Wszystko na temat: Beskid Niski

Konfederacja Barska w Karpatach

Miło nam poinformować, ze w marcu tego roku nakładem wydawnictwa Posserwis ukazała się pięknie wydana książka Macieja Śliwy, pt. Konfederacja Barska, od Spiszu po Bieszczady (Kraków 2019, s. 204). Autor w siedmiu obszernych rozdziałach omawia przebieg Konfederacji Barskiej na terenie zasygnalizowanym w tytule książki, czyli na obszarze następujących karpackich powiatów: sądeckiego, bieckiego, pilzneńskiego oraz ziemi sanockiej i starostwie spiskim. Następnie przedstawia po kolei wszystkie znane i zlokalizowane obozy warowne konfederatów od Muszynki, po Łupków, na koniec wymienia najciekawsze artefakty konfederackie zgromadzone w Ośrodku Dokumentacji i Historii Ziemi Żmigrodzkiej. Książkę zamyka indeks osób i nazw geograficznych. Ne bez pewnej satysfakcji wypada nam zaznaczyć, że duża część materiału prezentowanego w tej książce była wcześniej publikowana w postaci artykułów w kolejnych tomach Almanachu karpackiego „Płaj”. Autorowi serdecznie gratulujemy ciekawej książki, a potencjalnych czytelników zapraszamy do lektury.

Łemkowie – przeszłość, pamięć, symbol

7 lutego 2019 r. w Salonie Hoffman Kujawsko-Pomorskiego Centrum Kultury w Bydgoszczy przy placu Kościelskich 6 otwarta została wystawa fotografii Łemkowie – przeszłość, pamięć, symbol ze zbiorów Zespołu Pieśni i Tańca Kyczera. Zbiór powstał w wyniku poszukiwań i badań archiwalnych prowadzonych przez ostatnie 25 lat przez Jerzego Starzyńskiego.  Na wystawie zaprezentowano fotografie z drugiej połowy XIX i początku XX w. pochodzące z różnych archiwów oraz z prywatnych zbiorów rodzin łemkowskich. Najstarsza z fotografia z 1866 r. wykonana została w Zawadce Rymanowskiej. Ukazują one codzienne zajęcie Łemków, uroczystości rodzinne i religijne, stroje codzienne i odświętne oraz portrety. Po raz pierwszy były eksponowane w Akademii Rycerskiej w Legnicy w 2018 roku w ramach projektu „Kyczeriada nad Kaczawą”. Oprócz fotografii na wystawie zaprezentowano eksponaty przekazane przez Łemków wysiedlonych w czasie akcji „Wisła” na Dolny Śląsk. Wystawa będzie czynna do 14 marca 2019 r. Wstęp wolny

Małgorzata Misiak o łemkowskiej tożsamości

W redakcyjnej poczcie z ostatnich dni znaleźliśmy wydaną przez Wydawnictwo Profil książkę Małgorzaty Misiak, zatytułowaną „Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo-językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym” (Wrocław 2018). Praca licząca 272 strony formatu B5 zawiera obszerną bibliografię oraz indeksy.
Deklaracja autorki zawarta we wstępie do książki:
Zamierzeniem pracy (…) było odtworzenie tego obszaru samoświadomości Łemków, w którym zawiera się odpowiedź na pytanie: co to znaczy być Łemkiem?
oraz tytuły niektórych rozdziałów: „Łemkowski obraz Innych”, „Łemków portret własny”, czy wreszcie „Łemkowskie uniwersum tożsamościowe”, w którym wyróżnione zostały cztery najważniejsze płaszczyzny kształtowania się tożsamość Łemków: język, terytorium, religia i historia, wydają się zapowiadać ciekawą lekturę.

Łemkowski Jubileusz w Zyndranowej

Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej serdecznie zaprasza na obchody jubileuszu 50-lecia Muzeum Kultury Łemkowskiej, które odbędą się w niedzielę 7 października 2018 r. Oficjalna inauguracja jubileuszu odbędzie się o godz. 13 , a następnie rozpocznie się część sesyjna, którą wypełnią okolicznościowe referaty i wystąpienia zaproszonych gości. Z całą pewności wszyscy zabierający głos w tej części obchodów jubileuszu złożą hołd twórcy Muzeum, zmarłemu w tym roku Fedorowi Goczowi. Zaś o godz. 15 rozpocznie się część artystyczna – koncert muzyki łemkowskiej.
Wstęp wolny.

Karpacki jesion

Niegdyś rósł pośród rozległych łąk porastających północne stoki grzbietu Baraniego nad Olchowcem. Na Drykach, jak mówili łemkowscy gospodarze wypasający na tych łąkach swoje bydło. On – jesion i towarzyszące mu dwa jawory rosnące w niewielkim zaklęśnięciu terenu stanowiły cienisty zakątek, dając cień w upały i schronienie w zamieci. Przysiadali pod nim zapewne mieszkańcy przysiółka Baranie wędrujący do cerkwi w Olchowcu na niedzielne nabożeństwo. Dziś zapomniany przez wszystkich dopełnia swoich dni w gąszczu leszczyn i drzew młodszych od niego o całe pokolenia, wszak najstarsze mogą mieć najwyżej jakieś siedemdziesiąt lat. Trafiłem na niego przypadkiem, ale nie mogłem tak zwyczajnie go ominąć. Coś jest w starych drzewach, że budzą one szacunek i respekt. Może powodem tego jest fakt, że żyją znacznie dłużej, niż nam to zostało dane,
a może to owiewający ich nimb tajemnicy, której ci milczący świadkowie dziejów nikomu nigdy nie zdradzą, każe nam się im pokłonić. Tan jesion pamięta na pewno obydwie wojny światowe (pewnie w jego ciele znaleźlibyśmy odłamki i pociski z Operacji Dukielskiej – linia okopów biegnie kilkadziesiąt metrów od miejsca gdzie rośnie),
a być może też przemykających chyłkiem między beskidzkimi obozami konfederatów. To, że przez wiele lat rósł na otwartym terenie smagany beskidzkimi wiatrami odcisnęło piętno na jego kształcie – naprawdę wyjątkowym. Nie jestem dendrologiem i nie wiem, czy można go jeszcze uratować, ale może warto spróbować – dogorywa na terenie Magurskiego Parku Narodowego.

Witamy nowe Magury

Dla miłośników Łemkowszczyzny mamy doskonałą wiadomość – otóż pod koniec lipca tego roku ukazały się odrobinę opóźnione Magury`16. Kolejny tom rocznika krajoznawczego poświęconego Beskidowi Niskiemu i Pogórzom pod redakcją Sławomira Michalika i Anety Załugi. Jest to już 186 publikacja Studenckiego Koła Przewodników Beskidzkich z Warszawy licząca 164 strony i zawierająca 75 ilustracji. Cieszy nas bardzo fakt, że Magury, ten niezwykle zasłużony dla poznawania dziejów Łemkowszczyzny periodyk ukazuje się nadal i pragniemy serdecznie podziękować redaktorom czasopisma i autorom tekstów za ich trud.
W spisie treści znajdujemy następujące pozycje:
Piotr Malec, Ikony Sądu Ostatecznego — ze szczególnym uwzględnieniem zabytków z terenu Karpat; Czytaj dalej

Żegnamy Fedora Gocza

Z prawdziwym żalem informujemy, że w wieku 88 lat zmarł Fedor Gocz, członek Towarzystwa Karpackiego i Wielkiej Rady Karpackiego Płaju, wielki łemkowski patriota, twórca Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej i święta kultury łemkowskiej „Od Rusala do Jana”. Od niepamiętnych czasów był niezmordowanym organizatorem życia kulturalnego Łemków, wielkim autorytetem i człowiekiem-instytucją sytuującym się ponad politycznymi podziałami i sporami, a także twarzą Łemkowszczyzny – upominając się o należne miejsce dla jej kultury i niosąc jej sławę daleko po świecie.  Tej ogromnej straty nie da się już wypełnić.
Pożegnanie zmarłego rozpocznie się w czwartek o godz. 10:30 w rodzinnym domu Fedora Gocza w Zyndranowej, zaś o godz. 11 rozpocznie się nabożeństwo w miejscowej cerkwi pw. św. Mikołaja.
Dziś (w środę) wieczorem o godz. 19 w cerkwi odbędzie się Panachyda – nabożeństwo żałobne.

Nowy Żmigród Konfederatom Barskim

Anonsowane przez nas wcześniej obchody 250. rocznicy zawiązania Konfederacji Barskiej, które odbywały się m.in. w Dukli i Nowym Żmigrodzie w Beskidzie Niskim zaowocowały wieloma trwałymi efektami.  Najważniejszy z nich to odsłonięty przed muzeum w Nowym Żmigrodzie pięknie się prezentujący pomnik Kazimierza Pułaskiego. Udało się też, dzięki staraniom Towarzystwa Miłośników Nowego Żmigrodu i pomocy żmigrodzkiego nadleśnictwa udostępnić obóz konfederatów w Grabiu, o którego lokalizacji pisaliśmy w 53 tomie Płaju. Uprzątnięty został jego teren i wyeksponowany jeden z bastionów. Oznakowana także dojścia do obozu i umieszczono tablice informacyjne.
W samym Nowym Żmigrodzie udało się zlokalizować i zrekonstruować redutę konfederatów na Mytarce. Stanął tam krzyż i tablica informacyjna. Odnaleziono również dwa pola bitew koło tej miejscowości. Muzeum żmigrodzkie dosłownie pęka w szwach od konfederackich artefaktów. Warto więc je odwiedzić. Zapraszamy.

XXVIII Łemkowski Kermesz Olchowiecki

Miło nam poinformować, że XXVIII Łemkowski Kermesz w Olchowcu odbędzie się w dniach 19-20 maja 2018 roku. Rozpocznie się jak zwykle już w sobotę o godz. 18 weczirnią w cerkwi pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja, po czym odbędą się występy zespołów folklorystycznych.
W niedzielę o godz. 11 odprawiona zostanie liturgia w obrządku greckokatolickim, a o godz. 13.30 nastąpi uroczyste otwarcie Kermeszu. Będą koncertowały liczne zespoły m.in. Kapela „Drewutnia” z Lublina, Zespół tańca ludowego „Arkan” z Przemyśla, Zespół śpiewaczy „Chorkowianie” z Chorkówki, Ludowy zespół pieśni i tańca „Osławiany” z Mokrego, Dziecięcy zespół folklorystyczny „Małyniaczok” z Mokrego, Zespół folklorystyczny „Sabinowczan” z Sabinowa. Odbędzie się też konkurs śpiewu pieśni łemkowskich dla dzieci i młodzieży pn. „Śpiewaj Łemkowszczyzno”, pokaz mody łemkowskiej „Niebo nad Beskidem” (projektantka Mila Pyrz), a także wystawy: „Wycinany świat” – wycinanki ludowej Marii Mryczko i „Szlakiem wyszywanki” – tradycyjnych ubiorów ludowych z terenu Łemkowszczyzny, Bojkowszczyzny, Bukowiny i in. regionów.

Hołd Panom Barskim w Beskidzie Niskim

Miło nam poinformować, że w 250. rocznicę zawiązania Konfederacji Barskiej w dniach 12-13 oraz 19 maja 2018 roku odbędą się jej obchody w Beskidzie Niskim, których organizatorami są Towarzystwo Miłośników Nowego Żmigrodu i Muzeum im. Leona Karcińskiego w Nowym Żmigrodzie oraz Muzeum Historyczne – Pałac w Dukli. 12 maja w dukielskim Muzeum będzie miała miejsce międzynarodowa konferencja naukowa pt. „Dla wolności ginę” – kontekst historyczny i kulturowy Konfederacji Barskiej w 250 rocznicę jej zawiązania, w trakcie której wygłoszonych zostanie szereg ciekawych referatów. Główne uroczystości rocznicowe, w ramach których nastąpi m.in. odsłonięcie pomnika Kazimierza Pułaskiego na placu przed Muzeum w Nowym Żmigrodzie odbędą się 13 maja. Szczegółowy program konferencji i całych obchodów można przeczytać tu.