictwem portalu „Zrzutka” pod tym linkiem. Nazwiska darczyńców będą eksponowane na pamiątkowej tablicy wewnątrz świątyni.

Zapis opowieści o roślinach Czarnohory

29 sierpnia 2022 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Wszystkim, którzy mają ochotę zrobić sobie powtórkę z ostatnich Spotkań Karpackich online, a także tym, którzy z jakiś względów nie mogli wziąć w nich udziału polecamy udostępniony pod następującym linkiem zapis tego wydarzenia. Dr Jurij Nesteruk zaprezentował na nim bardzo ciekawą, nasyconą mnóstwem szczegółów prelekcję pt. „O unikalnych roślinach Czarnohory i historii ich badan”, zadeklarował też, że odpowie na związane z tematem pytania zadane  mailem na jego adres: yuri.nesteruk@gmail.com.
Przy okazji serdecznie zapraszamy na kolejną edycję Spotkań Karpackich online w czwartek 29 września 2022 r. o godz. 19, na której Natalia Tarkowska przedstawi opowieść pt. „Utopia wcielona – Zakład Przyrodoleczniczy doktora Apolinarego Tarnawskiego w Kosowie”.

Bojkowszczyzna – pogranicze czasów i przestrzeni

25 sierpnia 2022 | Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Książka pod takim tytułem stanowiąca zbiór 15 artykułów zredagowanych na podstawie prac licencjackich przygotowanych w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego ukazała się niedawno nakładem Wydawnictwa DiG. Prace licencjackie były efektem badań terenowych w dorzeczu górnego Stryja i Sanu (powyżej Turki) w latach 2005-2008. Ze względu na znaczną odległość od centrów gospodarczych oraz ciągłość osadniczą zachowało się tu wiele elementów starej kultury, co wzbudziło zainteresowanie etnografów. Badaniu podlegała współczesna rzeczywistość kulturowa tej części Bojkowszczyzny – na pograniczu z Polską oraz z obwodem zakarpackim.  Rozmowy z mieszkańcami pamietającymi osobiście lub z opowiadań rodziców rzeczywistość sprzed II wojny światowej pozwalały uchwycić proces zmian w ciągu 100 lat. Prace zostały przyporządkowane do dwóch grup zatytułowanych „Nowe i stare czasy” oraz „Swojskie i obce światy”. Pierwsza grupa nawiązują do poszczególnych aspektów życia mieszkańców, a druga do aspektów przestrzennych świata Bojkowskiego w kategorii swojskości i obcości. Poziom prac licencjackich nie dorównuje typowym opracowaniom naukowym. Są to raczej szkice bądź eseje łatwo dostępne dla odbiorców nie przygotowanych fachowo do odbioru trudnych tekstów naukowych, a zainteresowanych dzisiejszym życiem mieszkańców Bojkowszczyzny i ich tradycją kulturową. Jednocześnie nie są to reportaże dziennikarskie z uproszczonymi wnioskami. Nie recenzuję każdego z artykułów, jedynie sygnalizuję zakres opracowania. Czytaj dalej →

Історія філософії по-гуцульськи

16 sierpnia 2022 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat:

Jest nam poczwórnie miło (bo to i górale, i Huculi, i Tischner, i znajomi z Huculszczyzny!) donieść, że staraniem Wydawnictwa „Discurs” na Ukrainie ukazała się anonsowana już na karpackich tischnerowska „Historia filozofii po góralsku” –  tym razem jako „Historia filozofii po huculsku” w przekładzie Ołesia Harasyma. Jest to nie tylko przekład, ale twórcze przekształcenie oryginału, tak aby nie tylko przez język, ale także przez realia (topografia, postacie bohaterów), a przede wszystkim kulturowe odniesienia do huculskiego świata książka stała się częścią „literatury huculskiej”.  Znaczącą rolę w jej powstaniu mieli oczywiście sami Huculi, z których pomocy i konsultacji tłumacz czerpał pełną garścią (jest wśród nich znana czytelnikom Płaju i naszego portalu Luba Paraskewia-Strynadiuk). Nie można także nie wspomnieć, że powstałe w 2013 r. Wydawnictwo „Discurs”, mające w dorobku wydanie wielu dzieł współczesnej literatury ukraińskiej (ale także przekładu książek ks. J. Tischnera i J. Żakowskiego „Tichner czyta Katechizm”, S. Vincenza „Prawdy Starowieku”, czy P. Szekeryka-Donykiwa „Dido Iwanczik”) ma siedzibę w przysiółku Gruń w huculskich Brusturach.
Mamy nadzieję, że tischnerowskie eseje o naturze człowieka, o dobru i złu, o sacrum i profanum – bo tym w istocie jest jego „Historia filozofii po góralsku”, zostaną dobrze przyjęte na Ukrainie (i oczywiście na Huculszczyźnie), spotkają się nie tylko z pozytywną reakcją czytelników na dzieło literackie jako takie, ale że wpłyną także na postawy, poglądy i wybory życiowe – a przecież o to księdzu jegomościowi chodziło. Czytaj dalej →

O roślinach Czarnohory i historii ich badań

14 sierpnia 2022 | Ogólne, Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy serdecznie na kolejne Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 sierpnia 2022 r. o godz. 19. Ich gościem będzie członek Towarzystwa Karpackiego dr Jurij Nesteruk ze Lwowa, który opowie o Czarnohorze – wyjątkowym paśmie górskim w ukraińskich Karpatach Wschodnich, a przede wszystkim o unikatowych roślinach, które tam rosną, a także o historii badań nad nimi od połowy XIX w. do dziś. Prelegent przedstawi nam ogólne cechy czarnohorskiej flory i omówi występujące w tym paśmie najcenniejsze gatunki, oraz ich możliwe zastosowania. Dowiemy się też wiele o dawnych i współczesnych botanicznych stacjach badawczych w Czarnohorze, o najwybitniejszych badaczach czarnohorskiej roślinności – polskich, czeskich i słowackich, węgierskich i oczywiście ukraińskich, a także o przygotowywanych obecnie publikacjach dotyczących tego tematu.
Dr Jurij Nesteruk jest autorem licznych prac o florze Czarnohory, ale też historii jej badań i ochrony, tradycyjnej gospodarki pasterskiej, oraz zagospodarowania turystycznego. Przez wiele lat pracował naukowo w Narodowym Uniwersytecie Lwowskim im. Iwana Franki i w Narodowej Akademii Nauk Ukrainy współpracując m.in. z polskimi badaczami i instytucjami, i uczestnicząc w wielu wspólnych projektach badawczych. Mimo wojny wywołanej napaścią Rosji na Ukrainę, Jurij optymistycznie patrzy w przyszłości licząc, że uda mu się spełnić swoje badawcze projekty związane z Czarnohorą. Czytaj dalej →