Płaj 55 – vincenzowsko-huculski

30 lipca 2018 | Nowości wydawnicze, Wydarzenia | Na temat: , , ,

Właściwie już mieliśmy zamknięty tom, gdy dotarła do nas smutna wiadomość o śmierci naszego Przyjaciela, członka Wielkie Rady Karpackiego Płaju Fedora Gocza. Nie było zatem innego wyjścia, Płaj 55 zaczynamy od pożegnania osoby, która naszemu Almanachowi towarzyszyła prawie od samego początku, kogoś wyjątkowego w wielu wymiarach, postaci która – mam nadzieję – jeszcze nie raz na naszych łamach zagości.
W roku 2018 przypada 130 rocznica urodzin Stanisława Vincenza, „Barda Huculszczyzny”, autora tetralogii „Na wysokiej połoninie”, zatem tym razem mamy dobry powód żeby ten Płaj był zdominowany tematyką vincenzowsko-huculską. Tak, wiem, ostatnio wszystkie Płaje przepełnione są tą tematyką po brzegi bez względu na przypadające jubileusze. Ale jakieś alibi dobrze mieć. Zresztą, tak krawiec kraje… nic na to nie poradzimy, że większość trafiających do redakcji tekstów, w mniejszym, czy większym stopniu dotyczy Huculszczyzny i Karpat Wschodnich. Na początek tego bloku i tym razem (jak i poprzednio) głos oddajamy Leszkowi Rymarowiczowi, który w jednej większej i dwóch mniejszych odsłonach przedstawia nam huculską gminę Dzembronia rozlokowaną w okresie międzywojennym u podnóża Czarnohory, wykorzystując do tego m.in. niezwykle ciekawe archiwalne dokumenty. Poznajemy jej dzieje oraz mieszkańców. Czytaj dalej →

Wielka Synagoga w Drohobyczu odnowiona

27 lipca 2018 | Wydarzenia | Na temat:

Na liście karpackich judaików możemy odnotować kolejny odnowiony obiekt. W połowie czerwca tego roku Wielka Synagoga w Drohobyczu zwana Chóralną wzniesiona w latach 1842–1865 na przedmieściu Łan przez władze wspólnoty żydowskiej na czele z miejscowym chasydzkim cadykiem Lejzerem-Nysanem Tejtelbaumem wróciła do dawnej świetności. Zdewastowana przez hitlerowców i przeznaczona na magazyn soli, po wojnie pełniła m.in. rolę sklepu meblowego, popadając stopniowo w ruinę.
Obecnie Drohobycz może się więc poszczycić nie tylko przepięknym gotyckim kościołem pw. Wniebowzięcia Najświętszej Panny Marii z końca XIV w., dwiema przecudnej urody drewnianymi cerkwiami z XVI w. pw. Św. Jura i Podwyższenia Krzyża Św., ale także największą w całej Galicji monumentalną świątynią żydowską. I tylko żal, że pani Dora Kacnelson, która tak pięknie pisała* w Płaju 5 o staraniach o odzyskanie tej synagogi, tego dnia nie dożyła.

* Dora Kacnelson, Żydzi w Drohobyczu, Płaj 5 (1993), s. 56-62

Jubileusz 80-lecia Obserwatoriom na Pop Iwanie

24 lipca 2018 | Wydarzenia | Na temat: ,

Jak już wcześniej informowaliśmy Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Przykarpacki Uniwersytet w Iwano-Frankiwsku w dniach 28-29 lipca 2018 r. organizują obchody jubileuszu 80. rocznicy poświęcenia Obserwatorium Astronomiczno-Meteorologicznego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego na Pop Iwanie w Czarnohorze. Pierwsza część obchodów miała miejsce w kwietniu na Uniwersytecie Warszawskim, natomiast w programie drugiej odsłony znalazły się m.in.:
– w sobotę, 28 lipca w  Żabiem (Werchowyna) sesja popularno-naukowa poświęcona dziejom i idei Obserwatorium (początek o godz. 15),
– w niedzielę, 29 lipca od godz. 13 uroczystości na szczycie Pop Iwana w częściowo odbudowanym budynku Obserwatorium.
O Obserwatorium, którego budowa już przed wojną budziła wiele kontrowersji oraz o równie kontrowersyjnych pomysłach jego odbudowy pisaliśmy wielokrotnie na naszym portalu i w Almanachu Karpackim „Płaj”. Polecamy na przykład lekturę tego artykułu o mniej znanej historii Obserwatorium – tajemniczy Pop Iwan.

II Sądecka Watra Archeologiczna w Maszkowicach

20 lipca 2018 | Ogólne

Tegoroczna Watra Archeologiczna w Maszkowicach koło Łącka odbędzie się w sobotę 28 lipca 2018 roku i składała się będzie z dwóch części. W pierwszej, która rozpocznie się w samo południe (o godz. 12) dr hab. Marcin Przybyła z Instytutu Archeologii UJ od kilku lat kierujący wykopaliskami na Górze Zyndrama poprowadzi zwiedzanie stanowiska archeologicznego w Maszkowicach (osada z murem obronnym z wczesnej epoki brązu, ok. 1700 lat p.n.e.).
Drugą część rozpocznie się o godzinie 14 w Szkole Podstawowej w Maszkowicach, a będzie nią  konferencja, którą wypełnią trzy wystąpienia: Czytaj dalej →

„Bieszczad” 22 na swoje 25-lecie

12 lipca 2018 | Nowości wydawnicze | Na temat:

Z radością witamy ukazanie się nowego, 22 tomu wielce zasłużonego czasopisma „Bieszczad” wydawanego przez Oddział Bieszczadzki Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Ustrzykach. W tym miejscu koniecznie trzeba przypomnieć, że pierwszy tom „Bieszczada” trafił do rąk czytelników ćwierć wieku temu, mamy zatem jubileusz, który niewątpliwie jest powodem do wielkiej i uzasadnionej satysfakcji dla jego wydawców i redaktorów. Nasze serdeczne gratulacje!
Jak w każdym z dotychczas  wydanych tomów, tak i w tym znajdziemy wiele bardzo interesujących tekstów, których lekturę serdecznie polecamy. A oto jego zawartość:
Maciej Augustyn, Konrad Kokoszkiewicz, Pierwotny przywilej Barbary z Felsztyna na cerkiew i popostwo w Czarnej Górnej z 1562 r.; Czytaj dalej →

Vincenz na Zamku Górków w Szamotułach

10 lipca 2018 | Wydarzenia | Na temat: ,

Uprzejmie informujemy, że 10 lipca 2018 r. wystawa pt. „Dialog o Losie i Duszy. Stanisław Vincenz (1888–1971)” wg scenariusza Jana Choroszego zawitała do Muzeum – Zamku Górków w Szamotułach przy ul. Wronickiej 30, gdzie można ją będzie oglądać do 17 września tego roku. A ponieważ jest to – ni mniej, ni więcej tylko – już 50 odsłona tej wyjątkowej wystawy, warto jej twórcy po raz kolejny założyć gratulacje i podziękowania. Nie ma co ukrywać, tak wiele dla popularyzacji w polskim społeczeństwie twórczości Stanisława Vincenza do tej pory nie zrobił nikt inny. Sam Jan Choroszy mówi, że dotychczas wystawa Vincenza miał pod Górk(ę)ów, a teraz to już chyba z Górk(i)ów. Nie pozostaje więc nic innego, jak tylko trzymać autora za słowo i oczekiwać kolejnych pięćdziesięciu ekspozycji. Tymczasem zapraszamy do Szamotuł.

Święto kultury Karpat Wschodnich

5 lipca 2018 | Ogólne | Na temat:

Sanocki Skansen czyli Muzeum Budownictwa Ludowego zaprasza w dniach 7-8 lipca 2018 r. na trzecią odsłonę święta kultury Karpat Wschodnich organizowanego pod hasłem „Karpaty – góry kultury”.  Rozpocznie się ono już w piątek  6 lipca o godzinie 21 uroczystym rozpaleniem Watry, któremu będzie przygrywać kapela „Kremenaros”.  W sobotę 7 lipca o godz. 10 nastąpi otwarcie „Karpackiego Festiwalu Wędrowca”, a o godz. 15 uroczyste rozpoczęcie właściwego Święta. Cały czas, aż do późnego wieczora na skansenowej scenie występować będą liczne zespoły polskie, słowackie i węgierskie. W niedzielę 8 lipca o godz. 12 przez sanocki rynek przy dźwiękach trombit przejdzie barwny karpacki korowód, a następnie na terenie skansenu wystąpią kolejne zespoły. Serdecznie zapraszamy.

Konferencja Vincenzowska

24 czerwca 2018 | Wydarzenia | Na temat: ,

Miło nam poinformować, że w dniach 23-24 listopada 2018 r. będzie miała miejsce w Krakowie konferencja z okazji 130 rocznicy urodzin Stanisława Vincenza, autora tetralogii Na wysokiej połoninie, która ma przypomnieć ponadczasowy wymiar twórczości Stanisława Vincenza, jej głęboki związek z krajobrazem kulturowym Karpat i Europy Środkowej oraz przenikającą ją humanistyczną ideę dialogu kultur.
Organizatorami jej są Towarzystwo Karpackie, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich Oddział Kraków, Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK.

Ramowy plan konferencji wygląda następująco:

23 listopada 2018 roku (piątek),

godz. 14 Uroczyste złożenie kwiatów na grobie Stanisława Vincenza na Cmentarzu Salwatorskim,
godz. 16 Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK przy ul. Jagiellońskiej 6 w Krakowie – otwarcie sesji krajoznawczej. Czytaj dalej →

Obiekty obronne w Karpatach

22 czerwca 2018 | Wydarzenia

Uprzejmie informujemy, że Towarzystwo Karpackie wspólnie z Instytutem Informatyki i Biblioteką Politechniki Lubelskiej organizuje konferencję popularnonaukową zatytułowaną Obiekty obronne w Karpatach. Od Daków do Konfederacji Barskiej. Konferencja rozpocznie się 20 października 2018 r. o godz. 10 w Bibliotece Politechniki Lubelskiej przy ul. Nadbystrzyckiej 36c. Na chwilę obecną program konferencji wygląda następująco:

– Andrzej Gil (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Spojrzenie na Karpaty okiem historyka;
– Krzysztof Jaworski (Uniwersytet Wrocławski), Twierdze Daków;
– Andrzej Wielocha (Towarzystwo Karpackie Warszawa), Twierdze rzymskie;
– Jan Garncarski (Muzeum Podkarpackie w Krośnie), Grodzisko Troja w Trzcinicy;
– Michał Parczewski (Uniwersytet Rzeszowski), Wczesnośredniowieczny rozbiór północnych Karpat w świetle przemian budownictwa grodowego; Czytaj dalej →

Zwieńczenie dzwonnicy w Polanach Surowicznych

16 czerwca 2018 | Ogólne

Wiele wskazuje na to, że w tym roku dzwonnica w Polanach Surowicznych w Beskidzie Niskim, jedna z nielicznych materialnych pamiątek po dawnych wsiach łemkowskich w dorzeczu Wisłoka, uzyska wreszcie zwieńczenie. O planach zakończenia jej odbudowy pisaliśmy już 3 lata temu. Niestety wówczas zabrakło funduszy. Obecnie uruchomiana została społeczna zbiórka pieniędzy (tzw. projekt crowdfundingowy) wspieram.to/polanysurowiczne, która przynosi już pierwsze efekty. Społeczny komitet odbudowy apeluje o dalsze wpłaty. Od 1 lipca ruszają prace i w Polanach Surowicznych mile widziani będą wszyscy chętni do pomocy. Postępy prac będzie można śledzić na facebooku. A tu jest oficjalna strona projektu.