Gdyby ktoś był jutro w Krzyworówni

24 czerwca 2023 | Wydarzenia | Na temat:

Pomimo, a może wbrew trwającej strasznej wojnie na Ukrainie trwa życie kulturalne. To także wyraz niezłomności  narodu i wiary w zwycięstwo. Z przyjemnością informujemy o wydaniu przez oficynę „Brustury” kolejnej książki Luby-Paraskewii Strynadiuk „U nas Hucułów. Siedem książek”, która prezentowana było w ostatnich tygodniach na spotkaniach autorskich w różnych miastach Ukrainy, m.in. w Iwano-Frankiwsku gdzie moderatorem był Taras Prochaśko. W najbliższą niedzielę spotkanie autorskie odbędzie się w sercu Huculszczyzny, w bliskim nam wszystkim Muzeum Iwana Franka w Krzyworówni. A po prawdzie będzie to prawdziwe święto pochodzącej z Zamahory rodziny Strynadiuków: Luba-Paraskewia będzie mówić o swojej książce, prowadzić spotkanie i na pewno czytać jej fragmenty będzie siostra Liuby-Paraskewii, Oksana Strynadiuk, aktorka, absolwentka akademii w Kijowie, a spotkanie uświetni grą na skrzypcach głowa rodziny Mykoła Strynadiuk niedawno zresztą goszczący w Warszawie. Pewnie do Krzyworówni jak na razie się nie wybierzemy, ale spieszymy donieść, że książka Liuby-Paraskwii trafiła już i pod polskie strzechy.
Pamiętajmy o trwającej strasznej wojnie i bądźmy ciągle razem z Ukraińcami.

Do kupienia Karłowicz i Bizański

22 czerwca 2023 | Aukcyjne karpatiana | Na temat:

Na aukcji poznańskiego „Antykwariatu Bartoszko” opisanej dość rozbudowanym tytułem „Polskie góry, górale, folklor, architektura, tradycja – książki, przewodniki, mapy, pocztówki, varia, XIX – XX w.”, która odbędzie się 7 lipca 2023 r. o godz. 18 na portalu internetowego domu aukcyjnego OneBid oferowane są m.in. dwie ciekawe i dość rzadkie pozycje tatrzańskie:

– Mieczysław Karłowicz w Tatrach. Pisma taternickie i zdjęcia fotograficzne wydane staraniem Zarządu Sekcyi Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego, Kraków 1910 r. w pięknej, snycerskiej oprawie bogato zdobionej motywami góralskimi z „krzyżem niespodzianym”.

– Widoki z Tatr wydał St. Bizański,  1901 r., dwadzieścia światłodruków wykonanych przez firmę J. Lowy w Wiedniu uzupełnionych dodatkowo piętnastoma kolorowymi pocztówkami tatrzańskimi naklejonymi na odwrocie plansz.

Nic, tylko licytować!

O góralkach, taterniczkach i turystkach

20 czerwca 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Zapraszamy na szóste w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 29 czerwca 2023 r., jak zwykle o godzinie 19. Naszym gościem będzie dr Anna Pigoń, która na kanwie swojej niedawno wydanej książki opowie o kobietach współtworzących legendę Tatr. Badania nad Tatrami w kontekście humanistycznym, szczególnie dotyczące literatury mają bogatą historię, dotychczas jednak dominowała w nich perspektywa androcentryczna. To mężczyzn kojarzono z formowaniem regionu i kulturowym upowszechnianiem tej szczególnej przestrzeni, dlatego też w narracjach związanych z Tatrami dominowały męskie biografie, utwory i spojrzenia. Tymczasem o kobietach, które w owej przestrzeni są obecne, kształtują ją i współtworzą modele pisania i myślenia o niej, trudno mówić wyłącznie w kontekście uzupełnienia bądź jako o lokalnym kolorycie. Bywa, że owe aktorki tatrzańskiego dyskursu tworzą własną, osobną herstorię. Wykład „Kobiety Tatr. Góralki, taterniczki, turystki” dotyczyć będzie kobiet tworzących literaturę o Tatrach do 1939 roku lub obecnych w niej jako bohaterki, a także tych, które na różne sposoby tworzyły szeroko pojętą kulturę tatrzańsko-podhalańską.
Anna Pigoń – literaturoznawczyni, doktorka nauk humanistycznych. Pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim. Sekretarzyni czasopisma „Góry – Literatura – Kultura” i Pracowni Badań Humanistycznych nad Problematyką Górską. Autorka monografii „Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku”. Publikowała między innymi w czasopismach „Góry–Literatura–Kultura”, „Filoteknos”, „Orbis Linguarum” oraz w monografiach zbiorowych. Jej zainteresowania badawcze obejmują góry w perspektywie humanistycznej, motyw kobiety w literaturze. Czytaj dalej →

„Czas dla Łopienki” raz jeszcze

19 czerwca 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Towarzystwo Karpackie i Gminne Centrum Kultury i Ekologii w Cisnej serdecznie zapraszają w sobotę 24 czerwca 2023 o godz. 10 do domu kultury w Cisnej na kolejną sesję poświęconą Łopience. Tym razem w programie spotkania dedykowanego tej wyjątkowej pod kazdym względem dolinie znajdą się m.in. :
– sprawozdanie z działalności Towarzystwa Karpackiego w Łopience w roku 2022;
– ciekawostki i archiwalia z historii cerkwi w Baligrodzie, Paweł Sygowski;
– osiągnięcia Bieszczadzkiego Parku Narodowego w pięćdziesięciolecie jego istnienia, Grażyna Holly;
– zwyczaje i obrzędy wielkanocne na pograniczu łemkowsko-bojkowskim, Stanisław Drozd;
– gawęda o pieśniach rusińskich – „Nić pieśni, nić życia”, Agnieszka Bernadzka;
– Olgierd Łotoczko i wioska skansenowa w Łopience, Grażyna Stojak.

Ja zwykle pięknie wszystkich zapraszamy, wstęp wolny.

Setna rocznica urodzin Andrzeja Ziemilskiego

12 czerwca 2023 | Wydarzenia | Na temat:

Dom Spotkań z Historią 17 czerwca 2023 r. o godz. 16 zaprasza do swojej siedziby w Warszawie przy ul. Karowej 20 na spotkanie z okazji przypadającej w tym dniu setnej rocznicy urodzin Andrzeja Ziemilskiego socjologa, pisarza, narciarza, a przede wszystkim miłośnika i wielkiego znawcy gór.
Andrzej Ziemilski urodził się we Lwowie. Był żołnierzem AK, socjologiem kultury i sportu, pisarzem, dziennikarzem, instruktorem narciarskim, taternikiem, człowiekiem gór i miłośnikiem Kresów. Wydał ponad dwadzieścia książek. Publikował artykuły prasowe, felietony, opowiadania i nowele. Pisał o górach, o kształtowaniu pejzażu, o rozmaitych aspektach sportu, o Lwowie i o Zakopanem. W pracy naukowej interesowały go związki człowieka z ziemią i przyrodą, pisał o tym m.in. w artykule „Człowiek i góry a cywilizacja współczesna” (Sympozjum Góry w kulturze polskiej, 1975), oraz w książce „Człowiek w krajobrazie. Szkice z pogranicza socjologii”, Warszawa 1976.
W „Sadze o Stanisławie Vincenzie”  opublikowanej w 48 tomie „Wierchów” pisał tak:
W kręgu bliskim Stanisławowi Vincenzowi przeleciała mi wczesna młodość. Z pierwszym tomem „Połoniny” schodziłem jego „małą ojczyznę”.

Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny, wydanie II

6 czerwca 2023 | Książki, Nowości wydawnicze | Na temat: ,

Miło nam poinformować, że w niecałe trzy lata po pierwszym – już dawno niedostępnym, ukazało się właśnie drugie, uzupełnione wydanie albumowej monografii Jarosława Giemzy „Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny”. Monumentalna, licząca 696 stron publikacja wydana przez Wydawnictwo Libra.pl poświęcona jest architekturze cerkiewnej oraz malarstwu ikonowemu i sztuce sakralnej Łemkowszczyzny. Składa się z czterech działów: Tradycja religijna, Architektura cerkiewna, Wyposażenie cerkiewne oraz Ikonografia. Z okazji tego wydarzenia serdecznie zapraszamy na spotkania z autorem tego wyjątkowego dzieła, które odbędą się:
– 14 czerwca 2023 r. o godz. 20 w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie przy ul. Kredytowej 1;
– 15 czerwca 2023 r. o godz. 17 w siedzibie Oddziału PTTK w Rzeszowie przy ul. Matejki 2.
Jarosław Giemza – historyk sztuki, kierownik Działu Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie, współzałożyciel i członek Komisji Konserwatorskiej Greckokatolickiej Archidiecezji Przemysko-Warszawskiej, autor licznych publikacji na temat sztuki sakralnej, ekspert instytucji państwowych oraz kościelnych w zakresie oceny przedmiotów zabytkowych i realizacji prac konserwatorskich. W latach 80. i 90. XX w. współorganizator cyklu praktyk studenckich służących inwentaryzacji i zabezpieczeniu opuszczonych cerkwi, koordynator i uczestnik kilku międzynarodowych projektów badawczych, autor i komisarz wystaw sztuki cerkiewnej, projektant malarskiego wystroju kilkunastu współczesnych cerkwi i kościołów. Przewodnik górski i terenowy, członek Towarzystwa Karpackiego.

Vincenz – Thoreau

5 czerwca 2023 | Wydarzenia | Na temat: ,

Dwunaste seminarium vincenzologiczne poświęcone było analogiom w spuściźnie literackiej i filozoficznej Stanisława Vincenza i Henry’ego Davida Thoreau. Spotkanie zostało zorganizowane we współpracy z Katedrą Historii Literatury Polskiej XX w. Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, a czynny udział w dyskusji wzięli zarówno stali uczestnicy seminariów, jak i goście. Punktem wyjścia do rozważań stał się wykład dr. Jana Zięby, pokazujący istotne zbieżności między „Waldenem” a „Połoniną”, oraz sposobami postrzegania świata przez autorów. Podkreślił ich szacunek do przyrody, a także odczytywanie jej tajemnic za pomocą „gramatica parda” w wypadku Thoreau i „pisma światowego” w wypadku Vincenza. W dyskusji przywołano podzielaną przez obu twórców myśl o tym, że krajobraz kształtuje wspólnoty ludzkie. Podkreślono też wagę tradycji romantycznej dla obu spuścizn. Wspomniano ponadto o kilku istotnych różnicach.
Nagranie seminarium jest dostępne pod tym linkiem.

Prace Pienińskie z wróblem na okładce

30 maja 2023 | Nowości wydawnicze, Ogólne, Periodyki | Na temat:

W okienku na okładce wróbel na tle zapory i Zamku Dunajec – zgadnijcie jaki to periodyk? Tak, tak właśnie, dziś znalazłem w skrzynce pocztowej 32 tom Prac Pienińskich! Ten kolejny tom datowany na 2022 r. popularnonaukowego rocznika firmowanego przez Ośrodek Kultury Turystyki Górskiej PTTK w Pieninach, a wydawanego przez Oddział Pieniński PTTK w Szczawnicy i Polskie Stowarzyszenie Flisaków Pienińskich liczy, bagatela, blisko 500 stron. Redaktor Ryszard M. Remiszewski pisze we wstępie, że jemu samemu trudno uwierzyć, że jeszcze jeden tom udało się wydać. Tym większe gratulacje mu się należą i tym większa radość, że się raz jeszcze udało. A w środku jak zwykle całe mnóstwo ciekawej lektury. Ja szczególnie polecam artykuł Jacka Góreckiego o rozejmie zawartym w 1411 r. w Sromowcach przez Władysława Jagiełłę i Zygmunta Luksemburskiego. Mamy tam szczegółowe wprowadzenie oraz łaciński tekst zachowanego dokumentu wraz z jego polskim tłumaczeniem i piękną kolorową reprodukcją na wklejce. Bardzo ciekawy jest także bogato ilustrowany tekst Jerzego M. Roszkowskiego o Łaskich – Hieronimie i Olbrachcie, właścicielach dóbr dunajeckich. Wiele stron jak zawsze poświęcono pienińskim flisakom, wiele aktualnościom spisko-pienińskim. W tym tomie znalazła się również druga część opracowania Marka Maludy zawierającego omówienie publikacji Józefa Nyki zamieszczonych w czasopismach. Nic, tylko czytać i czytać.

Nagranie opowieści o „pobabie”

27 maja 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat:

Z wielką przyjemnością udostępniamy pod tym linkiem wszystkim zainteresowanym nagranie z ostatnich Spotkań Karpackich online, na których etnolog dr Ewa Baniowska-Kopacz zajmująco opowiadała o zanikających tradycyjnych formach życia społecznego we wsiach na pograniczu Beskidu Żywieckiego i Śląskiego, a także o możliwych przyczynach tego smutnego zjawiska. Ci co oglądali Spotkania oczywiście już wiedzą co to jest „pobada”, ci co nie wiedzą, muszą koniecznie obejrzeć nagranie!
Jednocześnie zapraszamy serdecznie na następne Spotkania Karpackiego online w czwartek 29 czerwca 2013 r. o godz. 19, które wypełni dr Anna Pigoń prelekcją pod tytułem „Kobiety Tatr. Góralki, taterniczki, turystki”.

Zanikające tradycje Beskidu Śląskiego

17 maja 2023 | Spotkania Karpackie | Na temat: ,

Zapraszamy na piąte w tym roku Spotkania Karpackie online, które odbędą się w czwartek 25 maja 2023 r., tradycyjnie o godz. 19. Ich gościem będzie etnolog dr Ewa Baniowska-Kopacz, która przedstawi referat zatytułowany „Struktura osadnicza a życie społeczności wiejskiej. Przykład wsi Beskidu Śląskiego”. Zostaną w nim zaprezentowane spostrzeżenia z etnograficznych badań terenowych prowadzonych na terenie wsi Kamesznica, Koniaków i Jaworzynka w Beskidzie Śląskim. Badania dotyczyły zanikających współcześnie form życia społecznego, jakimi są współdziałanie i pomoc wzajemna. W tradycyjnych społecznościach te formy współżycia miały nie tylko walor ekonomiczny, gospodarczy, ale były także formą życia towarzyskiego i społecznego. Pomoc wzajemna i współdziałanie zwłaszcza w przeszłości, sięgającej lat po II wojnie światowej, a w niektórych przypadkach lat 80. XX wieku, były obwarowane regułami postępowania, których odrzucenie wiązało się z ryzykiem narażenia się na izolację ze strony reszty społeczności, czy w najlepszym razie pozostawaniem bez pomocy w razie potrzeby. Rozpatrywane zachowania z uwzględnieniem teorii wymiany ukazują powiązania i zależności istniejące pomiędzy mieszkańcami danej społeczności w kontekście jej struktury osadniczej. Współcześnie te formy życia społecznego obowiązują w coraz mniejszym stopniu i dotyczą coraz węższego katalogu sytuacji, w których się pojawiają. Obserwowane jeszcze w czasie prowadzonych badań współdziałanie bardzo często było związane z historycznie ukształtowaną strukturą osadniczą, która chociaż stopniowo i nieuchronnie zanikając, w krajobrazie badanych wsi wciąż jeszcze jest dostrzegalna. Czytaj dalej →