Wszystko na temat: Łemkowszczyzna

Łemkowskie „Prześwietlania” raz jeszcze

Uprzejmie informujemy, że wystawa fotografii Alicji Przybyszowskiej pt. „Prześwietlenia”, o której już wcześniej pisaliśmy będzie miała swoja kolejną odsłonę. Tym razem można ją będzie oglądać od 6 listopada do 6 grudnia 2021 r. w Galerii Fotografii „Interferencje” w Miejskim Ośrodku Kultury „Podziemny Olkusz”, ul. Rynek 4, oczywiście w Olkuszu.

…wśród gór Beskidu Niskiego … dziś na pozór puste doliny gościły kiedyś tętniące życiem wsie. Świadkami tych wydarzeń są dziś tylko puste sady, samotne krzyże…

Wernisaż wystawy odbędzie się 6 listopada 2021 r. o godzinie 17.
Serdecznie zapraszamy.

Renowacja łemkowskich nagrobków w Mszanie

Dzięki staraniom pani sołtys i z pomocą finansową jednego z mieszkańców beskidzkoniskiej Mszany udało się wyremontować przydrożny krzyż, którego odłamane elementy leżały w trawie. Patrząc na załączone zdjęcia aż trudno uwierzyć, że to ten sam krzyż przed i po renowacji. Podjęto także prace renowacyjne przy nagrobkach znajdujących na cerkwisku, a jego teren uporządkowano. Środki na ten cel udało się pozyskać z zewnątrz. Napiszemy o tym więcej wkrótce, teraz zamieszczamy poniższy apel pani sołtys Ewy Kaczmarskiej-Więckowskiej:

Na cmentarzu w Mszanie (gmina Dukla) jest 17 nagrobków z XIX w. Wykonane są z piaskowca czasem zdobionego metalowym krzyżem. Czas i warunki atmosferyczne nie są ich sprzymierzeńcem: rdza niszczy części metalowe, mchy wgryzają się w kamień, woda, słońce i mróz tworzą szpary i pęknięcia, odpadają kawałki. Co prawda w 2004 r. woluntariusze z „Magurycza” (wówczas działającego jeszcze w ramach Towarzystwa Karpackiego) społecznie oczyścili i zaimpregnowali te nagrobki, ale po 14 latach przyszedł czas na ich gruntowną konserwację. Nagrobki z cmentarza mogłyby wyglądać tak jak ten odrestaurowany, tyle że renowacja jednego to 6 do 8 tysięcy złotych wg cen dzisiejszych. Zatem skromnie licząc na wszystkie 17 nagrobków z cmentarza potrzebujemy minimum 100 tysięcy złotych. Bez pomocy ludzi dobrej woli nie damy rady i nasze dziedzictwo kulturowe ulegnie zniszczeniu. Czytelniku tego apelu proszę pochyl się nad tą prośbą i wesprzyj finansowo naszą inicjatywę wpłacając darowiznę na konto Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Wsi Karpackiej „Karpatka” (NIP 684 25 28 213) z siedzibą w Mszanie, BNP PARIBAS nr 72 1600 1462 1893 6636 2000 0004.

Ewa Kaczmarska-Więckowska, sołtys Mszany

O dzwonnicy w Polanach Surowicznych raz jeszcze

Po spotkaniach karpackich online, przyszła kolei na spotkanie w realu, czyli twarzą w twarz. Dlatego też Witold Grzesik zaprasza serdecznie 13 października 2021 r. o godz. 18 do Wypożyczalni dla Dorosłych i Młodzieży nr 97 Centrum Informacji im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie przy ulicy Czerniakowskiej 178a na swoją prelekcję zatytułowaną „Nie wiedzieliśmy, że się nie da. O remoncie dzwonnicy w Polanach Surowicznych w Beskidzie Niskim”. Wstęp wolny. Czytaj dalej

Łemkowskie „Prześwietlania”

Z prawdziwą przyjemnością pragniemy poinformować o tym, że Towarzystwo Karpackie objęło swoim patronatem wystawę fotografii Alicji Przybyszowskiej pt. „Prześwietlenia”, której kolejna już prezentacja będzie miała miejsce w Galerii „na6” przy ul. Matejki 6 w Gliwicach, a która jest bardzo osobistą wizją Łemkowszczyzny. Wernisaż wystawy czynnej od 27 września do 23 października 2021 r. odbędzie się 2 października 2021 o godzinie 17. Tworzone przez autorkę fotogramy to złożone kompozycje będące swoistymi opowieściami o wielowątkowej narracji. Alicja Przybyszowska tak pisze o swojej twórczości:
Fotografowanie dla mnie to nie zadanie matematyczne, które można rozwiązać według wzoru. To doświadczenie, które się czuje. To proces trwający latami, kolejne doświadczenia, rozwój, spotkania i rozmowy z ludźmi. To wszystko próbuję przedstawić w cyklu fotografii „Prześwietlenia”.
Tak czuję Beskid Niski. Chciałam przekazać energię tego miejsca, ludzi, tradycji, symboli. W fotografii wszystko ma jakieś znaczenie, tak jak każde słowo w książce. Nie ma powinności – są tylko możliwości.

Czytaj dalej

Smutek wrześniowego kermeszu

Ten dzisiejszy, wrześniowy Karmesz w Olchowcu był pod wieloma względami wyjątkowy, ale o jednym z  tych względów moim zdaniem trzeba koniecznie powiedzieć. Otóż po raz pierwszy od trzydziestu lat nie było na nim Tadeusza Kiełbasińskiego, pomysłodawcy przywrócenia do życia olchowieckich kermeszy, ich twórcy i wieloletniego animatora. Osoby, bez której po prosty by ich nie było. Jego wiek i stan zdrowia nie pozwolił mu już na przyjazd do ukochanej chyży-muzeum, której wrota dla wszystkich zawsze szeroko otwierał.
Tadeusz jutro kończy 91 lat. Mamy nadzieję, że jeszcze pokona słabość i w przyszłym roku otworzy jak zwykle swoje muzeum. Z całego serca tego mu życzymy i trzymamy za niego kciuki!
Żal tylko i ogromny smutek, że Tadeusza nie było na Kermeszu nie tylko fizycznie, ale także nie wspominano o nim ani słowem. Całkowicie zapomniano o jego zasługach i ogromnej pracy jaką włożył w organizację tego święta. Nie uwzględniono na retrospektywnej wystawie, choć Tadeusz takich kermeszowych wystaw zorganizował w Olchowcu co najmniej kilkadziesiąt. I jakby tego było mało, w wyłożonej księdze pamiątkowej odnowienie kermeszy w Olchowcu przypisano komu innemu.
Po prostu brak słów!

Wrześniowy Kermasz w Olchowcu

Trzydziesty Kermesz wprawdzie się nie odbył, ale organizatorzy zapraszają na trzydziesty pierwszy i to nie w maju, tylko we wrześniu. Cóż w takich czasach przyszło nam żyć i wygląda na to, że nic na to nie poradzimy. I nawet patron olchowieckiego Kremaszu święty Mikołaj chyba musi się z tym wrześniem pogodzić.
W każdym razie Kermasz w Olchowcu się odbędzie, a w jego programie przewidziano szereg atrakcji. W sobotę 18 września 2021 r. o godz. 18.30 w Domu Ludowy zostanie otwarta wystawa fotografii pt. „Nasz kermesz. Wspomnienia z Olchowca”. Swoją drogą ciekawe czy twórcy wystawy wspomną, że pierwsze Kermesze organizowało Towarzystwo Karpackie. Tego dnia będziemy mogli obejrzeć także występy zespołów: dziecięco-młodzieżowego „Ani Mali ani Duzi” z Lublina oraz występującej od lat na Kermeszach „Kapeli Drewutnia”.
Uroczyste otwarcie Kermeszu odbędzie się w niedzielę 19 września. Potem wystąpi krośnieńska „Kapela spod Rubani”. O godz. 13.30 odprawiona zostanie kermeszowa liturgia w obrządku grecko-katolickim w olchowieckiej cerkwi Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja. W popołudniowej części Kermeszu oprócz licznych występów i konkursów na szczególną uwagę zasługuje prezentacja dwóch bardzo łemkowskich książek Mikołaja Gabły „Olchowiec Łemków utracony” oraz Bolesława Bawolaka „Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic” wydanych przez „Wydawnictwo Żyznowski”, a także spotkanie z ich autorami.
Serdecznie zapraszamy do Olchowca.

Łemkowyna w fotografii

W imieniu Nowohuckiego Centrum Kultury serdecznie zapraszamy w czwartek 2 września 2021 o godz. 18 do Foto-Galerii NHC przy al. Jan Pawła II 232 na wernisaż wystawy fotografii Zbigniewa Podsiadło pt. „ŁEMKOWYNA” oraz na spotkanie z jej autorem.
Autor – jak sam pisze – chciałby aby wystawa stała się przyczynkiem do zrozumienia historii Łemków.  Jego zamiarem był zawarcie w wystawie niepowtarzalnego klimatu Łemkowszczyzny z jej wielokulturową tradycją , a jednocześnie zwrócenie uwagi widza na ciężką dolę mieszkańców Beskidu Niskiego i tak już bardzo doświadczonych przez historię.
Wystawa będzie prezentowana do 31 października 2021.

Tydzień Kultury Łemkowskiej w Kielcach

Wykłady, projekcja filmu i koncert znalazły się w programie Tygodnia Kultury Łemkowskiej organizowanego w dniach 18-22 sierpnia w ramach projektu „Swoi Nieznani” przez Muzeum Historii Kielc wspólnie z  Instytutem Dizajnu oraz Domem Środowisk Twórczych. Zainauguruje go w środę, 18 sierpnia o godz. 18 w Muzeum Historii Kielc wykład wybitnego znawcy łemkowskiej sztuki cerkiewnej Jarosława Giemzy z Muzeum Zamek w Łańcucie pt. „Sztuka sakralna łemkowszczyzny”. Dzień później o tej samej porze prelekcję zatytułowaną „Krajobraz i architektura. Budownictwo cerkiewne na Łemkowszczyźnie” wygłosi Krzysztof Myśliński z Muzeum Historii Kielc. Ostatni wykład pt. „Łemkowie. Przeszłość i teraźniejszość” w piątek, 20 sierpnia, o godz. 18, również w siedzibie Muzeum Historii Kielc wygłosi dr hab. Helena Duć-Fajfer z Uniwersytetu Jagiellońskiego. W ramach projektu organizatorzy zaplanowali także projekcję filmu Krzysztofa Krauzego pt. „Mój Nikifor” w sobotę, 21 sierpnia o godzinie 20.30 na dziedzińcu Instytutu Dizajnu w Kielcach, oraz koncert pieśni łemkowskich w wykonaniu Agaty Rymarowicz w niedzielę, 22 sierpnia o godz. 18 w Domu Środowisk Twórczych w Pałacyku Zielińskiego.

Łemkowskie warsztaty kulinarne w Olchowcu

W niedzielę 8 sierpnia 2021 r. przed olchowiecką muzealną chyżą łemkowską odbyły się otwarte warsztaty kulinarne kuchni łemkowskiej zorganizowane przez prężnie działające Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej. Poprowadzili je pani Ewa Szymko z Etnocentrum oraz gospodarze chyży-muzeum Małgorzata i Grzegorz Kiełbasińscy. Licznie zebrani goście zaczęli od zwiedzania chyży-muzeum i wysłuchania fascynującej opowieści o jego powstaniu i zgromadzonych zbiorach.
Punktem kulminacyjnym warsztatów był mistrzowski pokaz robienia masła, tyle że efekt tej produkcji było dość nieoczekiwany i zaskoczył wszystkich, włącznie z wykonawczynią pokazu. Jaki? Ci co byli wiedzą, inni są niestety skazani jedynie na domysły. Warsztatom oczywiście towarzyszyła degustacja, można było zatem skosztować mastywo, keselyce, proziaki, swojskie masło, domowy chleb oraz rozliczne sery. Palce lizać! Nie zabrakło również łemkowskich pieśni, a także strawy duchowej, którą zapewniło „Wydawnictwo Żyznowski” oferujące na utworzonym ad hoc straganie swoje wyjątkowe łemkowskie publikacje. Czytaj dalej

Łemkowskie przysłowia Bolesława Bawolaka

Nakładem „Wydawnictwa Żyznowski” ukazała się właśnie książka zatytułowana „Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic” autorstwa Bolesława Bawolaka. Jest to nie tylko zbiór łemkowskich przysłów zebranych przez lata wśród mieszkańców jednej z wiosek Beskidu Niskiego, ale także niezwykle cenny dokument dziedzictwa kulturowego Łemkowszczyzny. Licząca 800 stron książka zawiera niemal 7 tysięcy przysłów i powiedzonek łemkowskich, i jest efektem pięćdziesięcioletniej pracy jej autora. Przysłowia zostały ułożone tematycznie, zarówno w języku polskim, jak i łemkowskim, wraz z transkrypcją fonetyczną.
W zbiorze przysłów zgromadzonych przez Bolesława Bawolaka odbija się jak w lustrze  dawna Łemkowszczyzna. Możemy tam odnaleźć mieszkańców tych ziem z ich przywarami i cechami godnymi pochwały, świat przyrody czy toponomastykę. Jest i cerkiew, i karczma, pole i las, zagroda i chyża, stół i piec, gazda i gazdyni. Nie ma co ukrywać, to opowieść o Łemkowszczyźnie dawnej, trochę już dziś mitycznej krainie sprzed akcji „Wisła”, wprawdzie biednej, ale jednak szczęśliwej, bo autentycznej i swojskiej. Warto podkreślić, że jest to już czwarta książka o tematyce łemkowskiej „Wydawnictwa Żyznowski”. Więcej informacji o książce, a także zachętę autora do jej przeczytania można znaleźć tu.